Висконсинда АҚШ президенти сайловидаги овозлар қайта ҳисоблаб чиқилади. Ҳиллари Клинтонда президентга айланиш имкони борми?

Висконсин штати сайлов комиссияси АҚШ президенти сайловидаги овозларни янгидан ҳисоблаб чиқади. Овозларни қайта ҳисоблаш талаби Яшиллар партиясидан АҚШ президентлигига номзод бўлган Жил Стайндан чиққан (у ҳам сайловда қатнашиб, мамлакат бўйича 1 фоизга яқин овоз олган). Республикачилар эса уларнинг номзоди (яъни, Дональд Трамп) ғалаба қозонган штатдаги овозларни қайта ҳисоблаш Ҳиллари Клинтон фойдасига ишлаши мумкин, деган фикрда. Meduza нашри нима учун Стайннинг ташаббуси ҳақиқатан ҳам ғалати экани ва Висконсинда бўлаётган бу жараён сайлов якунларига қанчалик таъсир қилиши ҳақида ёзди.

Жил Стайн Висконсинда салкам 31 мингта овоз олган — бу штатда тарқатилган жами сайлов бюллетенларининг 1 фоизидан сал кўпроқ. Овозларни қайта ҳисоблаш ташаббуси ортида Ҳиллари Клинтон жамоаси тургани ҳақидаги гумонлар ҳам шу ерда туғилади: овозларни қайта ҳисоблаттиришдан Стайннинг ўзига ҳеч қандай амалий фойда йўқ. Яшиллар номзоди эса Дональд Трамп кичик фарқ билан ғалаба қозонган уч баҳсли штатда овозларни қайта ҳисоблаттирмоқчи — яъни, назарий жиҳатдан Стайннинг ҳаракатлари ҳомийси айнан Клинтон бўлиши мумкин. Трамп Висконсиндаги овозларни қайта ҳисоблашни қаллоблик деб атади.

Сайлов якунлари бўйича ҳақ-ҳуқуқ талашиш — қимматбаҳо жараён. Жил Стайн Висконсин, Пенсильвания ва Мичиганда овозлар қайта ҳисоблаб чиқилишига эришмоқчи — бунинг учун у ҳар бир штатда камида миллион долларга яқин пул сарфлашга мажбур бўлади (масалан, Мичиганда овозларни қайта ҳисоблашни талаб қилган номзод ҳар бир участка учун 125 доллардан ҳисоблаб, сайлов комиссиялари ходимлари иш ҳақини тўлаши лозим. Штатда сайлов участкалари сони 6300 та, демак, Стайн 787,5 минг доллар тўлаши керак). Стайннинг штаби овозларни қайта ҳисоблаш учун маблағ йиғиш кампаниясини бошлаган ва ҳозиргача қарийб олти миллион доллар тўплаб бўлди — қизиқ томони, Стайннинг штаби ўз сайловолди ташвиқоти учун атиги 4,8 миллион доллар йиғишга муваффақ бўлган эди. Бу ҳам республикачиларнинг танқидига сабаб бўлди.

Қайта ҳисоблашнинг расмий сабаби — овозларни ҳисоблаш ва сайловнинг дастлабки натижаларини эълон қилиш вақтидаги қоидабузарликлардир. Ваҳоланки, аввалроқ Ҳиллари Клинтоннинг штаби сайлов давомида унинг кузатувчилари бирор-бир жиддий қоидабузарликни аниқламаганини таъкидлаган эди. Боз устига, Оқ уй вакиллари ҳам сайлов натижаларини адолатли деб ҳисоблаш лозимлиги ва сайлов куни ташқи томондан (хусусан, хакерлар томонидан) ҳеч қандай аралашув кузатилмаганини маълум қилган эди. Сайловдаги қаллоблик ва сохталаштирувлар ҳақида ҳаммадан ҳам кўпроқ Дональд Трамп гапирганди — унинг сўзларига кўра, «миллионлаб одамлар» Клинтонга ноқонуний овоз берган. Мазкур баёнот расман тасдиқланмади.

Ҳиллари Клинтоннинг штаби Стайннинг ташаббусини маъқуллади. Клинтон сайлов куни мағлубиятини тан олганига қарамай, 26 ноябрь куни унинг маслаҳатчиси Марк Элиас Клинтоннинг жамоаси овозларни қайта ҳисоблаш жараёнида қатнашиши ҳақида ёзди.

Овозларни қайта ҳисоблаш Клинтонга Мичиганда ғалаба келтириши мумкин — у ерда Трамп атиги 10700 та овозга ўзиб кетган. Висконсинда эса фарқ 27 минг овоздан ортиқ, Пенсильванияда эса 70 мингга яқин. Сайлов натижалари ўзгариб, Трамп президентликдан қуруқ қолиши учун, овозларни қайта ҳисоблаш якунарига кўра Клинтон ҳар учала штатда ҳам ғолиб деб топилиши керак — шунда у танловчилар ҳайъатининг қўшимча 46 та овозини қўлга киритади ва президентлик курсини эгаллаш учун зарур бўлган 270 овоздан 276 тасига эга бўлади. Ҳозирги ҳолатда бир ёки икки штатдаги қайта ҳисоблаш натижасига кўра президентлик сайловида ғолиб чиқиш имконсиз.

Овозларни қайта ҳисоблаш камдан-кам ҳолларда сайловнинг дастлабки натижаларини ўзгартиради. Масалан, 2000 йили Флоридаги овозларни қайта ҳисоблаш Эл Горга 1247 та овозни тақдим этган, бироқ штатда барибир кичик Жорж Буш ғалаба қозонган. FiveThirtyEight лойиҳаси ҳисоб-китобларига кўра, штатлар даражасидаги 4687 сайлов кампаниясидан 27 тасида овозларни қайта ҳисоблаш ўтказилган бўлиб, фақат учта ҳолатда ғолиб ўзгарган (эътиборли томони, ҳар учала сафар демократлар ғолибликни қўлга киритган).

Диққат, диққат! «Дарё»нинг Telegram’даги расмий канали — «Toshqin ‘Daryo’»га обуна бўлиб, янгиликлардан овозли кўринишда баҳраманд бўлишингиз мумкин.