AQSH qamoqxonalarida uzoq vaqt yolg‘izlikda bo‘lgan mahbuslarga atrof-muhitga moslashishga yordam berish maqsadida virtual reallik texnologiyasidan foydalanish imkoniyati yaratilmoqda. The Guardian nashrining xabar berishicha, bu dastur mahbuslarning jamiyatga qaytish jarayonini yengillashtirishga qaratilgan.
Dastur axloq tuzatish muassasalarining umumiy hududlarida amalga oshiriladi. U yerda maxsus temir qafaslar o‘rnatilib, ichiga stul qo‘yiladi. Mahbuslar shu qafaslarga kiritiladi va ularga tor sharoitlarga moslashtirilgan virtual reallik qurilmalari taqdim etiladi.
Yetti kunlik intensiv dastur davomida mahbuslar har kuni to‘rt soat davomida turli sahnalarni boshdan kechiradi. Ularga kundalik hayot manzaralari, shuningdek, Parijga sayohat yoki paraplanda uchish kabi sarguzashtlar namoyish etiladi.
Kun oxirida ishtirokchilardan o‘z his-tuyg‘ularini teatr, she’riyat yoki rasm chizish orqali ifodalash so‘raladi.
VR (virtual reallik) jarohatlar va his-tuyg‘ularni keltirib chiqaradi — keyin esa san’at o‘zgaradi, deb tushuntirdi dastur tashkilotchisi bo‘lgan Creative Acts kompaniyasi asoschisi Sabra Uilyams.
Creative Acts xulq-atvorni o‘zgartirish hamda mahbuslarni ozodlikka tayyorlashda san’atdan foydalanadi. U Velli shtati qamoqxonasi, Kern vodiysi qamoqxonasi, Korkoran shtati qamoqxonasi va Markaziy Kaliforniya ayollar muassasasida VR dasturlarini amalga oshirmoqda.
Uilyams virtual reallikni qamoqxonalarga joriy etish fikriga 5 yil oldin kelgan. 2018-yilda Creative Acts tashkilotiga asos solganidan so‘ng, u uzoq yillar qamoqda bo‘lgan odamlarning ozodlikka chiqqanida o‘zini begona sayyoraga tushib qolgandek his qilishidan charchaganini aytgan.
Dunyo doim o‘zgarib boradi, biz esa ko‘pincha buni e’tibordan chetda qoldiramiz, deydi 17 yil qamoqda o‘tirgan Creative Acts dasturi koordinatori Star Van Pul.
Tashkilot VR dasturining sinov versiyasi uchun 20 ta garnitura va ikkita Cleanbox dezinfeksiya qurilmasi topish uchun bir yil vaqt sarflagan. Shuningdek, mahbuslarga ozodlikka chiqish jarayonida duch keladigan qo‘rquv va qiziqishlarni aks ettiruvchi VR sahnalarini yaratish uchun Unincarcerated Productions bilan hamkorlik qilgan. Ushbu sahnalarda mahbuslar ozodlikka chiqqan kuni qanday vaziyatlarga tushishini – odamlar bilan muloqot qilish, uchrashuvlarga borish va boshqa holatlarni tajriba sifatida boshdan kechirishi mumkin.
Velli shtati qamoqxonasida saqlanayotgan Daniel Garsiya VR tajribasi davomida Los-Anjelesdagi gavjum ko‘chada bir odam unga urilib ketgan sahnani boshdan kechirgan. Dastlab hayajonlangan bo‘lsa-da, nafas olish mashqidan so‘ng, hali ham VR garniturasi taqilgan holda, u bunday mojarolarni qanday tinch yo‘l bilan hal qilish mumkinligi haqida xotirjam o‘ylay olgan.
Ko‘pchiligimiz qamoqqa tushganimizda, travmatik tajribalar tufayli qo‘zg‘atuvchi omillarni (triggerlarni) anglay olmaymiz. VR esa bizga ularni aniqlashga yordam berdi, deydi Garsiya.
Creative Acts xodimlarining aytishicha, dastur boshlangach, qamoqxonalarda sezilarli o‘zgarishlar kuzatilgan. Masalan, yakka tartibdagi kameralarda saqlanayotgan mahbuslar orasida huquqbuzarliklar soni kamaygan. Korkoran shtati qamoqxonasida bunday mahbuslar orasidagi qoidabuzarliklar soni VR seansidan oldin 735 ta bo‘lgan bo‘lsa, dasturdan so‘ng atigi bittaga tushgan.
Izoh (0)