Азиза Шаназарова АҚШнинг етакчи университетларида докторантура ва постдокторантураларни тамомлаб, 32 ёшида дунёнинг топ ўнталигидан жой олган Columbia университетида профессорлик даражасига эришган. У болалиги, илмдаги қадриятлар, ватандан олисдаги илк машаққатлари билан боғлиқ хотираларини Uzbekistan’s Club билан бўлишди.
Ланка тепишдан қўлёзмалар олами сари
Оилада учинчи қиз бўлганлигим учун одатда қизларга қўйиладиган тақиқлар менга бегона эди. Жуда эркин ўсганман. Кўчада қизлардан кўра ўғил болалардан дўстларим кўп эди. Велосипед-у ролик, ёнғоқ, пичоқ, ва отвёрткагача болалар билан ўйнардик. Ланка тепишда ўғил болалардан ҳам қолишмасдим. Ҳалигача ланка ўйнаб тураман.
Араб ва форс тилларига бўлган қизиқиш мени Шарқшунослик институтига етаклади. 2003 – 2008 йилларда у ерда бакалавриат ва магистратурани ўқидим.
Тўртинчи босқичда Фанлар Академияси қошидаги Шарқшунослик институтида ўтказилган анжуманда “Бедил Темурийзода бўлганми?” маърузаси билан қатнашганимда кичик илмий ходимликка ишга таклиф қилишди-ю қадимги қўлёзмалар оламига шўнғидим. 14 минг сўм ойлигим ҳатто йўл кирамни ҳам қопламаса-да (ойлик йўл чиптаси 18 минг атрофида эди), мендан бахтлироқ инсон йўқ эди. Чунки китоб ўқиганим учун пул тўланадиган иш топгандим.
АҚШда дастлаб магистратурани ва иккита докторантурани тугатдим. Илк кезлари қўлимда ўн ойлик чақалоқ билан ҳам оила, ҳам ўқишни бирдек олиб бориш мушкул эди. Дастлабки беш йил ақалли бир кун дам олганимни эслай олмайман. Тонггача дарс тайёрлар, ўқиш пулини тўлаш учун профессор ёрдамчиси бўлиб ҳам ишлардим. Шунга қарамай, магистратура ва докторантурани фақат аъло баҳо билан тугатганман.
“Кондолиза Райс билан ёнма-ён аудиторияда маъруза ўқиганман”
Докторлик диссертациям Станфорд университетида ёзилган. Ўша вақтда мени маърузачи қилиб тайинлашди. Қизиғи, мен маъруза ўқийдиган аудиториянинг ёнгинасида АҚШнинг 66-давлат котиби Кондолиза Райс ҳам дарс ўтарди.
Докторантурани Pittsburgh ва Oxford университетларига постдокторантурага таклиф билан битирдим. Постдокторантураларни тамомлагач, 32 ёшимда дунёнинг топ ўнталигига кирадиган Columbia University’даги илк ўзбекистонлик профессор бўлдим.
Чет элда биров сиз ҳақингизда зиғирча қайғурмайди. Инсон ҳаммасига фақат ўз куч ва маҳорати билан эриша олади. Табиатан интизомли ва масъулиятли бўлганим учун янги муҳитга мослашиш осон кечган.
Ўзбекистонда велосипедни қайта кашф қилишни яхши кўришади
Биз, ўзбекистонликлар, энг юксак маданиятлардан бирига асос солган аждодлар наслимиз. Генофондимиз жуда кучли. Салоҳиятимизни муносиб баҳолаб, тўғри йўналтирсак, марра бизники. Албатта, ҳар бир ютуқ ортида йиллаб меҳнат туради.
Аввало илмга муҳаббат ва фидокорлик керак. Мутахассис сифатида шаклланиш учун ўртача 10-15 йил кетади. Илмда осон йўл йўқ. Афсуски, Ўзбекистонда енгил йўлларни яхши кўришади, велосипедни қайта-қайта кашф қилаверамиз. Илмда инновация бўлмаса, жаҳон миқёсидаги натижа амри маҳол.
Ҳаммаси сифатли таълимдан бошланади. Бунда кучли педагогларнинг ўрни беқиёс. Илмда қўл урилмаган мавзуларни танлашни маслаҳат берган бўлардим. Кўпчилик ўрганмаган мавзу кўпроқ вақт олса ҳам, янгилик қилиш имконияти юқорироқ. Шунингдек, ҳар бир соҳанинг нуфузли нашриётларида илмий мақола ва монографиялар чоп этишни тавсия қиламан. Меҳнатингиз дунё даражасида тан олинсагина, нуфузли университетларда дарс бериш имкониятига эга бўласиз.
Она тилини она юртда ўрганаётган фарзандлар
15 йилдирки, Ўзбекистонда муқим яшамасам-да, оилам ва ота-онам туфайли Тошкентга тез-тез бориб тураман. Онам пиширган таомлар, тандирдан узилган нон, Чиғатой қаймоғи, сув сепилган ернинг ҳиди – буларнинг бари ватанни эслатади. Ўзбекистон тупроғига қадам қўйишим билан ватаним тафтини сезаман.
Ҳатто фарзандларим ўзбек тилини, ўз миллиятини яхши ўрганиши учун уларнинг ўқишини Тошкентга кўчирдик. Хуллас, бир оёғим Нью-Йоркда, бир оёғим Тошкентда.
Педагог-олим сифатида Ўзбекистонда таълим ва илм соҳасидаги ўзгаришлардан хурсандман. Муаллимларнинг эъзоздалиги, қонун билан ҳимояланиши ва сифатли таълим давлатнинг устувор вазифаси этиб белгиланганлиги қувонарли ҳол. Айниқса, мактаб тизимининг тубдан янгиланаётганлиги ўта муҳим ислоҳот. Ҳозир ўқийман деган бола учун етарлича шароит борлигига шахсан амин бўлдим. Бу янги ихтисослашган мактаблар Америка таълим муассасалари билан бемалол рақобат қила олишига ишончим комил.
Саидазиз Аъзамов суҳбатлашди
Изоҳ (0)