Қанчалик аччиқ бўлмасин, лекин бу ҳақиқат — Ўзбекистонда сўнгги бир неча йилдан бери ҳар 1 августда «бункерлар», «паровозлар», «снайперлар» пайдо бўлади. Айтишларича, «бункерлар» олий таълим муассасалари ертўлалари, хос хоналари ёки уларга яқин хонадонларда ташкил этилади, «паровоз» ёки «снайперлар» эса бевосита тест имтиҳонларини топшириш хоналарига кириб келади.
«Бункер» — бир гуруҳ ўқитувчилар, аълочи талабалар, тажрибали абитуриентларнинг 1 август куни бир хонага йиғилиб, катта — етарлича катта — ҳақ эвазига абитуриентларнинг тестларини ечиб беришидир.
Бир неча йилдан бери ўқишга кира олмаётган абитуриентларнинг баъзилари шундай манзарага гувоҳ бўлган чиқар эҳтимол — масъуллардан бири (ёки шунчаки бир киши) имтиҳон хонасига кириб, «Фалончиев, Пистончиев, Писмадончиев, сизларнинг тест китобчангизда хатолик бор экан», деб, фамилияси ўқилганларнинг тестларини йиғиштириб кетади.
«Хатоси бор» тест китобчалари, айтишларича, «бункерлар»га юборилади ва ўша ерда «тўғрилаб чиқилади». «Тўғриланган тест» ёрдамида ўқишга биринчи ўрин билан кирган, лекин аксарият ҳолларда алифни калтак дейдиган курсдошингиздан ҳайрон бўлиб юрманг тағин.
Сўнгги йилларда шундай «бункерлар»нинг бир нечтаси тугатилди, уларга ҳомийлик қилганлар эса жазога тортилди. Масалан, 2013 йили Тошкентдаги Шарқшунослик институти проректори кириш имтиҳонлари вақтида ОТМ ҳудудида «бункер» ташкил этгани учун ишдан кетган, 2014 йилнинг 1 августида Наманганда 32 ўқитувчидан иборат «бункер» қўлга тушган.
Халқаро пресс-клубнинг 7 июнь куни бўлиб ўтган ва олий таълим тизими истиқболларига бағишланган анжуманида журналистлардан бири дангал сўради: «Бу йил ‘бункер’ деган нарса бўладими?». Кўпчиликнинг юзига (кимгадир аччиқ) табассум улашган бу саволга Ўзбекистон олий ва ўрта махсус таълим вазири биринчи ўринбосари Иномжон Мажидов жавоб берди.
«Олий таълим муассасаларида ‘бункер’ бўлмайди», — дея қатъий таъкидлади Иномжон Мажидов. Шунга қарамай, «ташқарида нима бўлиши ҳақида бир нима деб бўлмайди», чунки «ташқаридаги ‘индустрия’ (айниқса техника-технология масаласида) олий таълим муассасаларининг имкониятларидан анча илгарилаб кетган».
«Менга ишонинг — олий таълим муассасаси ‘бункеръга ўхшаш шундай нарсаларнинг камайтирилишидан биринчи манфаатдор томондир», — дея қўшимча қилди Мажидов. Вазир ўринбосарининг сўзларини Шерзодхон Қудратхўжаев қўллаб-қувватлаб, шундай деди: «Шу масалани веб-сайтлар алоҳида ёритишини сўрардим — олий таълим тизимида ‘бункерлар’ бўлмайди. Биз ҳозирги ислоҳотлар даврида ҳақиқатан ҳам ақлли, билимли болалар ўқишга киришидан манфаатдормиз».
