Космик спорт. Космонавтлар қандай машқ қилади?

Сиз космонавтлар қанча вақт давомида парвозга тайёрланиши ва улар қандай машқ қилиши ҳақида ўйлаб кўрганмисиз? Эътиборингизга космонавтлардан бирининг космик станцияга парвоздан олдин, парвоз вақтида ва ундан кейинги ҳолатлар ҳақидаги хотираларини ҳавола этамиз.

Космонавтнинг парвозга тайёргарлик жараёни узоқ вақтга чўзилиб кетиши мумкин. Ҳатто бирга учадиган экипаж таркибида бўладиган сўнгги тайёргарлик ҳам икки ярим йилга яқин вақтни олади. Жуда кўп нарсани ўрганиш, кўп нарсага тайёрланиш керак.

Космик станцияда ўзини тутиш малакаларини машқ қилиш ҳам кўп вақт олади. Бошқа мамлакатлар космонавтлари билан тўсиқсиз гаплаша олиш учун инглиз тилидан билими юқори даражада бўлиши керак. Жисмоний тайёргарликка келсак, космонавтларда умумий жисмоний юкламаларга махсус машқлар ҳам қўшилади. Масалан, вазнсизлик ҳолатида бўлишга тайёрланиш.

Вазнсизликка мослашиш чоғида одамда денгиз касаллигини эслатувчи ва кўнгил айниши, бош айланиши, бош оғриғидан иборат космик касаллик кузатилади. Сабаби шундаки, бизнинг вестибуляр аппаратимиз бундай ҳолатда туришга мослашмаган. Вестибуляр аппарат Ерга қайтишга ҳам узоқ вақт давомида кўникади. Ерга қайтганда, гўёки қайтадан юришни ўрганаётгандек ҳиссиёт пайдо бўлади ва бундан бошқа йўл ҳам йўқ.

Космонавт вазнсизлик ҳолатида узоқ вақт туриб қолса, у кунига бир неча соатдан спорт билан шуғулланиши зарур, акс ҳолда мускуллар етарлича юклама олмайди. Халқаро космик станцияда югуриш йўлакчаси бор. Унда шуғулланиш учун одам ўзини махсус камарлар билан маҳкамлаши керак.

Парвознинг якуний босқичларида космонавтлар қўшимча машқларни бажаради. Масалан, улар Ерга қайтишга бир ойча вақт қолганида вақти-вақти билан махсус юкли костюмни кияди, у оёқларга қон боришини таъминлайди. Шу тариқа, улар Ер шароитига аста-секинлик билан мослашади.

Вазнсизликда умуртқа поғонаси «чўзилиб», одам 5—6 сантиметрга ўсади. Бу унчалик яхши эмас, чунки космик кемадаги креслолар индивидуал ўлчамлар бўйича ясалган. Умуртқа поғонаси олдинги ўлчамига келиши учун космонавтлар «Пингвин» деб аталувчи костюмни кияди, у умуртқа поғонасига юк босади ва Ер гравитациясига қайтишга тайёрлайди.

Манба: «The-challenger.ru»