Sportga qiziqmaydigan insonlar ham Lionel Messi, Pele, Muhammad Ali, Krishtianu Ronaldu, Maradona, Zinedin Zidan, Maykl Jordan, Novak Jokovich, Mixael Shumaxer kabi ismlarni eshitgani aniq. Bu afsonalar allaqachon sport doirasidan tashqariga chiqib ketgan insonlar.
Bugun jahon sporti tarixidagi eng yorqin lahzalarni yodga olamiz — sportchilarni emas (ular juda ko‘p, ayniqsa ko‘p sovrin yutganlari), balki yillar o‘tib ham hammaning esida qolgan lahzalarni. Bu ro‘yxat (reyting emas) yakuniy emas, faqatgina talqinlarga asoslangan.
1. Diyego Maradonadan “Xudoning qo‘li”. Bu gol 1986-yilgi Jahon Chempionati 1/4 finalida urilgan va futbol tarixidan joy olgan. Xuddi shu bosqichda Angliyaga qarshi bahsda (2:1) argentinalik futbolchi “asr goli”ni urdi va bir necha kundan so‘ng kubokni boshi uzra ko‘tardi.
2. Pele futbol mikroskop ostida ko‘rilmagan davrda o‘ynagan. Faqatgina yirik turnirlar buyuklik ko‘lamini baholashga imkon beradi — 1970-yildagi uchinchi Jahon Chempionligi sovrinidan so‘ng hech qanday shubha qolmagan. U — qirol!
3. Useyn Boltdan oldin ham, albatta, 10 soniyalik sprintni yugurib o‘tgan, lekin bunday oson, ishonchli tarzda marraga yetib kelish Boltning qo‘lidan keldi. 2009-yilgi jahon chempionatida yamaykalik sportchi aqlbovar qilmas natija qayd etdi: 100 metrga yugurish uchun 9,58; 200 metrga yugurish uchun 19,19 soniya. Bolt ketma-ket uchta Olimpiadada va to‘rtta jahon chempionatida tezlikni saqlab qoldi. Naq 8 yil!
4. Novak Jokovich 2024-yilgi Olimpiadada g‘olib bo‘ldi va so‘nggi nishonni ham urdi: 24 ta “Katta dubulg‘a” turniri, 7 ta ATP yakuniy turniri, Devis Kubogi g‘olibi. Parijdagi turnirdan keyingi his-tuyg‘ular, ehtimol, eng yorqini edi!
5. Lebron Jeyms NBA tarixida birinchi bo‘lib 50 ming ochko to‘pladi, ammo uning buyukligi meros va obro‘da. Uch xil jamoa bilan to‘rtta unvonni qo‘lga kiritib, har safar finalning eng yaxshi o‘yinchisi bo‘lgan Lebron Parij—2024 Olimpiadasining “so‘nggi raqsini” o‘tkazish uchun yulduzli Amerika guruhini to‘pladi. Tabiiyki, Qirol oltin oldi!
6. Lionel Messi terma jamoada uzoq vaqt omadsizlik tamg‘asida yurdi ( 4 final va 4 mag‘lubiyat) va hatto xotirjam bo‘lish uchun terma jamoani vaqtincha tark etdi. 2021-yilda nihoyat Amerika Kubogini, bir yildan so‘ng esa Jahon Chempionligini qo‘lga kiritdi. 2024-yilda yana bir Amerika Kubogi sovrini qo‘lga kiritildi. Ehtimol, tarixdagi eng iste’dodli futbolchi faoliyatidagi o‘zi orzu qilgan barcha narsaga erishgandir.
7. Maykl Jordan — basketbol tarixidagi eng buyuk sportchi. U haqida filmlar suratga olingan, butsalar uning ismi bilan nomlangan. U bir necha avlodni o‘yinga nisbatan muhabbatini uyg‘otdi — NBAdagi 20 yil, oltita unvon. Quyidagi surat Maykl qanchalik ajoyib sakrovchi bo‘lgani va Yulduzlar o‘yinini o‘zining benefisiga aylantirganini eslatib turadi!
