Siz kosmonavtlar qancha vaqt davomida parvozga tayyorlanishi va ular qanday mashq qilishi haqida o‘ylab ko‘rganmisiz? E’tiboringizga kosmonavtlardan birining kosmik stansiyaga parvozdan oldin, parvoz vaqtida va undan keyingi holatlar haqidagi xotiralarini havola etamiz.
Kosmonavtning parvozga tayyorgarlik jarayoni uzoq vaqtga cho‘zilib ketishi mumkin. Hatto birga uchadigan ekipaj tarkibida bo‘ladigan so‘nggi tayyorgarlik ham ikki yarim yilga yaqin vaqtni oladi. Juda ko‘p narsani o‘rganish, ko‘p narsaga tayyorlanish kerak.
Kosmik stansiyada o‘zini tutish malakalarini mashq qilish ham ko‘p vaqt oladi. Boshqa mamlakatlar kosmonavtlari bilan to‘siqsiz gaplasha olish uchun ingliz tilidan bilimi yuqori darajada bo‘lishi kerak. Jismoniy tayyorgarlikka kelsak, kosmonavtlarda umumiy jismoniy yuklamalarga maxsus mashqlar ham qo‘shiladi. Masalan, vaznsizlik holatida bo‘lishga tayyorlanish.
Vaznsizlikka moslashish chog‘ida odamda dengiz kasalligini eslatuvchi va ko‘ngil aynishi, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘idan iborat kosmik kasallik kuzatiladi. Sababi shundaki, bizning vestibulyar apparatimiz bunday holatda turishga moslashmagan. Vestibulyar apparat Yerga qaytishga ham uzoq vaqt davomida ko‘nikadi. Yerga qaytganda, go‘yoki qaytadan yurishni o‘rganayotgandek hissiyot paydo bo‘ladi va bundan boshqa yo‘l ham yo‘q.
Kosmonavt vaznsizlik holatida uzoq vaqt turib qolsa, u kuniga bir necha soatdan sport bilan shug‘ullanishi zarur, aks holda muskullar yetarlicha yuklama olmaydi. Xalqaro kosmik stansiyada yugurish yo‘lakchasi bor. Unda shug‘ullanish uchun odam o‘zini maxsus kamarlar bilan mahkamlashi kerak.
Parvozning yakuniy bosqichlarida kosmonavtlar qo‘shimcha mashqlarni bajaradi. Masalan, ular Yerga qaytishga bir oycha vaqt qolganida vaqti-vaqti bilan maxsus yukli kostyumni kiyadi, u oyoqlarga qon borishini ta’minlaydi. Shu tariqa, ular Yer sharoitiga asta-sekinlik bilan moslashadi.
Vaznsizlikda umurtqa pog‘onasi “cho‘zilib”, odam 5—6 santimetrga o‘sadi. Bu unchalik yaxshi emas, chunki kosmik kemadagi kreslolar individual o‘lchamlar bo‘yicha yasalgan. Umurtqa pog‘onasi oldingi o‘lchamiga kelishi uchun kosmonavtlar “Pingvin” deb ataluvchi kostyumni kiyadi, u umurtqa pog‘onasiga yuk bosadi va Yer gravitatsiyasiga qaytishga tayyorlaydi.
Manba: “The-challenger.ru”
Izoh (0)