Самарқанд шаҳридаги «Дамариқ» деҳқон бозори ҳеч қандай қарорсиз, тадбиркорлар огоҳлантирилмасдан қайта реконструкция қилиш баҳонаси сабаб бузиб ташланаётганлиги, бундан тадбиркорлар норози эканлиги хусусида хабар бергандик.
«Дарё» мухбири Фарҳод Норбўтаев ушбу ҳолатни ўрганиб, тадбиркорлар ва бозор маъмурияти, шунингдек, бозорни бузаётган мутасадди ташкилот вакиллар билан суҳбатлашиб, ҳолатни ўрганди.
Ўрганишлар жараёнида маълум бўлишича, 35 сотих ер майдонига эга бўлган бозорнинг биноси «Жусур агро технология» ҳамда «Идеал пласт труб» масъулияти чекланган жамиятлари томонидан сотиб олинган. Бозорга ажратилган ер ва бозордаги расталар (пирлавкалар) давлат ҳисобида бўлиб, бинони сотиб олган тадбиркорлар 49 фоиз улушни ўзаро иккига бўлиб олишган.
— Неча йилдан буён ушбу бозорда савдо қилиб рўзғор тебратамиз. Давлатга чек пулини ҳам патент пулини ҳам ўз вақтида тўлаб борамиз. Аммо кутилмаганда бир тадбиркор келиб қеч қандай асоссиз бозорни буза бошлади. Тадбиркорларни очиқчасига кўчага ҳайдаб, савдомизни кўчада қилишимизни айтди,— дейди тадбиркор Хусниобод Каримова.
Айни пайтда бозорда Пастдарғом, Оқдарё, Паяриқ ва Самарқанд туманидан келган фермер хўжаликлари, деҳқонлар ва бозордаги тадбиркорлар билан умумий ҳисобда 400 нафарга яқин киши тижорат билан шуғулланишади. Тадбиркорларнинг 80 фоизини аёллар ташкил этар экан.
— Тадбиркорларнинг аксариятини аёллар ташкил этади. Кўпчилиги оиласида ёлғиз боқувчи она ҳисобланади. Президентимиз одамларни хорижга чиқиб кетмасликлари учун уларни иш билан таъминлаш мақсадида тадбиркорликка кенг йўл очаётган бир вақтда уларнинг ҳозирда қилаётган ишини очиғи тушуниш қийин. Оиласида ёлғиз боқувчи бўлган аёллар болаларини ташлаб четга чиқолмайди. Уларнинг ҳоли қандай кечиши, болаларини қандай боқиши, рўзғорини қандай тебратишини наҳотки ўйлаб кўрмаган бўлса. Наҳотки уларнинг келгуси тақдири билан ҳеч ким қизиқмаса, — дейди тадбиркор Моҳира Жўраева.
Бозордаги бузилиш ишлари «Жусур агро технология» ҳамда «Идеал пласт труб» масъулияти чекланган жамиятлари томонидан амалга оширилмоқда. Мазкур ташкилотларнинг масъул вакили ҳисобланган Усмон Султоновнинг бизга маълум қилишича, бозорни реконструкция қилиш учун ҳокимият оғзаки топшириқ берган.
— Бизга юқоридан буз деб айтишди. Шунинг учун бузаяпмиз. Бозорни бузиш ёки уни қайта реконструкция қилиш бўйича ҳокимлик томонидан ҳеч қандай қарор ёки буйруқ чиқарилмаган. Шу боис бузиш учун қўлимизда ҳеч қандай асосимиз йўқ. Биз катталарни топшириғини бажараяпмиз холос, — дейди Усмон Султонов.
— Бозорни иккита тадбиркор 50 фоиздан улуш ҳисобига сотиб олишган. Сотиб олганлик бўйича қароримиз бор. Бизга бозорни қайта реконструкция қилиш учун тепадан оғзаки топшириқ беришгани учун бузаяпмиз. Қолган масалаларни бозорни сотиб олган тадбиркорлардан сўрайсиз.
Амалдаги қонунлар бўйича республикамизда бозорлар юз фоиз миқдорида тадбиркорларнинг қўлига ўтмайди. Усмон Султоновнинг фикрича, «Дамариқ» деҳқон бозори тамомила сотиб олинган. Шу боис тадбиркорлар ўзи билган ишини қилади. «Дамариқ деҳқон бозори» МЧЖ директори Миртемир Бековнинг сўзларига кўра, бозорнинг 51 фоиз улуши давлатники ҳисобланади.
