Telegramdagi @davletovuz kanali bir muddat avval jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilgan, 2020-yil 1-yanvardan pishgan g‘isht ishlab chiqaruvchi zavodlar, ohak tayyorlash qurilmalari, sement ishlab chiqarish zavodlari, issiqxona xo‘jaliklarini gazdan uzib, ko‘mir ta’minotiga o‘tkazishni nazarda tutuvchi hukumat qarori loyihasi yuzasidan “Go‘shtning narxida bodringni kuting” sarlavhali munosabat e’lon qilgan edi.
Qaror loyihasini tayyorlagan “O‘zbekneftgaz” kompaniyasi 13-aprel kuni @davletovuz’ning munosabatiga javob qaytardi. Kompaniyaning javob maqolasi quyida to‘liq keltiriladi.
Ta’kidlash kerakki, qaror loyihasi O‘zbekiston Prezidentining 2017-yil 26-maydagi PQ-3012-son qarorining ijrosi o‘laroq ishlab chiqilgan. Prezident qarori qabul qilingan va ushbu vazifa qo‘yilgan paytda (qaror sanasiga e’tibor bering!) Energetika vazirligi yo‘q edi — shu sababli vazifa “O‘zbekneftgaz”ga yuklangan.Nega 2020-yilning 1-yanvaridan pishgan g‘isht ishlab chiqarish zavodlari, ohak ishlab chiqaruvchi korxonalar, sement ishlab chiqarish zavodlari, issiqxona xo‘jaliklariga ko‘mirga o‘tish tavsiya qilinyapti?
Birinchidan, tabiiy gaz zaxirasi cheklangan, shu bois biz uni tejashga va muqobil energiya manbalariga murojaat qilishga majburmiz. Shu bilan birga, har yilgi qazib chiqariladigan tabiiy gaz miqdorlari, uning taqsimotga yo‘naltiriladigan hajmlari ham cheklangan va maqsadli yetkazib berish hukumat qarori bilan belgilangan.
Ikkinchidan, issiqlik elektr stansiyalari ham bugun aynan muqobil energiya manbalariga o‘tyapti. Masalan, Angren issiqlik elektr stansiyasida ko‘mirda ishlaydigan quvvati 150 MVt bo‘lgan energoblok 2016-yilda foydalanishga topshirilgan. Bugungi kunda ushbu energoblokda yiliga 924 ming tonna yuqori kulli ko‘mir yoqilg‘isi asosida 984 million kVt soat elektr energiyasi ishlab chiqarilib, iste’molchilarga yetkazib berilyapti. Bundan tashqari, Yangi-Angren issiqlik elektr stansiyasida yiliga 2 million tonnaga yaqin ko‘mir, 1,7 milliard kub metr tabiiy gaz yoqilib, 6,22 milliard kVt soat elektr energiyasi ishlab chiqarilmoqda. Bu respublika bo‘yicha issiqlik elektr stansiyalarida ishlab chiqariladigan elektr energiyasining 11 foizini tashkil etadi. Hozirda ushbu issiqlik elektr stansiyasida 1—5 energobloklarni yil davomida ko‘mir yoqilg‘isidan foydalanishga o‘tkazish bo‘yicha investitsiya loyihasi ishlab chiqilyapti, loyiha 2023-yilga yakunlanadi.
Uchinchidan, jahon tajribasidan ma’lum, tabiiy gazni to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’mol qilish yoki sotishdan ko‘ra, uni chuqur qayta ishlab, yuqori qo‘shilgan qiymatli sintetik suyuq yoqilg‘i va polimer mahsulotlar ishlab chiqarish samaraliroqdir. Taqqoslash uchun: 3,6 milliard kub metr gazning har ming kub metri 150 dollardan sotilsa, 3,6 trillion so‘m bo‘ladi. Agar sintetik suyuq yoqilg‘i zavodida ishlab chiqarilca mahsulot qiymati 7,2 trillion so‘mga teng bo‘ladi. Bu — xomashyoni sotganga nisbatan 2 baravar ko‘p degani.
Shu sababli, O‘zbekiston Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi PQ-2706-son qaroriga muvofiq Sho‘rtan gaz-kimyo majmuasining 3,6 milliard kub metr tozalangan gaz negizida yiliga 307,3 ming tonna kerosin, 724,6 ming tonna dizel yonilg‘isi, 439,3 ming tonna nafta va 53,4 ming tonna 53,4 ming tonna suyultirilgan gaz ishlab chiqarish loyihasi amalga oshirilmoqda. Loyiha 2020-yilda ishga tushiriladi.
To‘rtinchidan, O‘zbekistonda amaldagi tabiiy gaz narxi bozor mexanimzlariga muvofiq emasligini hammamiz yaxshi bilamiz. Bugungi kunda, barcha harajatlarni inobatga olgan holda bir kub metr tabiiy gazni iste’molchiga yetkazib berish narxi bir ming so‘mdan ortiq bo‘lishi kerak bo‘lsa, amalda aholiga 320 so‘mdan yetkazib berilmoqda. Hattoki, eng yuqori narxda yetkazib beriladigan iste’molchilardan g‘isht, sement yoki ohak zavodi uchun belgilangan tabiiy gaz narxi (1 000 so‘mdan) ham harajatlarni qoplamaydi yoki bugungi bozor munosabatlariga mos emas.
Beshinchidan, qaror loyihasi “O‘zbekko‘mir” aksiyadorlik jamiyatida ishlab chiqarilayotgan ko‘mir mahsulotlariga bozor topishga aloqador emas. Chunki qaror (loyihasi)dan maqsad — ko‘mir sotish emas, balki ko‘mirning issiqlik energiyasi taqsimotidagi ulushini oshirish. Tabiiy gazning respublika birlamchi yoqilg‘ilar iste’molidagi ulushi 85 foiz bo‘lsa, ko‘mirniki 2,5 foiz atrofida. Bugun ko‘plab g‘isht zavodlari ko‘mirni qo‘shni davlatlardan import qilmoqda va bu tabiiy gazdan sezilarli arzonga tushmoqda. Yoqilg‘i arzon bo‘lsa, tabiiyki bu mahsulot tannarxi va provardida uning bozordagi narxiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Oltinchidan, O‘zbekistondagi mavjud g‘isht, ko‘mir, ohak ishlab chiqaradigan korxonalar va issiqxona xo‘jaliklari o‘tgan 2018-yilda jami 1,7 milliard kub metr gaz iste’mol qilgan bo‘lsa, joriy yilda ularning talabi 2,7 milliard kub metrgacha oshadi. Xohlasak-xohlamasak ayrim iste’molchilar toifasi, shu jumladan, g‘isht, sement, ohak korxonalari va issiqxona xo‘jaliklarini muqobil energiyaga o‘tkazish vaqti yetdi.
PS: “O‘zbekneftgaz” aksiyadorlik jamiyati qaror loyihasi yuzasidan bildirilgan fikr va takliflar uchun minnatdorchilik bildiradi. Shu bilan birga, muhokamada qatnashayotgan fuqarolar va tadbirkorlarning taklif-mulohazalariga quloq tutish, muhokama qilish va lozim bo‘lsa inobatga olishga tayyormiz. Maqsadimiz — qaror loyihasining har tomonlama puxta, pishiq va mukammal darajada ishlab chiqish.
Muhokamada ishtirok etayotganingiz uchun yana bir bor rahmat.
Izoh (0)