2018-yilning 26-aprelidan beri Toshkent shahri hokimi sifatida faoliyat yuritib kelgan Jahongir Ortiqxo‘jayev 2023-yilning 16-yanvar kuni lavozimidan olingani va prezidentning “noinsof”, “oyog‘i yerdan uzilgan” degan ta’riflariga lozim ko‘rilgani ma’lum bo‘ldi. Poytaxtning sobiq hokimi qaysi ishlari bilan jamoatchilik yodida qoladigan bo‘ldi. “Daryo” Jahongir Ortiqxo‘jayev faoliyati bilan bog‘liq eng shov-shuvli voqealar ketma-ketligini esga oladi.
Shavkat Mirziyoyev 2018-yilning 30-aprel kuni Toshkentda Turkiya biznesi va banklari rahbarlari qarshisida nutq so‘zlayotib, ularga Toshkentning endigina ish boshlagan yangi hokimi — Jahongir Ortiqxo‘jayevni tanishtirganida “Men O‘zbekiston tarixida birinchi marta o‘zim ishonadigan tadbirkorni Toshkent hokimi etib tayinladim. Bunaqasi tarixda bo‘lmagan”, — degandi. Shuningdek, davlat rahbari bu tayinlov orqali joriy islohotlarni tushunadigan, byurokratiyadan uzoq bo‘lgan, Toshkent shahrining ertangi kuni qanday bo‘lishini tasavvur qiladigan, zamonaviy yigit O‘zbekistonga toza havo kirishi uchun, investorlarni qo‘llab-quvvatlash uchun tayinlaganini qo‘shimcha qilgandi.
U bizning ko‘pchilik rahbarlarimiz kabi raykom, partiya singari byurokratiya tizimlarining hech birida ishlamagan. Bu tadbirkor. Shunga qaramay, men bu tadbirkorni eng yirik hududimiz — Toshkent rahbari etib tayinladim, — degandi o‘shanda davlat rahbari.
Davlat rahbari maqtovi bilan ish boshlagan Ortiqxo‘jayevning ilk yaxshi ishi bu — “Gazeta korpusi”ning auksion savdosida sotilishini to‘xtatishi bo‘ldi. Voqea haqida jamoatchilikka to‘liq axborot bergan hokimlik poytaxtdagi “Matbuotchilar uyi” garov ta’minotidan bekor qilinganini, “Toshbozorsavdo” kreditni o‘zi to‘laydigan bo‘lganini ma’lum qildi.
“Menga va komandamga pora kerak emas”, “25 yil uxlagan mamlakatni uyg‘otaylik”, degan chaqiriqlari bilan jamoatchilik nazariga tushgan Ortiqxo‘jayev dastlab Sebzordagi “snos” ishlari, shuningdek, Buyuk Britaniyaning Open Democracy nashrida e’lon qilingan ma’lumotga izoh berishi orqali OAV vakillari bilan ham yuzma-yuz kelishni boshladi. Ushbu nashrda chop etilgan maqolada Tashkent City qurilishi loyihasida ishtirok etayotgan xorijiy investorlarga tegishli ekani aytilayotgan ayrim kompaniyalar aslida Jahongir Ortiqxo‘jayevga aloqador ekani bayon etilganiga izoh bergan hokim rahbarligidan avval Akfa direktorligidan voz kechish so‘ralganini, ammo kompaniya aksiyalari hamon o‘zida qolganini ochiqladi. OAV vakillari savollariga javob berishga majbur bo‘la boshlagan Jahongir Ortiqxo‘jayev dastlab The Guardian gazetasidagi maqolaga javob berib, “Toshkent shahri hokimi sifatida men sizning ‘Ogohlantirishsiz ko‘chirildi: Toshkentdagi to‘satdan buzilishlar odamlarning qahrini keltirmoqda’ maqolangizni ajablanish va ranjish tuyg‘ulari bilan o‘qidim”, — deya maqolaga e’tiroz qildi.
