• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    O‘zbekistonda valyuta almashuv kursiga qaysi omillar taʼsir etayotgani maʼlum qilindi

    Mamlakatda uchta asosiy omil valyuta almashuv kurslarining o‘zgarishiga taʼsir ko‘rsatmoqda. Bu haqda Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) ekspertlari tahlilida maʼlum qilingan.

    Infografika: Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti

    MHTI ekspertlari 2019-yil yanvardan 2024-yil iyungacha bo‘lgan davrdagi so‘mning nominal va real almashuv kurslarini hisoblab chiqdi.

    Qayd etilishicha, 2019-yildan 2023-yilgacha real samarali almashuv kursi 7,6 foizga mustahkamlangan. Nominal samarali almashuv kursi esa deyarli 6,6 foizga pasaygan.

    “2024-yil boshidan real samarali almashuv kursi biroz pasaya boshladi va o‘z navbatida, nominal samarali almashuv kursi deyarli bir xil darajada saqlanib qoldi. Ushbu tendensiya tanlangan asosiy savdo hamkorimiz bo‘lgan mamlakatlarga nisbatan O‘zbekistonda devalvatsiya va inflyatsiyaning nisbatan o‘rtacha surʼatlari bilan izohlanadi”, deyiladi tahlilda.
    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Maʼlum qilinishicha, nominal va real samarali valyuta almashuv kurslarining o‘zgarishiga uchta asosiy omil taʼsir ko‘rsatgan.

    Birinchi omil — nominal kurs summasining o‘zgarishi

    2023-yil boshidan 2024-yil iyunigacha bo‘lgan davrda ichki valyuta bozorida so‘m AQSH dollariga nisbatan taxminan 12 foizga qadrsizlangan.

    2023-yil yanvaridan buyon Rossiyada 34 foizli, Turkiyada 72 foizli devalvatsiya tendensiyasi kuzatilgan. Xitoy (7,5 foiz) va Janubiy Koreya (9 foiz) milliy valyutalarining qadrsizlanish surʼatlari o‘rtacha darajada saqlanib qolgan. Mazkur davrda Qozog‘iston tengesi taxminan 1,5 foizga mustahkamlandi.

    “2024-yil boshidan iyungacha so‘m 2 foizga qadrsizlangan bo‘lsa, ayrim asosiy savdo hamkorlarimiz milliy valyutalari biroz mustahkamlandi. Masalan, Rossiya rublining kursi dollarga nisbatan 1,2 foizga, qirg‘iz sominiki 2,4 foizga, tojik somoniysiniki esa 3,4 foizga oshdi. Qozog‘iston tengesi kursi 1,1 foizga, Xitoy yuaniniki 1,5 foizga pasaydi. O‘rganilgan mamlakatlar orasida devalvatsiyaning eng yuqori darajasi turk lirasida kuzatildi — 8,6 foiz”, deya qayd etgan institut.

    So‘mning eng muhim valyutalarga nisbatan nominal qiymati pasaygan va 2024-yil iyundagi holatiga ko‘ra 91,9 foizni tashkil etgan.

    Foto: “Daryo”

    Ikkinchi omil — O‘zbekiston va uning savdo hamkori bo‘lgan mamlakatlarda narxlar darajasining o‘zgarishi

    Tahlilga ko‘ra, O‘zbekistonda narxlar o‘sish surʼatining hamkor davlatlardagiga qaraganda yuqoriligi so‘mning real ayirboshlash kursi oshishiga olib keldi. Inflyatsiya darajasi past (yiliga 4–6 foiz) mamlakatlarning O‘zbekiston tashqi savdosidagi ulushi 30 foizdan ortiqligi, so‘mning mazkur hamkorlar valyutalariga nisbatan real samarali almashuv kursi mustahkamlanganidan dalolat beradi.

    “2024-yil iyun holatiga ko‘ra, Xitoyda yillik inflyatsiya 0,2 foizni, Rossiyada 8,6 foizni, Qozog‘istonda 8,4 foizni, Turkiyada 71,6 foizni, Tojikistonda 3,5 foizni tashkil etdi. O‘zbekistonda yillik inflyatsiya (2023-yil iyuniga kelib) 10,6 foizgacha tezlashdi”, deya qayd etgan MHTI.

