Ўзбекистон энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов 13 февраль куни бир гуруҳ журналист ва блогерлар билан учрашиб, энергетика соҳасидаги муаммоларни муҳокама қилганди.
Йиғилишдан маълум бўлишича, “Озодлик” суриштирувида 5 йилда Eriell ва Enter Engineering компанияларига 35 миллиард доллар “тутқазилган”и таъкидланган. Бу сумманинг бир доллари ҳам бюджетдан кетмаган.
Биринчидан, суриштирувда 35 миллиард долларнинг 23,4 миллиард доллари Eriell ва Enter Engineering компаниялари иштирокидаги 9 та лойиҳанинг умумий қиймати экани айтилади.
Шу ўринда бир нарсага аниқлик киритиб олиш керак, лойиҳа қиймати дегани бу шу лойиҳага, албатта, шунча пул сарфланади дегани эмас. Кўпинча, лойиҳа қиймати пудратчилар билан шартнома тузилгунга қадар аниқлаштирилади, оптималлаштирилади ва ҳақиқий шартнома қиймати лойиҳа қийматидан анча паст бўлади. Бу оддий нарса.
Шундай қилиб юқоридаги 9 та лойиҳанинг умумий қиймати аслида 17,6 миллиард доллар бўлиб, шундан ҳозирга қадар имзоланган шартномалар қиймати 14,9 миллиард долларни ташкил этган. Қуйида лойиҳаларнинг ҳар биттаси алоҳида кўриб чиқилади:
1. “Мустақилликнинг 25 йиллиги” конини ўзлаштириш лойиҳасида 2,9 миллиард долларлик ишлар бажарилиши кўзда тутилган, ҳозирга қадар эса амалда тузилган пудрат шартномалари қиймати — 1,73 миллиард долларни ташкил этади. Қолган ишлар бўйича ҳали шартнома имзоланмаган.
Молиялаштириш манбаси — инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган. Инвесторлар билан Маҳсулот тақсимотига оид битим имзоланган.
2. Қоракўл эркин иқтисодий зонасини ва газ-кимё кластерини ташкил этиш лойиҳаси бўйича тузилган шартнома қиймати 3 миллиард доллар, молиялаштириш манбаси – инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган.
3. 2017—2021 йилларда углеводород хом ашёси қазиб олишни кўпайтириш бўйича дастур. Тузилган шартнома доирасида 2,3 миллиард доллар молиялаштирилган:
- 805 миллион доллар “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг ўз маблағлари;
- 710 миллион доллар давлат кафолатисиз “Газпромбанк” кредити;
- 585 миллион доллар давлат кафолати остида “Ипак йўли” жамғармаси (Хитой) кредити;
- 200 миллион доллар Молия вазирлиги фоизли қарз маблағлари.
Пудратчилар тендер асосида жалб қилинган.
4. Шўртан газ кимё комплексининг тозаланган метан негизида синтетик суюқ ёқилғи ишлаб чиқариш (GTL заводи) лойиҳаси умумий қиймати — 3,4 миллиард доллар, молиялаштириш манбаси:
- 1,1 миллион доллар “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг ўз маблағлари;
- 2,3 миллион доллар хорижий кредитлар.
Тендер асосида пудратчи сифатида Hyundai Engineering & Construction Co. Ltd., Hyundai Engineering Co. Ltd. (Жанубий Корея) ва Enter Engineering Пте. Ltd. (Сингапур) консорсиуми танланган. Пудрат шартномаси асосида улар томонидан бажарилган ишлар ҳажми 2,6 млрд долларни ташкил этган. Қолган 800 млн доллар маблағ лицензия ва ташқи инфратузилма объектларини қуриш харажатлари учун “Ўзбекнефтгаз” АЖ томонидан сарфланган.
5. 2020—2030 йилларда нефть қазиб чиқариш ҳажмини кўпайтириш дастури. Шартнома қиймати — 2,68 млрд доллар, молиялаштириш манбаси – инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган.
6. Шўртан газ кимё комплексининг ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш лойиҳасининг умумий қиймати — 1,8 млрд доллар, молиялаштириш манбаси:
- 632 млн доллар “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг ўз маблағлари;
- 1,2 млрд доллар давлат кафолатисиз хорижий кредитлар.
Шундан, пудрат шартномаси асосида бажариладиган ишлар ҳажми 1,3 млрд доллар бўлса, “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг лицензия ва ташқи инфратузилма объектларини қуриш харажатлари — 500 миллион долларни ташкил этади.
Пудратчилар тўғридан тўғри танланган.
7. “Газли” газни ер остида сақлаш иншоотининг ҳажмини ошириш ҳамда қўшимча геология ишларини бажариш лойиҳасининг шартнома қиймати 463 млн доллар, молиялаштириш манбаси — инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган.
8. Сечанкўл, Оқжар ва Чимбой инвестицион блокларида геологик қидирув ишларини олиб бориш ҳамда Урга, Оқчалоқ ва Чандир гуруҳи конларида қазиш лойиҳасининг шартнома қиймати – 701 млн долларлик, молиялаштириш манбаси — инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган.
9. Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи модернизация қилиш лойиҳаси шартнома қиймати — 399 млн доллар, молиялаштириш манбаси — инвесторнинг ўз маблағлари ва тўғридан тўғри кредитлар, давлат кафолати берилмаган. Бундан кўринадики, умумий қиймати 17,6 млрд долларлик 9 та лойиҳанинг 6 таси инвесторларнинг 10,1 млрд доллар маблағлари ҳисобига амалга оширилади.
Иккинчидан, суриштирувда дастлабки баҳоланган қиймати 11 миллиард доллар бўлган Атом электр станциясини барпо этиш лойиҳаси ҳам юқоридаги компанияларга бериб юборилган, деб ёлғон маълумот берилган. Чунки АES қуриш бўйича ҳали ҳеч қандай якуний қарор қабул қилинмаган.
Шу тариқа “Озодлик” суриштирувида тилга олинган 35 миллиард доллар маблағнинг тенг ярми, яъни умумий ҳисобда 17,4 млрд доллар маблағнинг аслида “таги йўқ”.
Изоҳ (0)