“Kitob kinodan yaxshiroq” — odatda asar asosida suratga olingan filmni tomosha qilishdan zavqlanadiganlarga shunday javob beramiz. Ko‘pincha bu haqiqat bo‘lib chiqadi. Axir vaqt qahramonning ko‘plab fikrlarini kino tiliga tarjima qilishga imkon bermaydi, umuman olganda, g‘oyalar mavhum va barcha nomoddiy narsalarni matn formatidan boshqa tarzda yetkazish qiyin. Ammo ba’zida rejissyorning talqini yozuvchining asaridan ko‘ra ko‘proq maftunkor bo‘lib chiqadi.
“Taxtlar o‘yini”, Devid Benioff va D.B.Uays (2011–2019)
Ishonch bilan aytish mumkinki, “Taxtlar o‘yini” seriali davrimizning “Yulduzlar jangi” kabi kino olamidagi hodisaga aylandi. “Taxtlar o‘yini” muvaffaqiyatidan oldin fantastik filmlar suratga olishning bunday naturalistik sifati bilan maqtana olmasdi. Ko‘plab tanqidchilarning fikricha, serial asardan yaxshi chiqqan — Jorj R.R.Martinning kitobi ko‘p joylarda keraksiz tafsilotlarga to‘la. Film mualliflari faqat birinchi mavsumni aynan kitobga muvofiq suratga olishadi, ammo saganing qolgan qismlarini qisqartirishga qaror qilishadi. Misol uchun, ular Keytelin xonimni tiriltirmaydi yoki Greyjoylarga va Brienn Tart to‘dalari bilan bo‘lgan har bir jangga jiddiy e’tibor bermagan. Ba’zi nuqtalarda Martinning kitobi shunchaki zerikarli ko‘rinadi va serialdagidek dinamik emas.
“Qattiqqo‘l xonim”, rejissyor Devid Frankel (2006)
Ushbu film haqiqiy sensatsiyaga aylanib, moda olamida shov-shuvga sabab bo‘ladi. Axir filmdagi nomlar o‘zgartirilganiga qaramay, gap kim haqida ketayotganini hamma bilardi. Vogue bosh muharriri Anna Vinturning sobiq yordamchisi Loren Vaysberger tomonidan yozilgan kitob dastlab ko‘plab savollar tug‘diradi. Muallif afsonaviy tahririyatning ichki muhitini yetkazgan holda rahbarini haddan tashqari sovuq va shafqatsizligi uchun tanqid qiladi.
Biroq film nafaqat moda olami haqidagi illyuziyalarni buzadi, balki bosh qahramonning haqiqiy yetukligini ham ko‘rsatadi. Filmda Endi rolini o‘ynagan Enn Xeteuey rahbarining talablarini bajarishga urinayotgan ishbilarmon qizdan odamga aylanadi va o‘zini topadi — moda olami uning orzusi emasligini tushunadi. Shu bilan birga, rejissyor Mirandani insoniy tomondan ko‘rsatib, yirtqich hayvonga aylantirib yubormaydi. Oxir-oqibat, u tufayli Endi lug‘atida “qila olmayman” degan so‘z yo‘q bo‘lgan professional sifatida o‘sadi.
“Shoushenkdan qochish”, rejissyor. Frank Darabont (1994)
Aslida Stiven Kingning “Rita Xeyvort va Shoushenkdan qochish” hikoyasi juda qisqa. Ammo Tim Robbins va Morgan Frimanning roli tufayli film hikoyani yanada ta’sirchan va hissiy jihatdan boy qilgan. Bosh qahramon tushgan vaziyatning adolatsizligi yanada keskinroq sezilib, uning matonati, qat’iyatliligi ekran orqali tomoshabinga ta’sirchan yetkazilgan. Shu bilan birga, Frenk Darabont filmi aynan kitob syujetiga mos keladi, unga faqat psixologik hissiyot beradi.
“Forrest Gamp”, rejissyor Robert Zemekis (1994)
“Forrest Gamp”ning asl matni ko‘plab nomuvofiqliklar va absurd vaziyatlar bilan o‘quvchini hayratda qoldiradi. Masalan, syujetga ko‘ra, bosh qahramon hatto kosmosga uchishga muvaffaq bo‘ladi. Aynan Tom Xenksning ijrosida qahramon tomoshabinlar juda yaxshi ko‘rgan sodda va oqko‘ngil yigit sifatida namoyon bo‘ladi. Filmda qahramon o‘zi duch kelgan vaziyatlarga qaramay, samimiyligi va hayotga muhabbatini yo‘qotmaydi: “Hayot shokolad qutisiga o‘xshaydi, sizga qanday shokolad tushishini hech qachon bilmaysiz”. Film oltita “Oskar” mukofotini qo‘lga kiritgan, shu jumladan, “Eng yaxshi film” nominatsiyasida ham.
“Kelajakdan kelgan mehmon”, rejissyor Pavel Arsenov (1985)
Bugungi kunda bu film yangi avlod uchun deyarli notanish, ammo ularning ota-onalari mazkur serialni yaxshi bilishadi. SSSR davrida tez-tez ilmiy-fantastik filmlar suratga olinardi va eng yorqin, muvaffaqiyatli filmlardan biri Kir Bulichevning hikoyasi asosidagi “Kelajakdan kelgan mehmon” edi. O‘sha vaqtda Alisa Seleznyova 80-yillarning mashhur yulduzi bo‘lgan. Uni nafaqat o‘g‘il bolalar, balki qizlar ham yaxshi ko‘rishardi. Garchi bugungi kunda film juda oddiy ko‘rinsa-da, kelajakning qiziqarli kashfiyotlarini (masalan, metro stansiyalari o‘rniga teleport eshiklari, sharsimon taksi) ta’kidlamaslik mumkin emas. “Kelajakdan kelgan mehmon” 80-yillar uchun juda zamonaviy film bo‘lgan, ammo Kir Bulichevning hammasi juda oddiy tasvirlangan kitobini o‘qiganlarning hafsalasi pir bo‘lishi mumkin edi.
“Amerikalik psixopat”, rejissyor Meri Xarron (2000)
-RpM6oYYl.jpg)
Kristian Beylning aktyorlik mahorati tufayli da’vogarlar orasida “Oskar” sovrindori Leonardo Di Kaprio ham bo‘lganiga qaramay, bu rolda boshqa kimnidir tasavvur qilish qiyin. Beyl sovuqqonlik bilan ketma-ket qotilliklarni sodir etgan va shu bilan birga o‘zini muvaffaqiyatli bankir sifatida ko‘rsatadigan yaramas odam obrazini yaratishga muvaffaq bo‘lgan. Qahramon o‘sha boy odamlar bilan birgalikda tashrif qog‘ozlari bilan maqtanadigan sahnaning o‘zida bir olam ma’no bor. Ko‘pgina epizodlar hatto yod bo‘lib ketgan. Misol uchun, Beylning qahramoni ehtiyotkorlik bilan go‘zallik muolajalarini amalga oshirgan kadrni esga olish kifoya. Afsuski, kitob kult filmdan bir qator jihatlardan pastroq, unda shaxsiyat buzilishidan aziyat chekkan yovuz odam asta-sekin aqldan ozadi.
Izoh (0)