    Uchinchi omil — O‘zbekistonning asosiy savdo hamkori bo‘lgan mamlakatlar ulushi

    Respublika tashqi savdo aylanmasida hamkor mamlakatlar ulushi qancha ko‘p bo‘lsa, o‘zbek so‘mining almashuv kursi o‘sha davlatlar valyutasiga bog‘liqligi shuncha yuqori bo‘ladi. Institut olimlari hamkor mamlakatda narxlar o‘zgarishi so‘mning samarali almashuv kurslariga kuchliroq taʼsir qiladi, degan xulosani bildirgan. Buning natijasida Rossiya, Qozog‘iston, Xitoy va Turkiyadagi inflyatsiya hamda valyuta kurslari o‘zgarishi so‘mning real samarali almashuv kursiga sezilarli taʼsir ko‘rsatadi.

    “O‘zbekistonda so‘mning boshqa valyutalarga nisbatan devalvatsiyasi tufayli nominal samarali ayirboshlash kursining pasayishi kuzatildi. Yuqori inflyatsiya jarayonlarining saqlanib qolishi natijasida esa real samarali ayirboshlash kursi mustahkamlandi. Natijada tahlil qilinayotgan davrda ikkita tendensiyani kuzatish mumkin: so‘mning boshqa valyutalarga nisbatan devalvatsiyasi tufayli nominal samarali almashuv kursining biroz pasayishi va asosiy savdo hamkorlari, birinchi navbatda, Xitoyga nisbatan yuqori inflyatsiya jarayonlarining saqlanib qolishi hisobiga real samarali ayirboshlash kursining mustahkamlanishi kuzatildi”, deya maʼlum qilgan ekspertlar.

    Qo‘shimcha qilinishicha, milliy valyuta mustahkamlanganda import qilinadigan tovarlar narxi oshmaydi, baʼzan pasayadi. Bu esa import ulushi yuqori bo‘lgan tovar bozorlarida (mashina va asbob-uskunalar, farmatsevtika mahsulotlari va boshqalar) narxlarni barqaror bo‘lishiga yordam beradi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilishda mashina va uskunalarni barqaror narxlarda import qilish muhim element hisoblanadi.

    “Real samarali ayirboshlash kursi mustahkamlanishining salbiy oqibatlari qatorida asosiy savdo hamkorlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga nisbatan narx ustunligining pasayishini qayd etish mumkin. Chet el tovarlari nisbatan arzonlashadi, mahalliy tovarlar esa qimmatlashadi. Bu raqobatbardoshlik yomonlashuvidan dalolat beradi va mamlakat savdo taqchilligi oshishiga olib kelishi mumkin”, deya vaziyatni sharhlagan mutaxassislar.

    Xulosaga ko‘ra, inflyatsiya surʼati tezlashgani hisobiga so‘mning real kursi o‘sishini ushlab turishga qaratilgan pul-kredit siyosatini amalga oshirish muhim ahamiyatga ega. Valyuta kursining nominal o‘sishi emas, balki O‘zbekiston va uning tashqi savdo hamkorlari bo‘lgan mamlakatlarda inflyatsiya darajasidagi farqning saqlanib qolishi so‘m almashuv kursi tez surʼatlar bilan o‘sishiga asosiy sabab bo‘lmoqda.

    15.08.2024, 18:34   Izoh (0)   8212
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    So‘m yiliga qancha qadrsizlanayotgani maʼlum qilindi

    28.07.2023, 12:53

    So‘m o‘rniga yangi valyuta yaratish rejasi bormi? Markaziy bank raisi javob berdi

    26.10.2023, 20:00

    Dollarning so‘mga nisbatan qiymati 30 yil ichida qanday o‘zgardi?

    03.01.2024, 19:44

    Go‘sht va guruch qimmatlashib, shakar arzonlashdi: bozor narxlaridagi asosiy o‘zgarishlar

    02.08.2024, 18:03

    Pensiya va nafaqalar oshdi. Yangi to‘lovlar miqdori qanday bo‘ladi?