Бизга маълум бўлишича бозордан ойига 40 миллион сўм нақд пул тушуми амалга оширилади. Ўша тушумнинг 50 фоизи давлат бюджетига. Қолгани қарзга кетади.
— Бозорга келганимда қарздорлик 575 миллион сўм эди. Ҳозирда ушбу қарздорликдан 125 миллион сўми қолди холос. Қарзлардан энди қутиламиз деб турган вақтда, бозорни бузишга киришди. Тадбиркорнинг қўлида бозорни бузиш ёки қайта реконструкция қилиш бўйича ҳеч қандай ҳужжат йўқ, дейди бозор директори Миртемир Беков.
— Аслида, Самарқанд шаҳар ҳокими бизга бозор атрофидаги ер майдонини асфальт қилиш, у ерни қайтадан ободонлаштириш бўйича кўрсатма берганди. Бозорнинг ёпиқ қисмидаги майдонни аввал ярмини, сўнг қолганини таъмирлаб, тадбиркорларга ҳалал бермаган ҳолда иш тутишимизни айтишганди. Аммо уларнинг бундай йўл тутаётганини ўзим ҳам тушунмаяпман.
Самарқанд шаҳридаги Сўғдиёна массивининг асосий бозори бўлган «Дамариқ» деҳқон бозори ҳар куни харидорлар билан гавжум. Бу ҳудуддаги энг яқин «Темир йўл» деҳқон бозори 5 километр, «Сартепо» бозори 4 километр масофада жойлашган. У ердан бозорлик қилиб келиш учун ҳудуддаги барчанинг ҳам имконияти етмайди.
— Бир вақтлар биз тадбиркорлар савдо қилиш учун ушбу бозорни қуришда ўз ҳисобимиздан пул берганмиз. Бугун эса бизни очиқчасига кўчага ҳайдаяпти. Бозорни таъмирлаш учун бирор бир ҳужжат кўрсатиб, таъмирдан сўнг бозор фаолияти яна давом эттиришига кафолат берса бизнинг ҳеч қандай қаршилигимиз йўқ, — дейди Санобар Абдурахмонова.
— Куз келиб ҳаво салқинлашди. Ёғингарчилик кунларида кўчада савдо қилиб бўладими? Аслида уларнинг мақсади бошқа. Бозорни бу ердан йўқотиш. Билишимизча бозор ўрнида қандайдир завод қуриш режалаштирилган.
Сўнгги пайтларда Самарқанд шаҳрида қурилиш ишлари билан боғлиқ турли можаролар яна авж олмоқда. «Дамариқ» деҳқон бозорининг ҳеч қандай қарор ёки ҳужжатсиз бузилаётганлигини очиғи ўзимиз ҳам тушунмадик. Бозорнинг бузиш ишларига масъул бўлган Усмон Султоновнинг очиқчасига бузиш учун ҳеч қандай ҳужжат йўқлигини, тадбиркорлар қўлидан келган ишни қилсин дегандек гапириши бизни ажаблантирди.
Бугун Президентимиз Шавкат Мирзиёев тадбиркорларга улкан имкониятлар яратиб, уларга кенг йўл очиб бермоқда. Аммо яратиб берилаётган имкониятлар дегани тадбиркорлар ўзи истаган ишни қилади дегани эмаску? Ҳокимиятнинг ҳеч қандай қарорисиз тайёр бозорни қандай бузиш мумкин? Бузиш ишларига ҳокимиятнинг қайси вакили оғзаки буйруқ бергани ҳам бизга ҳозирча қоронғу.
Ўйлаймизки, тез фурсатларда мутасадди вакиллар «Дамариқ» деҳқон бозорининг ноқонуний бузилиш ишлари билан боғлиқ ҳолатни атрофлича ўрганиб масалани ижобий ҳал қилади. Акс ҳолда бозорда савдо қилувчи 400 нафар тадбиркор кўчага қолиши ҳеч гап эмас. Унинг ортида қараб туран 2000 нафардан ортиқ қоракўзнинг ҳолатини айтмаса ҳам бўлади.
Ҳа айтганча, бугун минглаб юртдошларимиз чет элларда сарсонгарчиликда юрибди. Биргина ўйлаб қилинмаган ишимиз учун яна уларнинг сонини ошириб юбормасак бўлагни.
Изоҳ (0)