Aziza Shanazarova AQSHning yetakchi universitetlarida doktorantura va postdoktoranturalarni tamomlab, 32 yoshida dunyoning top o‘ntaligidan joy olgan Columbia universitetida professorlik darajasiga erishgan. U bolaligi, ilmdagi qadriyatlar, vatandan olisdagi ilk mashaqqatlari bilan bog‘liq xotiralarini Uzbekistanʼs Club bilan bo‘lishdi.
Lanka tepishdan qo‘lyozmalar olami sari
Oilada uchinchi qiz bo‘lganligim uchun odatda qizlarga qo‘yiladigan taqiqlar menga begona edi. Juda erkin o‘sganman. Ko‘chada qizlardan ko‘ra o‘g‘il bolalardan do‘stlarim ko‘p edi. Velosiped-u rolik, yong‘oq, pichoq, va otvyortkagacha bolalar bilan o‘ynardik. Lanka tepishda o‘g‘il bolalardan ham qolishmasdim. Haligacha lanka o‘ynab turaman.
Arab va fors tillariga bo‘lgan qiziqish meni Sharqshunoslik institutiga yetakladi. 2003 – 2008 yillarda u yerda bakalavriat va magistraturani o‘qidim.
To‘rtinchi bosqichda Fanlar Akademiyasi qoshidagi Sharqshunoslik institutida o‘tkazilgan anjumanda “Bedil Temuriyzoda bo‘lganmi?” maʼruzasi bilan qatnashganimda kichik ilmiy xodimlikka ishga taklif qilishdi-yu qadimgi qo‘lyozmalar olamiga sho‘ng‘idim. 14 ming so‘m oyligim hatto yo‘l kiramni ham qoplamasa-da (oylik yo‘l chiptasi 18 ming atrofida edi), mendan baxtliroq inson yo‘q edi. Chunki kitob o‘qiganim uchun pul to‘lanadigan ish topgandim.
AQSHda dastlab magistraturani va ikkita doktoranturani tugatdim. Ilk kezlari qo‘limda o‘n oylik chaqaloq bilan ham oila, ham o‘qishni birdek olib borish mushkul edi. Dastlabki besh yil aqalli bir kun dam olganimni eslay olmayman. Tonggacha dars tayyorlar, o‘qish pulini to‘lash uchun professor yordamchisi bo‘lib ham ishlardim. Shunga qaramay, magistratura va doktoranturani faqat aʼlo baho bilan tugatganman.
“Kondoliza Rays bilan yonma-yon auditoriyada maʼruza o‘qiganman”
Doktorlik dissertatsiyam Stanford universitetida yozilgan. O‘sha vaqtda meni maʼruzachi qilib tayinlashdi. Qizig‘i, men maʼruza o‘qiydigan auditoriyaning yonginasida AQSHning 66-davlat kotibi Kondoliza Rays ham dars o‘tardi.
Doktoranturani Pittsburgh va Oxford universitetlariga postdoktoranturaga taklif bilan bitirdim. Postdoktoranturalarni tamomlagach, 32 yoshimda dunyoning top o‘ntaligiga kiradigan Columbia Universityʼdagi ilk o‘zbekistonlik professor bo‘ldim.
Chet elda birov siz haqingizda zig‘ircha qayg‘urmaydi. Inson hammasiga faqat o‘z kuch va mahorati bilan erisha oladi. Tabiatan intizomli va masʼuliyatli bo‘lganim uchun yangi muhitga moslashish oson kechgan.
O‘zbekistonda velosipedni qayta kashf qilishni yaxshi ko‘rishadi
Biz, o‘zbekistonliklar, eng yuksak madaniyatlardan biriga asos solgan ajdodlar naslimiz. Genofondimiz juda kuchli. Salohiyatimizni munosib baholab, to‘g‘ri yo‘naltirsak, marra bizniki. Albatta, har bir yutuq ortida yillab mehnat turadi.
Avvalo ilmga muhabbat va fidokorlik kerak. Mutaxassis sifatida shakllanish uchun o‘rtacha 10-15 yil ketadi. Ilmda oson yo‘l yo‘q. Afsuski, O‘zbekistonda yengil yo‘llarni yaxshi ko‘rishadi, velosipedni qayta-qayta kashf qilaveramiz. Ilmda innovatsiya bo‘lmasa, jahon miqyosidagi natija amri mahol.
Hammasi sifatli taʼlimdan boshlanadi. Bunda kuchli pedagoglarning o‘rni beqiyos. Ilmda qo‘l urilmagan mavzularni tanlashni maslahat bergan bo‘lardim. Ko‘pchilik o‘rganmagan mavzu ko‘proq vaqt olsa ham, yangilik qilish imkoniyati yuqoriroq. Shuningdek, har bir sohaning nufuzli nashriyotlarida ilmiy maqola va monografiyalar chop etishni tavsiya qilaman. Mehnatingiz dunyo darajasida tan olinsagina, nufuzli universitetlarda dars berish imkoniyatiga ega bo‘lasiz.
Ona tilini ona yurtda o‘rganayotgan farzandlar
15 yildirki, O‘zbekistonda muqim yashamasam-da, oilam va ota-onam tufayli Toshkentga tez-tez borib turaman. Onam pishirgan taomlar, tandirdan uzilgan non, Chig‘atoy qaymog‘i, suv sepilgan yerning hidi – bularning bari vatanni eslatadi. O‘zbekiston tuprog‘iga qadam qo‘yishim bilan vatanim taftini sezaman.
Hatto farzandlarim o‘zbek tilini, o‘z milliyatini yaxshi o‘rganishi uchun ularning o‘qishini Toshkentga ko‘chirdik. Xullas, bir oyog‘im Nyu-Yorkda, bir oyog‘im Toshkentda.
Pedagog-olim sifatida O‘zbekistonda taʼlim va ilm sohasidagi o‘zgarishlardan xursandman. Muallimlarning eʼzozdaligi, qonun bilan himoyalanishi va sifatli taʼlim davlatning ustuvor vazifasi etib belgilanganligi quvonarli hol. Ayniqsa, maktab tizimining tubdan yangilanayotganligi o‘ta muhim islohot. Hozir o‘qiyman degan bola uchun yetarlicha sharoit borligiga shaxsan amin bo‘ldim. Bu yangi ixtisoslashgan maktablar Amerika taʼlim muassasalari bilan bemalol raqobat qila olishiga ishonchim komil.
Saidaziz Aʼzamov suhbatlashdi
Izoh (0)