O‘zbekiston energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov 13-fevral kuni bir guruh jurnalist va blogerlar bilan uchrashib, energetika sohasidagi muammolarni muhokama qilgandi.
Yig‘ilishdan ma’lum bo‘lishicha, “Ozodlik” surishtiruvida 5 yilda Eriell va Enter Engineering kompaniyalariga 35 milliard dollar “tutqazilgan”i ta’kidlangan. Bu summaning bir dollari ham budjetdan ketmagan.
Birinchidan, surishtiruvda 35 milliard dollarning 23,4 milliard dollari Eriell va Enter Engineering kompaniyalari ishtirokidagi 9 ta loyihaning umumiy qiymati ekani aytiladi.
Shu o‘rinda bir narsaga aniqlik kiritib olish kerak, loyiha qiymati degani bu shu loyihaga, albatta, shuncha pul sarflanadi degani emas. Ko‘pincha, loyiha qiymati pudratchilar bilan shartnoma tuzilgunga qadar aniqlashtiriladi, optimallashtiriladi va haqiqiy shartnoma qiymati loyiha qiymatidan ancha past bo‘ladi. Bu oddiy narsa.
Shunday qilib yuqoridagi 9 ta loyihaning umumiy qiymati aslida 17,6 milliard dollar bo‘lib, shundan hozirga qadar imzolangan shartnomalar qiymati 14,9 milliard dollarni tashkil etgan. Quyida loyihalarning har bittasi alohida ko‘rib chiqiladi:
1. “Mustaqillikning 25 yilligi” konini o‘zlashtirish loyihasida 2,9 milliard dollarlik ishlar bajarilishi ko‘zda tutilgan, hozirga qadar esa amalda tuzilgan pudrat shartnomalari qiymati — 1,73 milliard dollarni tashkil etadi. Qolgan ishlar bo‘yicha hali shartnoma imzolanmagan.
Moliyalashtirish manbasi — investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan. Investorlar bilan Mahsulot taqsimotiga oid bitim imzolangan.
2. Qorako‘l erkin iqtisodiy zonasini va gaz-kimyo klasterini tashkil etish loyihasi bo‘yicha tuzilgan shartnoma qiymati 3 milliard dollar, moliyalashtirish manbasi – investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan.
3. 2017—2021-yillarda uglevodorod xomashyosi qazib olishni ko‘paytirish bo‘yicha dastur. Tuzilgan shartnoma doirasida 2,3 milliard dollar moliyalashtirilgan:
- 805 million dollar “O‘zbekneftgaz” AJning o‘z mablag‘lari;
- 710 million dollar davlat kafolatisiz “Gazprombank” krediti;
- 585 million dollar davlat kafolati ostida “Ipak yo‘li” jamg‘armasi (Xitoy) krediti;
- 200 million dollar Moliya vazirligi foizli qarz mablag‘lari.
Pudratchilar tender asosida jalb qilingan.
4. Sho‘rtan gaz kimyo kompleksining tozalangan metan negizida sintetik suyuq yoqilg‘i ishlab chiqarish (GTL zavodi) loyihasi umumiy qiymati — 3,4 milliard dollar, moliyalashtirish manbasi:
- 1,1 million dollar “O‘zbekneftgaz” AJning o‘z mablag‘lari;
- 2,3 million dollar xorijiy kreditlar.
Tender asosida pudratchi sifatida Hyundai Engineering & Construction Co. Ltd., Hyundai Engineering Co. Ltd. (Janubiy Koreya) va Enter Engineering Pte. Ltd. (Singapur) konsorsiumi tanlangan. Pudrat shartnomasi asosida ular tomonidan bajarilgan ishlar hajmi 2,6 mlrd dollarni tashkil etgan. Qolgan 800 mln dollar mablag‘ litsenziya va tashqi infratuzilma obyektlarini qurish xarajatlari uchun “O‘zbekneftgaz” AJ tomonidan sarflangan.
5. 2020—2030-yillarda neft qazib chiqarish hajmini ko‘paytirish dasturi. Shartnoma qiymati — 2,68 mlrd dollar, moliyalashtirish manbasi – investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan.
6. Sho‘rtan gaz kimyo kompleksining ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirish loyihasining umumiy qiymati — 1,8 mlrd dollar, moliyalashtirish manbasi:
- 632 mln dollar “O‘zbekneftgaz” AJning o‘z mablag‘lari;
- 1,2 mlrd dollar davlat kafolatisiz xorijiy kreditlar.
Shundan, pudrat shartnomasi asosida bajariladigan ishlar hajmi 1,3 mlrd dollar bo‘lsa, “O‘zbekneftgaz” AJning litsenziya va tashqi infratuzilma obyektlarini qurish xarajatlari — 500 million dollarni tashkil etadi.
Pudratchilar to‘g‘ridan to‘g‘ri tanlangan.
7. “Gazli” gazni yer ostida saqlash inshootining hajmini oshirish hamda qo‘shimcha geologiya ishlarini bajarish loyihasining shartnoma qiymati 463 mln dollar, moliyalashtirish manbasi — investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan.
8. Sechanko‘l, Oqjar va Chimboy investitsion bloklarida geologik qidiruv ishlarini olib borish hamda Urga, Oqchaloq va Chandir guruhi konlarida qazish loyihasining shartnoma qiymati – 701 mln dollarlik, moliyalashtirish manbasi — investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan.
9. Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi modernizatsiya qilish loyihasi shartnoma qiymati — 399 mln dollar, moliyalashtirish manbasi — investorning o‘z mablag‘lari va to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlar, davlat kafolati berilmagan. Bundan ko‘rinadiki, umumiy qiymati 17,6 mlrd dollarlik 9 ta loyihaning 6 tasi investorlarning 10,1 mlrd dollar mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi.
Ikkinchidan, surishtiruvda dastlabki baholangan qiymati 11 milliard dollar bo‘lgan Atom elektr stansiyasini barpo etish loyihasi ham yuqoridagi kompaniyalarga berib yuborilgan, deb yolg‘on maʼlumot berilgan. Chunki AES qurish bo‘yicha hali hech qanday yakuniy qaror qabul qilinmagan.
Shu tariqa “Ozodlik” surishtiruvida tilga olingan 35 milliard dollar mablag‘ning teng yarmi, yaʼni umumiy hisobda 17,4 mlrd dollar mablag‘ning aslida “tagi yo‘q”.
Izoh (0)