Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi NASAning tungi yorug‘lik (NTL) ma’lumotlari asosida birinchi marta O‘zbekistondagi viloyatlar va shaharlar darajasidagi iqtisodiy faollikni baholash uchun foydalandi.
Markaz matbuot xizmatining ma’lum qilishicha, tahlil sun’iy intellekt texnologiyalari asosida amalga oshirildi. Ushbu yondashuv xalqaro amaliyotda farovonlik darajasini baholash hamda mahalliy rivojlanishni aniq va mustaqil tarzda o‘lchashning tezkor vazifasi sifatida qo‘llaniladi.
Natijalar sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlari va rasmiy statistika o‘rtasida yuqori darajada moslik mavjudligini tasdiqladi. Xususan, 2020–2024-yillar davrida NTL ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan yalpi hududiy mahsulot (YHM) 63,5 foizga o‘sib, 2 011 dollardan 3 287 dollarga yetgan. Bu ko‘rsatkich rasmiy statistikada qayd etilgan 59,4 foizlik o‘sish bilan deyarli mos keladi.
Eng katta o‘sish Toshkent shahrida qayd etilgan bo‘lib, o‘tgan 5 yilda aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan YHM 3,2 ming dollarga oshib, 7,2 ming dollarga yetgan.
Poytaxtning ayrim hududlarida, jumladan, Mirobod, Yakkasaroy va Yunusobod tumanlarida bu ko‘rsatkich 9 ming dollardan oshgan bo‘lib, mamlakatdagi yirik shaharlar bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan deyarli ikki barobar yuqoridir.
2024-yilda shaharlar kesimida aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan YHMning eng yuqori ko‘rsatkichlari quyidagi shaharlarda qayd etildi.
- Navoiy (8,3 ming dollar);
- Zarafshon (6,8 ming dollar);
- Samarqand (5,7 ming dollar);
- Qo‘qon (5,6 ming dollar);
- Andijon (5,1 ming dollar);
- Yangiyo‘l (5 ming dollar);
- Qarshi (4,8 ming dollar).
Shuningdek, Termiz (4,5 ming dollar), Urganch, Marg‘ilon, Kattaqo‘rg‘on (4,3 ming dollar) va Chirchiq (4 ming dollar) kabi kichik va o‘rta shaharlarda ham yuqori iqtisodiy faollik kuzatilmoqda.
Tahlil natijalari Navoiy (1,5 ming dollar), Namangan (1,4 ming dollar), Farg‘ona va Samarqand viloyatlarida ham iqtisodiy faollikning sezilarli o‘sishini ko‘rsatdi. Shuningdek, Zarafshon, Qarshi, Chirchiq, Marg‘ilon va Termiz kabi kichik va o‘rta shaharlarda ham yuqori darajadagi iqtisodiy faollik qayd etildi.
Shu bilan birga, tungi yorug‘lik ma’lumotlaridan foydalanish orqali tumanlar kesimida urbanizatsiya darajasi ham baholandi. Xususan, 2020–2024 yillar davomida shahar aglomeratsiyalariga xos bo‘lgan tungi yorug‘lik darajasi (NTL ko‘rsatkichi 10dan yuqori) yuqori bo‘lgan hududlar soni 21 tadan 26 tagacha oshdi.
O‘z navbatida, kam yorug‘likka ega bo‘lgan qishloq tumanlari soni 129 tadan 102 taga kamaygan. Shu tariqa, 27 ta tumanda shahar tipidagi rivojlanish yo‘nalishiga o‘tish kuzatilmoqda.
Izoh (0)