Ko‘p o‘tmay, aniqrog‘i 2019-yilning noyabr oyida esa ochiqchasiga jurnalistlarni yo‘q qilib yuborish bilan tahdid qilishni boshladi. Ortiqxo‘jayevning bu tahdidlari “Kun.uz” nashri muxbirlariga qaratilgani aniqlandi. Jamoatchilik hokim bu qilmishi uchun jazolanishini talab qilib chiqdi. Lekin “Kun.uz” nashri Ortiqxo‘jayev bilan o‘zaro yarashib olganini, ularning ishlariga chetdan aralashish bo‘lmasligi kerakligini yozdi. Bosh prokuratura ham tergovoldi tekshiruvida Jahongir Ortiqxo‘jayev davlat hokimiyati va boshqaruvi organining mansabdor shaxsi bo‘la turib, davlat xizmatchisining odob-axloq qoidalariga rioya qilmasdan haqoratli va qo‘pol so‘zlarni ishlatganini, biroq uning nojo‘ya so‘zlari umumiy tarzda aytilgani, muayyan shaxsga qaratilmagani, real tahdid yo‘qligi bois Jahongir Ortiqxo‘jayevning harakatlarida jinoyat alomatlari mavjud emas deb topganini oshkor qildi. Xullas, bu — mavzu shu tarzda yakun topdi.
Aksariyat fikrlari jamoatchilik va OAK vakillari orasida tanqidiy tus ola boshlagan Ortiqxo‘jayev kezi kelganda jurnalistlarning savollarini ochiq qoldirgan odat ham chiqardi.
Keyinchalik G‘ofur G‘ulom bog‘ining investorga sotib yuborilishi bilan bog‘liq voqealar, Qo‘yliq bozorining ko‘chirilishi va shahardagi tartibsiz qurilishlardan kelib chiqayotgan e’tirozlar sabab OAV vakillari bilan matbuot anjumani tashkil qilgan hokim 3,5 yillik hokimlik faoliyati davomida davlatning bir so‘m puliga xiyonat qilmaganini bildirdi.
Avval katta kompaniyalar rahbari bo‘lganman, yoshligimdan siyosatchi bo‘lmaganman. Mening tarixim ishlab chiqarish, tadbirkorlikka bog‘liq. Umrim bo‘yi siyosatda ishlamaganman. Homiylik masalasiga kelsak, men ham shu mamlakatning farzandiman. Bozorimiz ham, mozorimiz ham — Toshkent. 3,5 yillik faoliyatim davomida ko‘p joylarga avvalgi ishlagan kompaniyam yordam berdi, homiylik qilib keldi. Riyo degan narsa bor, savob degan narsa bor. Agar bugungi homiylikni aytmasang savobini narigi dunyoda olasan, agar aytsang riyo bo‘ladi. Agar qilgan ishlarni ochiq-oydin hammaga aytsang riyo bo‘ladi. Shuning uchun bugungacha aytmadik. Lekin bugun ko‘pchilik surishtirdi, mayli, — degandi o‘shanda Ortiqxo‘jayev.
Toshkentning sobiq hokimi aksariyat matbuot anjumanlarida poytaxtdagi qurilishlarni, saxovat tadbirlarini у faoliyat yuritgan korxonalar qilganini bot-bot takrorlaydi. Aksariyat saytlar va manbalar esa Ortiqxo‘jayev hokim sifatida faoliyat ko‘rsatgan davrda o‘ziga tegishli ekani taxmin qilinadigan korxonalarga cheksiz imkoniyatlar berganini, tendersiz qurilishlar faqat va faqat Ortiqxo‘jayevga tegishli ekani aytiladigan korxonalarga bonus sifatida taqdim etilganini bayon qilib kelgan.
