• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12410.99
    • RUB158.38
    • EUR14237.89
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +35°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Salomatlik

    Noto‘g‘ri ovqatlanish, harakatsiz turmush tarzi va saratonni keltirib chiqaruvchi boshqa sabablar

    Dunyoda har yili 10 milliondan ortiq saraton kasalligi qayd etiladi, 8 million kishida bu tashxis o‘lim bilan yakun topadi. Avvallari saratonni faqat irsiyat yoki xavfli sanoatda ishlash orqali orttirish mumkin deb o‘ylashgan. Ammo bugungi kunda boshqa omillar ham aniqlandi. Noto‘g‘ri ovqatlanish va harakatsiz turmush tarzi onkologiyaning rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi, deb yozadi Wday.

    Foto: Wday

    Foto: Wday

    Uzoq vaqt davomida saratonning asosiy sabablari irsiy omillar, fizik, kimyoviy va biologik kanserogenlar hisoblangan.

    Yo‘g‘on ichak saraton holatlarining taxminan 3 foizi nasldan naslga o‘tadigan adenomatoz polipoz va Linch sindromining namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq. Ko‘krak bezi saratonining taxminan 5-10 foizi BRCA1/BRCA2 genlarida irsiy mutatsiya mavjudligi bilan aloqador.

    Jismoniy omillarga ionlashtiruvchi va ultrabinafsha nurlari kiradi. Ikkinchisi teri saratonining asosiy sababidir (bazalioma, skuamoz hujayrali karsinoma va melanoma). Nafaqat quyosh nuri, balki unda toblanish bilan melanoma rivojlanish xavfi 74 foizga, tez-tez toblanish esa natijasida kasallik xavfi deyarli 4 barobar ortadi. Shuning uchun arab mamlakatlariga faol sayohat qilishni boshlagan Shimoliy Yevropa aholisi tom ma’noda melanoma epidemiyasini boshladi.

    Kimyoviy provokatorlar kimlar? Xavfli sanoatda ishlaydigan odamlar ular bilan tanish. Asbest tolalariga ta’sir qilish o‘pka, halqum va tuxumdonlar saratoni rivojlanishiga olib kelishi mumkinligi isbotlangan.

    Biologik omillar orasida onkogen tipdagi odam papillomaviruslari, shuningdek, gepatit C viruslari ajralib turadi. Bu ko‘pincha bachadon bo‘yni va jigar saratoni rivojlanishiga sabab bo‘ladi.

    Yangi omillar

    JSST hisobotiga ko‘ra, yana 2 ta xavf omili yuqori o‘rindan joy olgan. Onkologiya bilan kasallanishning ko‘payishiga insonning nosog‘lom turmush tarzi katta hissa qo‘shadi — saraton kasalliklarining deyarli 30 foizi tana massasi indeksining ortishi, meva va sabzavotlarni yetarli darajada iste’mol qilmaslik, jismoniy faollikning yetishmasligi, tamaki va spirtli ichimliklarni iste’mol qilish bilan bog‘liq.

    Ortiqcha vazn

    Tana massasi indeksini hisoblash lozim. Odatda bu yoshga qarab 18,5-24,99 ni tashkil qiladi. Agar ko‘rsatkich 30 dan oshsa, organizmda qandaydir muammolar paydo bo‘lib ulgurgan. O‘rtacha bemorlarning taxminan 30 foizi yo‘g‘on ichak, ko‘krak, endometriyal, buyrak va qizilo‘ngach saratoniga chalingan bo‘lishi mumkin.

    Noto‘g'ri ovqatlanish

    Meva va sabzavotlarni yetarli darajada iste’mol qilmaslik birinchi navbatda, organizmda kletchatkalar tanqisligi bilan xavflidir. Ya’ni u ovqatning hazm qilish trakti orqali harakatlanishiga yordam beradi, shuningdek kanserogenlar konsentratsiyasini kamaytiradi. Xavfga qo‘shimcha hissa vitamin va mikroelementlarning yetishmasligi bo‘lib, bu inson immunitet tizimining himoyasiga salbiy ta’sir qiladi. Yo‘g‘on ichak saratoni rivojlangan mamlakatlarda bu narsa hayvon oqsiliga bog‘liq. Misol uchun, amerikalik o‘rtacha haftasiga bir kilogrammdan ko‘proq qizil go‘sht iste’mol qiladi. Afrikada olib borilgan so‘nggi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, hayvonlarning oqsillari va yog‘larining yuqori miqdori saraton rivojlanishining asosiy omillaridan biridir.

    Harakatsiz turmush tarzi

    Jismoniy faollikning yetishmasligi nafaqat vazn ortishi, balki xavf omiliga ham aylanishi mumkin. Biror kishi harakat qilmasa, bu organizmdagi suyuqliklarning turg‘unligiga va natijada yomon hazm bo‘lishiga olib keladi. Shvetsiyada olib borilgan keng ko‘lamli tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, endometriya va ko‘krak saratoni harakatsiz ayollarda faol ayollarga qaraganda 2,4 marta tez-tez uchraydi. Bundan tashqari, nofaollik yo‘g‘on ichak saratoni rivojlanish xavfini 8 foizga oshirishi ko‘rsatilgan. Tadqiqotda tana massasi indeksi yuqori va normal bo‘lgan ayollar ishtirok etdi, shuning uchun ortiqcha vazn bo‘lmasa ham, jismoniy faollikni e’tiborsiz qoldirmaslik kerak.