    13.08.2024, 18:10

    Davlat byudjeti taqchilligi ortishda davom etmoqda. Asosiy ko‘rsatkichlar

    14.08.2024, 18:28
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    HAVAL O‘zbekistonda yangi modellarni namoyish etdi: HAVAL H6 Facelift va HAVAL H9 taqdimot kechasi


    Imzo Glass mahsulotlari Buyuk Britaniyaga eksportga yuborildi


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    UZTELECOM simli internetni modernizatsiya qilmoqda: abonentlar GPON va FTTx orqali 100 Mbit/s dan yuqori tezlikka ega bo‘ladilar


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    Kelajak – bugungi qilgan harakatingiz samarasidir. O‘zingizga ishonch esa har qanday yutug‘ingizning boshlanishi 


    Accor Toshkentda Swissôtel Tashkent ochilishini nishonlamoqda, shveysariya uslubidagi hashshamatni O‘zbekiston poytaxtiga olib kelmoqda


    Pepsi Taste Challenge 2025: Pepsi yana oldinda — O‘zbekistonda 59,28% ovozga sazovor bo‘ldi 


    Kapitalbank va Korporativ sport assotsiatsiyasi hamkorlik memorandumini imzoladi


    “Trastbank” kichik biznesni rivojlantirish uchun 1 mlrd so‘mgacha kredit taklif etadi


    Mobiuz Andijon, Namangan va Farg‘ona viloyatlarida 5G ning yangi imkoniyatlarini ochmoqda


    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun yangi “Mikrokredit 300 ”ni ishga tushirdi 


    Smart Business O‘zbekistonda UZCARD va Humo kartalarini qabul qilish uchun yagona yechimni taqdim etadi 


    “Biznesni rivojlantirish banki” 1 trln 273 mlrd so‘mlik ipoteka krediti ajratdi


    BI Group O‘zbekistonda turar joy binosining zilzilabardoshligini ochiq sinovdan muvaffaqiyatli o‘tkazdi

     

    Tavsiya etamiz

    Islom Karimovning sobiq matbuot kotibi “Otamdan qolgan dalalar” filmi taqiqlanish sababini oshkor qildi

    21 avgust, 11:58

    Turkiyada oyoq suyaklarini sindirib, bo‘yni o‘stirish operatsiyasi ommalashmoqda (foto)

    21 avgust, 11:52

    Hisob palatasi nega hisobdor emas?

    20 avgust, 19:50

    AQSH prezidenti 6 ta urushni to‘xtatganini da’vo qildi. Aslidachi?

    20 avgust, 11:05
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Samarqandda tez yordamga yo‘l bermagan Spark haydovchisi javobgarlikka tortildi

    O‘zbekiston | 22 avgust, 21:00

    Taxtda olib yurilgan murda: “Muhtasham yuz yil”da sulton Sulaymonning o‘limi haqidagi dahshatli haqiqat tushirib qoldirilgan

    Kino | 22 avgust, 20:49

    AQSH razvedkasida Rossiya bo‘yicha ishlovchi 36 nafar xodim maxfiy ma’lumotlarga kirish huquqidan mahrum qilindi

    Dunyo | 22 avgust, 20:40

    “Bog‘ga tushgan o‘g‘rini qorovul ushlab olib qulog‘idan tortadi-yu, xuddi shunday qochgan-da” — Ulug‘bek Qosimov Denov hokimi o‘rinbosari haqida

    O‘zbekiston | 22 avgust, 20:30

    Hakerlar Eronning o‘nlab neft tankerlari tizimlarini ishdan chiqardi

    Dunyo | 22 avgust, 20:20

    “Rusning sharmandali blitskrigi”. Urush taqdirini belgilab bergan Kiyev jangi qanday yakunlangan edi?

    Dunyo | 22 avgust, 20:08

    Turk seriallarida yoshidagi katta farqqa qaramay tomoshabinlar mehrini qozongan 7 juftlik

    Kino | 22 avgust, 19:55

    Mirziyoyev, Berdimuhamedov va Aliyev uchrashuvi: transport, energetika va savdo sohasida kelishuvga erishildi

    O‘zbekiston | 22 avgust, 19:46
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.