Ortiqxo‘jayevning tunda sayyor qabul o‘tkazishi bilan bog‘liq voqealar ham OAVda ochiqlanib, ishchilari, xususan, o‘rinbosarlari ham bundan norozi ekani ma’lum bo‘ldi. Bunga javob bergan hokimlik matbuot xizmati doimgidek tanqidni noto‘g‘ri qabul qildi va OAV vakillarini yomonotliq qilishga urindi. Bu voqealardan so‘ng Ortiqxo‘jayev hindistonlik investorga bosim o‘tkazishda, undan 100 million dollar mablag‘ talab qilishda ayblandi. “Hokim menga 2 yo‘l qoldirdi” — dedi Minerva City tashabbuskori bo‘lgan hindistonlik investor Murali Lal Jalan “Kun.uz”ga bergan intervyusida.
2021-yil mart oyida Jahongir Ortiqxo‘jayev meni hokimlik binosiga chaqirib, shantaj yo‘li bilan qo‘pol muomala qildi. Menga ikkita ta yo‘l qoldirishdi: yo loyihalarimdan birini, masalan, Bektemir tumanida joylashgan Lake City’ni amalga oshirishdan rasman voz kechishim, yo 100 million dollarni depozit sifatida bankka joylashim kerak edi. Men hokimga kelishuvdan tashqari hech kim yangi talablar qo‘ymasligini, tadbirkor sifatida 7 yil ichida sarflanishi kerak bo‘lgan pulni kimningdir hojati uchun oldindan o‘tkazish qiyinini tushuntirdim. Ammo hokim agar o‘z xohishim bilan shu ishdan birini qilmasam, Minerva City’ni ham, qolgan barcha loyihalarim ham olib qo‘yilishini va O‘zbekistonda kun kechirishim qiyin bo‘lishini aytdi. Boshida shartnomani imzolayotganimizda, barcha kelishuvga amal qilinishi va majburiyatlar bajarilishi va’da qilgandi, endi esa hokim bu mamlakatda shartnomalar hech qanday rol o‘ynamasligini ta‘kidlamoqda, — degandi o‘shanda tadbirkor.
Bu ayblovlarga javob qaytargan poytaxt hokimligi axborot xizmati mazkur ayblovlarni davlat xizmatchisini obro‘sizlantirish deya baholadi. Keyinchalik holat huquqni muhofaza qiluvchi tashkilotlar tomonidan nazoratga olingani, o‘rganilayotgani bildirildi. Biroq mazkur ish ayni kunda qanday jarayonda ekani noma’lumligicha qolmoqda.
2023-yilning 16-yanvar kuni tanqidiy yig‘ilish o‘tkazgan Shavkat Mirziyoyev Jahongir Ortiqxo‘jayevni noinsof va oyog‘i yerdan uzilgan rahbar deya tanqid qildi va uni 15-yanvar kuni tunda ishdan olganini e’lon qildi.
Prezident Jahongir Ortiqxo‘jayevni poytaxt qish mavsumiga tayyorgarlik ko‘rmagani, shuningdek, shaharda noqonuniy qurilishlar ko‘paygani sababchisi deya atadi.
Qish mavsumiga lozim tarzda tayyorgarlik ko‘rmagani uchun Ortiqxo‘jayevni ishdan oldim. Kechasi shtabda men uni ishdan oldim. Quruq gap, yolg‘on hisobot bilan, pastga tushmagani uchun, noinsof, oyog‘i yerdan uzilgani uchun ishdan oldim — dedi prezident Ortiqxo‘jayevning ishdan olinishi haqida gapirar ekan.
Jurnalist Nikita Makarenkoning manbalariga tayanib yozishicha, Ortiqxo‘jayev prezident yig‘ilishidan oldin shahardan chiqib ketishga uringan. Uning qayd etishicha, sobiq hokim yig‘ilish boshlanishidan avval oilasi bilan Toshkent aeroportida shaharni tark etmoqchi bo‘lgan payti xavfsizlik xodimlari tomonidan to‘xtatib qolingan. Keyinchalik bu video eski video ekani ma’lum bo‘ldi.
Alal oqibat Ortiqxo‘jayevning Toshkent shahri hokimi sifatidagi yurishi bugun shu tarzda yakuniga yetdi.
Izoh (1)
Bu dunyo arzimas fido bõlishga.