    Chekish

    Tamaki chekish saraton rivojlanishining eng muhim omillaridan biridir. Erkaklarda o‘pka saratonining 10 tadan 9 tasi, ayollarda esa 10 tadan 7 tasi chekish bilan bog‘liq. Bundan tashqari, bu yomon odat barcha paydo bo‘lgan saraton o‘smalarining uchdan biriga sabab bo‘ladi. Tamakiga qaramlilikning ushbu shakli bilan milk, yonoq, til kasalliklari, saraton kasalligi 100 foiz  hollarda kafolatlanadi. So‘nggi dalillar shuni ko‘rsatadiki, chekish qondagi kanserogenlar miqdorini oshiradi, bu esa limfoma kabi oxiri o‘limga olib boruvchi kasalliklarni keltirib chiqaradi

    Spirtli ichimliklar

    Qizilo‘ngach saratonining to‘rtdan uch qismi va og‘iz bo‘shlig‘i, faringeal va laringeal saratonlarning yarmi spirtli ichimliklarni iste’mol qilish bilan bog‘liq. Spirtli ichimliklar miqdori va uning kanserogen ta’siri o‘rtasida bog‘liqlik mavjud. Spirtli ichimliklarni iste’mol qilish bilan jigar, ko‘krak, oshqozon, oshqozon osti bezi va yo‘g‘on ichak saratoni paydo bo‘lishi o‘rtasida ham bog‘liqlik aniqlangan. Spirtli ichimliklar ayollar uchun ham xavflidir, chunki u jigarni estrogenlarning faolligiga to‘sqinlik qiladi.

    Mavzuga doir:

    • O‘pka saratonining dastlabki 6 ta alomati
    • Styuardessa, ofis menejeri va saraton xavfini oshiradigan boshqa 7 ta kasb
    • Keksalik bilan adashtirmang: Alsgeymer kasalligining 7 ta dastlabki belgilari

    08.01.2023, 21:48   Izoh (0)   19855
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Nima uchun ertalab oyoqlar og‘riydi? Muammodan qanday qilib xalos bo‘lish mumkin?

    08.01.2023, 09:51

    Kun davomida faollik, kofeindan voz kechish: Britaniya qirollik oilasi a’zolaridan uyqu sifatini yaxshilashga yordam beradigan layfxaklar

    07.01.2023, 21:50

    Shoshilinch yordam: bel sohasida nerv tolalari qisilganda nima qilish kerak?

    07.01.2023, 15:58

    Bosh og‘rig‘idan dorilarsiz qutulishning 13 usuli

    06.01.2023, 20:38

    O‘pka saratonining dastlabki 6 ta alomati

    06.01.2023, 19:40

    Keksalik bilan adashtirmang: Alsgeymer kasalligining 7 ta dastlabki belgilari

    06.01.2023, 14:33
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Oqtepa Lavash “Kalmar o‘yini” asosida Dalgona Boksini chiqardi


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    Click & Smart Business (sobiq UZKASSA): biznes muvaffaqiyati va mijozlar qulayligi uchun hamkorlik


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    “S&P” O‘zbekiston Milliy Bankining rеyting prognozini “ijobiy”ga ko‘tardi 


    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi


    BYD Astana Motors rasmiy dilerlik tarmog‘i Toshkentdagi barcha beshta dilerlik markazida "Best Buy Day" tadbirini o‘tkazadi


    “Wyndham Garden Charvak” kurort majmuasi qurilishi qanday kechayotganini ko‘rsatdi


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    Toshkent shahar hokimligi ko‘magida 2025-yil 2-4-oktyabr kunlari CAEx HoReCa & UzFPT ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi


    Anorbank va Beelab O‘zbekiston raqamli banking bozorida hamkorlik o‘rnatdi

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Nima uchun choyni shakar bilan ichish kerak?

    Salomatlik | 24 iyun, 20:50

    Saida Mirziyoyeva Teach For All noyob harakati asoschisi bilan uchrashdi

    O‘zbekiston | 24 iyun, 20:36

    Xitoylik amaldor poraxo‘rlik uchun o‘lim jazosiga hukm qilindi

    Dunyo | 24 iyun, 20:30

    O‘zbekiston va Mo‘g‘uliston hukumatlari tomonidan imzolangan bitimlarni o‘z vaqtida amalga oshirish uchun “yo‘l xaritasi” qabul qilinadi

    O‘zbekiston | 24 iyun, 20:25

    Brendlar uchun bosh og‘rig‘iga aylangan mashhurlar ishtirokidagi reklamalar

    Layfstayl | 24 iyun, 20:20

    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda

    Reklama | 24 iyun, 18:00

    Markaziy bank Tojikiston banki vakolatxonasiga berilgan guvohnomani bekor qildi

    O‘zbekiston | 24 iyun, 20:05

    “Olis shahar” va davomi 2025-yilning kuzida chiqadigan boshqa mashhur turk seriallari

    Layfstayl | 24 iyun, 19:55
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.