Озонни емирувчи кимёвий моддаларга қарши бутун дунё миқёсида курашилаётгани сабабли Ернинг озон қатлами кейинги ўн йиллар ичида тўлиқ тикланади. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан қўллаб-қувватланган янги ҳисоб-китобларга таяниб, CNN хабар берди.
Озон қатлами сайёрани зарарли ультрабинафша нурларидан ҳимоя қилади. Аммо 1980 йилларнинг охиридан бошлаб олимлар озон қатламини емирувчи моддалар, жумладан, хлорфторокарбонлар (CFC) туфайли қалқонда тешиклар пайдо бўлгани ҳақида огоҳлантирмоқда — бу модда музлатгич, аэрозоллар ва эритувчиларда тез-тез учрайди.
Халқаро ҳамкорлик зарарни камайтиришга ёрдам берди. Экспертлар гуруҳининг ҳафта бошида эълон қилган баҳосига кўра, 1989 йилда Монреаль протоколи кучга кирганидан бери CФC моддасидан фойдаланиш 99 фоизга камайган. Протокол доирасида озон қатламига зарар етказадиган ушбу ва бошқа кимёвий моддаларни босқичма-босқич йўқ қилиш бошланган.
Ҳисоб-китобларга кўра, 2040 йилга бориб, агар глобал сиёсат ўз кучида қолса, озон қатлами сайёранинг аксарият қисми учун 1980 йилдаги ҳолатига қайтиши кутилмоқда. Қутбли ҳудудлар учун тикланиш узоқроқ вақт олади: Арктика бўйлаб 2045 йил, Антарктикада эса 2066 йил.
«Озон емирилишига қарши чора-тадбирлар иқлим ўзгаришига қарши чоралар кўриш учун намунадир. Озонни ейдиган кимёвий моддаларни босқичма-босқич йўқ қилишдаги муваффақиятимиз қазиб олинадиган ёнилғидан воз кечиш, иссиқхона газлари чиқиндиларини камайтириш ва шу тариқа ҳароратнинг кўтарилишини чеклаш учун нима қилиш мумкинлигини ва зудлик билан нима қилиш кераклигини кўрсатади», — деди Бутунжаҳон метеорология ташкилоти бош котиби Петтери Таалас.
Nature журналида чоп этилган 2021 йилги тадқиқотга кўра, кучли иссиқхона газлари ҳам озон қатламини емирувчи омил ҳисобланади. Бу газлар таъсирида шунингдек, сайёрада ҳарорат даражаси Цельсий бўйича қўшимча 1 даражага ортиши мумкин. Саноат инқилобидан бери сайёра аллақачон тахминан 1,2 даражага қизиган ва олимлар иқлим инқирозининг энг ёмон оқибатларини олдини олиш учун ҳароратни 1,5 даража билан чеклаш кераклиги ҳақида огоҳлантирган. Олимларнинг қайд этишича, дунё ҳароратининг 1,5 даражадан ортиқ исиши кучли қурғоқчилик, ўрмон ёнғинлари, сув тошқини ва озиқ-овқат танқислиги хавфини кескин оширади.
Изоҳ (0)