АҚШда 8 ноябрь куни бўлиб ўтган президент сайловида кутилмаганда Республикачилар партиясидан номзод Дональд Трамп ғалаба қозонди. У ким? Сайловдаги ғалабагача нима билан шуғулланган? Қандай қилиб сайловга аралашиб қолди? Шу каби саволларга Meduza жавоб беради, «Дарё» эса унинг жавобларини қисман тўлдиради.
Ёши: 70 да.
Оиласи: Келиб чиқиши чехославиялик Ивана Мари Трамп (қизлик фамилияси — Зелничкова) билан 1977—1992 йиллардаги биринчи турмушидан уч фарзанди (ўғиллари кенжа Дональд Трамп ва Эрик Фредрик Трамп, қизи Иванка Мари Трамп), америкалик актриса Марла Мейплз билан 1993—1999 йиллардаги иккинчи турмушидан бир қизи (Тиффани Трамп), келиб чиқиши словениялик фотомодель Мелания Трамп (қизлик фамилияси — Кнавс) билан 2005 йилдан бери давом этаётган учинчи турмушидан бир ўғли (Беррон Трамп) бор, шунингдек, саккиз невараси бор. Эътиборли томони, Мелания Трамп ўз турмуш ўртоғидан 24 ёшга кичкина, унинг энг катта ўғлидан эса атиги 9 ёшга катта.
Бойлиги: Forbes ва Bloomberg талқинига кўра, уч миллиард доллардан зиёд, Трампнинг ўз ҳисоб-китобларига кўра, тахминан тўққиз миллиард. Асосий бизнеси — қурилиш, лекин унга тегишли The Trump Organization амалда ҳар нарса билан — гўзаллик танловларидан тортиб стол ўйинларигача уюштириш билан шуғулланади. Трампнинг бизнес-салтанати асоси унинг бувиси Элизабет ва отаси Фред томонидан қўйилган.
Сиёсий фаолияти: 1980 йиллардан бери бир АҚШ президенти, бир Нью-Йорк губернатори бўлишни истаётганини таъкидлаб келса-да, шу вақтгача ҳеч қачон ҳеч қандай давлат лавозимида ишламаган ва ҳеч қачон сайловларда қатнашмаган. Ўтган бир неча ўн йил давомида у бир неча бор партиясини ўзгартирган: дастлаб республикачилар тарафдори бўлган, сўнг Ислоҳотлар партиясини қўллаб-қувватлаган, 2001—2008 йилларда демократ эди, сўнг яна республикачилар сафига қайтган. 2011 йили Трамп беш ойга ўзини партиясиз деб эълон қилган, бироқ кейин Республикачилар партияси аъзосига айланган.
Қандай қилиб президентликка номзод бўлиб қолди? Республикачиларнинг праймеризида Трампдан бошқа ҳамма фаворит эди: сайловолди пойгаси бошланишидан анча аввал Овал хонадаги ўриндиқ учун асосий кураш Ҳиллари Клинтон ва Жеб Буш ўртасида кечади, деган фикр шаклланиб улгурганди. Трамп номзодининг илгари сурилишини деярли ҳамма ҳазил деб қабул қилган эди. Бироқ Трампнинг популистик нуқтаи назари ва муҳожирлар масаласидаги кескин, можароли баёнотлари, сайловчиларнинг анъанавий сиёсатчилардан чарчаб улгургани ҳамда рақибларининг кўплаб хатолари ўз мевасини берди: дастлаб Жеб Буш президентлик пойгасида қатнашишдан бош тортди, сўнг Марко Рубио, Тед Круз ва Жон Кейсик йўлни бўшатди. Уларнинг ҳеч бири праймериз вақтида Трампга жиддий қаршилик кўрсата олмади.
Сайловолди дастурининг асосий бандлари: Мексика билан чегарада девор қуриш; чет элда тузумларнинг алмашинаверишига барҳам бериш; АҚШ «совуқ уруш»да қандай ғалаба қозонган бўлса, ИШИДни ҳам шундай мағлуб этиш (ИШИД бир қатор мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар томонидан «террорчилик ташкилоти» деб топилган); оналар учун туғуруқ таътили муддатини узайтириш; 25 миллионта янги иш ўрни яратиш; қуролга эгалик қилиш ҳуқуқини ҳимоя қилиш.
Солиқлар бўйича таклифи: Солиқдан бўйин товлаш бўйича туйнукларни ёпиш, оилалар учун солиқ имтиёзларини татбиқ этиш, компаниялар учун солиқларни камайтириш, солиққа тортиш бизнесга зарар етказмаётганига ишонч ҳосил қилиш. Сайлов арафасида экспертлар Трамп ва Клинтоннинг солиққа доир дастурларини «қарама-қарши қутб» деб атаган эди: АҚШнинг янги президенти сайлов арафасида аҳолининг барча тоифалари учун солиқларни пасайтиришни таклиф қилган, бу нарса аввало бизнесга таъсир қилади. Forbes’нинг ёзишича, умумий ҳисобда Трамп яқин 10 йилларда солиқларни 6,2 триллион долларга камайтиришни таклиф қилган.
Муҳожирлик масалаларига муносабати: Трамп Мексика билан чегарада девор қуришга, бу девор Мексика ҳисобидан қурилишига бир неча бор ваъда берган, мусулмон муҳожирларнинг хавфли экани ва иш ўринлари келгиндиларга эмас, аввало америкаликларга насиб этиши кераклиги ҳақида бир неча бор айтиб ўтган. Миллиардер чегара назоратини имкони борича кучайтириш, муҳожирларни ижтимоий таъминотдан маҳрум қилиш ва Барак Обаманинг ноқонуний муҳожирларни жавобгарликдан қутилиб қолишига ёрдам берадиган барча қонунларини бекор қилишга ваъда берган.
Уни нима учун яхши кўришади? Дангаллиги, анъанавий сиёсатчиларга ўхшамаслиги, ўта консерватив эканлиги ҳамда Американинг буюклигини қайтармоқчилиги учун. Трамп кўпчилик ўйлаган, лекин овоз чиқариб ўқишга журъати етмаган сўзларни баралла айтади. У АҚШ аҳолисининг бошқа сиёсий арбоблар умуман эътибор қаратмаётган қисми манфаатларини ҳимоя қилади, деб ҳисобланилади.
Уни нима учун танқид қилишади? Трамп рақибларининг фикрича, мамлакатни бошқариш борасида миллиардерда етарлича тажриба ва кўникма йўқ; у АҚШ бош қўмондони бўлиш ва унинг ядровий қуролини бошқариш учун ҳаддан ташқари қизиққон одам. Трампнинг қарашлари яққол ирқчилик билан уфуриб туради, деб таърифланади (ҳақиқатан ҳам, унинг таклифлари америкалик ўта ўнглар орасида анча оммабоп), муҳожирларга қарши девор қуриш таклифи эса мамлакат учун хавфли, деб кўрилади.
Президент бўлди. Энди нима қилади? «Бирлашиш вақти келди», — деб ҳисоблайди Трамп.
Диққат, диққат! «Дарё»нинг Telegram’даги расмий канали — «Toshqin ‘Daryo’»га обуна бўлиб, янгиликлардан овозли кўринишда баҳраманд бўлишингиз мумкин.
Изоҳ (0)