8. Krishtianu Ronaldu — 5 ta “Oltin to‘p” va barcha musobaqalarda deyarli 1000 ta gol urgan futbolchi. U intizomning namunasi hisoblanadi. Ronaldu futbol tarixida juda katta qoldirdi, ayniqsa, 2017/18-yilgi mavsum YCHLda Buffon darvozasiga urgan goli hamon muxlislar yodida.
9. Chempionlar Ligasi — 2005, final, “Liverpul”—“Milan”. Hisob 3:3 va inglizlarning penaltilar seriyasidagi g‘alabasi. 0:3 dan keyingi megasyujet va megakambek! “Sen hech qachon yolg‘iz emassan” — bu xarakter va aql bovar qilmaydigan hissiy portlash haqidagi hikoya hisoblanadi. Chempionlar Ligasi finalida birinchi bo‘limdan keyin yutqazib qo‘ysangiz ham, muxlislarga uzoq yillar saqlanib qoladigan hissiyotlarni berishingiz mumkin. Oradan 20 yil o‘tibdi-yu, lekin xotiralar kechagidek.
10. Olimpiada—72 basketbolining uch soniyasi. SSSR—AQSH (51:50), Sergey Belovning “Yuqoriga harakat” nomli kitobida tasvirlangan, so‘ngra xuddi shu nomdagi hujjatli film. Ivan Yedeshkodan butun maydon bo‘ylab qoyilmaqom uzatma, Aleksandr Belovdan ajoyib yakun. Va asl amerikancha ko‘rinishdagi g‘alaba. Sovuq urush yillarida bunday qarama-qarshiliklar nafaqat maydonda, balki tashqarida ham qizg‘in tus olgan. O‘yindan so‘ng mag‘lub bo‘lgan amerikaliklar kumush medallarni qabul qilishni xohlamagan.
11. JCH—2006 finali: Zinedin Zidanning terma jamoadagi so‘nggi o‘yini syujetlarga boy o‘tdi — u penalti tepdi, qo‘shimcha bo‘limlarda esa Marko Materatssining ko‘kragiga boshi bilan zarba berdi. Italiyalik himoyachi Zidanga yoqimsiz gap aytgandi. Zidan maydondan chetlatildi, Fransiya yutqazdi, bu sahna esa tarix zarvaraqlarida o‘chmas iz qoldirdi.
12. 90-yillarning gimnastika yulduzi Aleksey Nemov so‘nggi Olimpiadasiga — Afina—2004 ga bordi va o‘ta murakkab dastur bilan tomoshabinlarni o‘ziga jalb etdi (lekin yangi qoidalarga ko‘ra, buning qiymati unchalik emasdi). Shafqatsiz hakamlar Nemovni medalsiz qoldirdi. Bu sahnani unutib bo‘lmaydi: adolatsizlikka ta’sir o‘tkazish umidida 12 ming kishilik zalning isyoni. Qo‘rqib ketgan hakamlar baholarni qayta ko‘rib chiqdi, ammo bu Nemovning shohsupaga ko‘tarilishiga yordam bermadi... To‘rt karra Olimpiada chempionining o‘zi zalni tinchlantirdi. Shu tariqa, u sportdan ketdi...
13. Muhammad Ali va uning Sonni Liston ustidan qozonilgan g‘alabasi tushirilgan mashhur surati. Shundan so‘ng Jo Freyzer va Jorj Formanga qarshi janglar bo‘lib o‘tdi. Ali Amerika madaniyatidan joy oldi va hatto Parkinson kasalligiga chalindi. Kassius Kley 1996-yilda Atlantada Olimpiya mash’alasini yoqqandi.