Мен ўзим ҳам ўқитувчиман, кафедра мудириман. Дарсга кирган вақтим ақлли, мени тушунадиган талаба билан гаплашгим келади. Сиёсатни тушунмайдиган, «бункер» орқали ўқишга кирган талаба менга берилган беш йиллик жазо аслида.Мавзу юзасидан ўз фикрларини билдирган ЎзМУ ректорининг чиқишини ота-оналарга мурожаат деб атаса ҳам бўлади.Шерзодхон Қудратхўжаев, Халқаро пресс-клуб раиси
Олий таълим муассасалари, педагоглар, олимлар бугун билимдон талабалар тарафдори. Сиз айтаётган ‘бункерлар’ бизнинг мақсадларимизга мутлақо зид. Куни кеча Президент томонидан имзоланган қарорда кўзда тутилган, бир сўз билан айтганда — «суперконтракт» масаласи:мана шунинг ўзиёқ коррупцияга қарши курашнинг жавоби. Фақат буни халққа, ота-оналарга биринчи галда етказишимиз керак.«Суперконтракт» деганда ЎзМУ раҳбари Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 5 майдаги қарорида кўзда тутилган янгиликлардан бирини назарда тутди. Унга кўра, тест синовларидан ўта олмаган абитуриентлар тўлов-контракт пулининг оширилган ставкаси эвазига талабаликка қабул қилиниши мумкин. Бунинг учун у камида 68 балл тўплаган бўлиши лозим. Айни вақтда, қўшимча контракт ўринлари ҳам чекланган ва 68 дан кўпроқ балл тўплаганларнинг барчаси ҳам талабага айланавермайди.Кўчадаги фирибгар, муттаҳам, ёлғончиларга алданманг. Болангизга уқтиринг ва шунга шароит яратинг — озгина ўқисин, излансин, тест синовларига тайёрлансин. Албатта талаба бўлади.
Авазхон Мараҳимов, ЎзМУ ректори
Ўтган йиллар давомида баъзан олийгоҳларнинг масъулиятсиз ходимлари, баъзида эса бошқа фирибгар шахслар одамларнинг ишончига кириб, уларни қўшимча шартнома («суперконтракт») йўли билан ўқишга киритишга ваъда берган ҳоллари кўп бўлган. Хусусан, 2014 йилда ТАТУнинг Қарши филиалига 4,5 минг эвазига «суперконтракт» йўли билан киритишни ваъда қилган талаба 3 йил-у 3 ойга қамалган, 2015 йили 4,5 минг ва 6 минг доллардан пул олиб, ўқишга киролмаган абитуриентларни Тошкент автомобиль-йўллар институти ва Тошкент давлат педагогика университетига қўшимча ўрин билан киритишни ваъда қилган шахслар қўлга олинган.
Халқаро пресс-клуб қатнашчилари томонидан эълон қилинган бир қатор янгиликлар жорий тест имтиҳонларида «паровоз» ва «снайперлар»нинг ишини бир қадар мушкуллаштириши мумкин. Ўз ўрнида, «паровоз» нима-ю, «снайпер» ким, деган савол туғилиши табиий.
«Паровоз» — амалдаги талаба ёки аллақачон олийгоҳни битириб бўлган шахс бўлиши мумкин, лекин у ҳам қабул вақтида ҳужжатларини топшириб, имтиҳонга киради. Имтиҳон ташкилотчиларининг «хабардор» вакиллари «паровоз»ни унинг хизматларига буюртма берган абитуриентлар (улар кўпи билан уч-тўрт нафар бўлади) ўтирган аудиторияга жойлаштиради (ҳаммаси олдиндан келишилади ва «келишилади»). Бутун имтиҳон давомида «паровоз» мижозларининг тестларини ечади, яъни пули бор-у, билими йўқ абитуриентларни паровоз мисоли «тортиб кетади».
«Снайпер» — пулдор абитуриентларга кўрсатиладиган ноқонуний хизматларнинг энг қимматларидан бири; «снайпер» мижознинг ҳужжатлари билан (!) унинг ўрнига имтиҳонга киради. Ана шундайларга қарши курашиш — «имтиҳон натижаларни сохталаштириш, имтиҳон ўтказилувчи бинога бегона шахсларнинг ноқонуний равишда киришини чеклаш мақсадида» Тошкент ахборот технологиялари университетида бу йилдан имтиҳонга киришни назорат қилиш ва бошқаришнинг биометрик тизими жорий этилмоқда. Бошқа бир қатор университетларда, хусусан, Ўзбекистон Миллий университетида юзни таниб олиш технологиясидан фойдаланилмоқда.
Изоҳ (0)