Ozonni yemiruvchi kimyoviy moddalarga qarshi butun dunyo miqyosida kurashilayotgani sababli Yerning ozon qatlami keyingi o‘n yillar ichida to‘liq tiklanadi. Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan qo‘llab-quvvatlangan yangi hisob-kitoblarga tayanib, CNN xabar berdi.
Ozon qatlami sayyorani zararli ultrabinafsha nurlaridan himoya qiladi. Ammo 1980-yillarning oxiridan boshlab olimlar ozon qatlamini yemiruvchi moddalar, jumladan, xlorftorokarbonlar (CFC) tufayli qalqonda teshiklar paydo bo‘lgani haqida ogohlantirmoqda — bu modda muzlatgich, aerozollar va erituvchilarda tez-tez uchraydi.
Xalqaro hamkorlik zararni kamaytirishga yordam berdi. Ekspertlar guruhining hafta boshida e’lon qilgan bahosiga ko‘ra, 1989-yilda Monreal protokoli kuchga kirganidan beri CFC moddasidan foydalanish 99 foizga kamaygan. Protokol doirasida ozon qatlamiga zarar yetkazadigan ushbu va boshqa kimyoviy moddalarni bosqichma-bosqich yo‘q qilish boshlangan.
Hisob-kitoblarga ko‘ra, 2040-yilga borib, agar global siyosat o‘z kuchida qolsa, ozon qatlami sayyoraning aksariyat qismi uchun 1980-yildagi holatiga qaytishi kutilmoqda. Qutbli hududlar uchun tiklanish uzoqroq vaqt oladi: Arktika bo‘ylab 2045-yil, Antarktikada esa 2066-yil.
“Ozon yemirilishiga qarshi chora-tadbirlar iqlim o‘zgarishiga qarshi choralar ko‘rish uchun namunadir. Ozonni yeydigan kimyoviy moddalarni bosqichma-bosqich yo‘q qilishdagi muvaffaqiyatimiz qazib olinadigan yonilg‘idan voz kechish, issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirish va shu tariqa haroratning ko‘tarilishini cheklash uchun nima qilish mumkinligini va zudlik bilan nima qilish kerakligini ko‘rsatadi”, — dedi Butunjahon meteorologiya tashkiloti bosh kotibi Petteri Taalas.
Nature jurnalida chop etilgan 2021-yilgi tadqiqotga ko‘ra, kuchli issiqxona gazlari ham ozon qatlamini yemiruvchi omil hisoblanadi. Bu gazlar ta’sirida shuningdek, sayyorada harorat darajasi Selsiy bo‘yicha qo‘shimcha 1 darajaga ortishi mumkin. Sanoat inqilobidan beri sayyora allaqachon taxminan 1,2 darajaga qizigan va olimlar iqlim inqirozining eng yomon oqibatlarini oldini olish uchun haroratni 1,5 daraja bilan cheklash kerakligi haqida ogohlantirgan. Olimlarning qayd etishicha, dunyo haroratining 1,5 darajadan ortiq isishi kuchli qurg‘oqchilik, o‘rmon yong‘inlari, suv toshqini va oziq-ovqat tanqisligi xavfini keskin oshiradi.
Izoh (0)