14. U endi oramizda yo‘q, ammo Mamba mentaliteti abadiy! Besh karra NBA chempioni va ikki karra Olimpiya chempioni Kobe Brayant basketbol falsafasini o‘zgartirgan. Bir marta u 81 ochko to‘plagan, lekin uning buyukligi, albatta, bunda emas. Kobe 2020-yil yanvar oyida shaxsiy vertolyotida halokatga uchrab voqea joyida vafot etgan.
15. U jahl ustida Evander Holifildning qulog‘ini tishlab olgandi. Mayk Tayson boksga shiddatli nokautlar, qo‘pol, agressiv xarakteri bilan kirib keldi va haligacha hech qayerga ketmadi.
16. SSSR — Kanada Superseriyasi hokkeyda eng jozibalisi bo‘lgan. 1972-yil epik to‘qnashuvning boshlanishi edi! Monreal, Toronto, Vankuver, Vinnipeg va Moskvada 8 ta o‘rtoqlik, aslida esa jangovar o‘yinlar bo‘lgan.
17. Lev Yashin — darvozabonlar orasida ilk va hozirgacha yagona “Oltin to‘p” sohibi. 1963-yilga kelib, France Football haftaligi sovet darvozabonining xizmatlarini e’tirof etgan. Yashin Olimpiada va Yevropa chempionatida g‘olib chiqishga muvaffaq bo‘lgan, biroq u asr o‘yinida haqiqiy shov-shuvga sabab bo‘lgan, u yerda u jahon terma jamoasi safida inglizlarga qarshi ajoyib taym o‘tkazgan.
18. YCHL finalida qo‘shimcha vaqtlarda qanday yutqazish mumkin? 1999-yil, “Manchester Yunayted” — “Bavariya” (2:1) — Sheringem 90+1 va Sulsher 90+3-daqiqalardagi gollari bilan mankunianliklarni shohsupaga olib chiqdi. Gari Linekerning mashhur iborasi bor: “Futbolda 22 kishi o‘ynaydi, yakunda esa nemislar g‘alaba qozonadi”. O‘sha kuni finalda bu iboraning aksi bo‘lgan.
19. Jessi Ouens Germaniyadagi 1936-yilgi Olimpiadaga borgan, u yerda qora tanlilardan hech kim g‘alaba kutmagandi, natija esa hammani hayratda qoldirdi — to‘rtta oltin: 100, 200 metrga yugurish, estafeta va uzunlikka sakrash. Bu muvaffaqiyat uning hayotida aytarli rol o‘ynamagandi — Ouens Amerikada irqiy kamsitishga duch kelgan va duch kelgan ishda ishlashga majbur bo‘lgandi. Pul uchun poygachi otlar, ovchi itlar va hatto kengurular bilan musobaqalashib, yugurishga majbur bo‘lgan. Uning g‘alabalari haqida badiiy film ham suratga olingan.
20. Bitta olimpiadada 8 ta oltin medal! Bunday ishga faqat Maykl Felpsgina qodir edi — Pekindagi Olimpiadada qo‘lga kiritilgan sakkizinchi medal fotosuratda! Maykl suzmayotganga emas, balki suvda uchayotganga o‘xshardi. Olimpiadaning 23 ta oltin medali, 26 ta Jahon chempionati oltinlari, o‘nlab rekordlar va ESPN telekanalining XXI asrning eng yaxshi sportchisi unvoni.
21. Lyuis Hemilton chempionlik unvonlari bo‘yicha Shumaxerning rekordini takrorladi (7 tadan), lekin Gran-prida g‘alaba qozonish bo‘yicha ko‘rinishidan uddalab bo‘lmaydigan rekordni yangiladi (105 ga qarshi 91).
22. Arman Dyuplantis aql bovar qilmas darajada baland sakrashni o‘rgangan — Bubkaning abadiy rekordi allaqachon 13 sm ga yaxshilangan. 6 metr 27 santimetr — kosmos, Olimpiya rekordlari bilan ikkita oltin — ayniqsa Parijning to‘la stadionida — buyuklik!
Izoh (0)