Afg‘onistonliklarning ba’zilari o‘z farzandlariga sedativ (tinchlantiruvchi) dorilar berib, ulardagi ochlik hissini susaytirishga majbur bo‘layotgan bo‘lsa, boshqalar kun kechirish uchun bolalarini yoki o‘z organlarini sotmoqda.
Bu orada esa hokimiyat tepasiga toliblar kelganidan keyin chet eldan pul oqimi to‘xtagan mamlakatda qish boshlanmoqda va millionlab odamlarga ocharchilik xavf solmoqda, deb yozadi BBC.
Non o‘rniga hapdori
“Bolalarimiz tinimsiz yig‘laydi, uxlay olmaydi, chunki yeydigan hech vaqomiz yo‘q, — dedi Abdul Vahob ismli mahalliy fuqaro. — Majburlikdan dorixonaga borib, hapdorilar sotib olyapmiz va bolalarimizga beryapmiz”.Abdul mamlakatning kattalik bo‘yicha uchinchi o‘rinda turuvchi Hirot shahri chekkasida, somonli loydan qurilgan minglab uychalardan birida yashaydi. Mahalliy aholi aytishicha, bolalarga hapdori berish amaliyotidan ko‘pchilik foydalanadi.
G‘ulom Hazrat cho‘ntagidan hapdori o‘ramini chiqardi. Bu alprazolam — odatda asab buzilishlarida yozib beriladigan trankvilizator. G‘ulomning olti nafar farzandi bor, ularning eng kichigi bor-yo‘g‘i 1 yoshda. “Lekin men hatto unga ham bu doridan beraman”, — dedi u.
Boshqalar essitalopram va serlift o‘ramlarini ko‘rsatdi, ular ham bu dorilarini farzandlariga ichiradi. Ular odatda depressiya va xavotir hissini kamaytirish uchun qo‘llaniladi. Shifokorlar so‘zlariga ko‘ra, bu dorilar to‘yib ovqat yemaydigan bolalarga berilsa, jigarga zarar yetkazishi yoki surunkali charchoqdan tortib, uyqu buzilishigacha bo‘lgan boshqa ko‘plab muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.
Organlarni sotish
Ammar ismli fuqaroning aytishicha, uch oy avval uning buyragini kesib olishgan. Uning yoshi esa endigina 20 dan oshgan.“Boshqa yo‘lim yo‘q edi, — dedi u. — Mahalliy klinikada buyrakni sotish mumkin, deb eshitdim. U yerga borib, shunday qilmoqchiligimni aytdim. Bir necha haftadan keyin meni bu kasalxonaga chaqirishdi. Mendan tahlillar olishdi, keyin qanaqadir ukol qilishdi, shundan so‘ng hushimni yo‘qotdim. Juda qo‘rqdim, ammo boshqa ilojim yo‘q edi”.
Ammarga qariyb 270 ming afg‘oniy (taxminan 3100 dollar) to‘lashgan, pulning katta qismi qarzlarini qaytarishga ketgan, axir u oilasini boqaman deb qarzga botgandi.
Shuningdek, nashr jurnalistlari yetti oy avval buyragini sotgan yosh ona bilan ham suhbatlashgan. Ular ham qarzlarini qaytarishi kerak bo‘lgan. Bir necha yil avval ular qo‘y sotib olish uchun qarz olgan, ammo jonivorlar suv toshqini oqibatida nobud bo‘lgan, oila esa daromad manbaidan ayrilgan. Ayol buyragi evaziga olgan 240 ming afg‘oniy (2700 dollar) esa yetarli bo‘lmagan.
Bolalarni sotish
“Besh yoshli qizchamni 100 ming afg‘oniga sotdim”, — dedi yana bir afg‘onistonlik Nizomiddin.“Yegulik olishga pulimiz yo‘q, shuning uchun mahalliy masjidga borib, qizimni sotmoqchiligimni aytdim”, — dedi 4 yoshli qizaloqning otasi Hazratulla.
Qizchani u Qandahor viloyatida yashaydigan oilaning o‘g‘liga turmushga chiqishi uchun sotishgan. Hazratulla bo‘lg‘usi bitim uchun oldindan to‘lov olgan.
“Pulni kichik o‘g‘limga yegulik va dori sotib olishga sarfladim.Qarang, u qanchalik och qolgan”, — deya Hazratulla o‘g‘lining kiyimini ko‘tarib, shishib ketgan qorinchasini ko‘rsatdi.
“Chegara bilmas shifokorlar” xalqaro mustaqil gumanitar tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, bu yil ularning Afg‘onistondagi bo‘linmalariga ovqatga to‘ymaslik simptomi bilan o‘tgan yilga nisbatan 47 foizga ko‘proq bemorlar kelib tushgan.
Afg‘onistondagi vaziyat
2021-yil avgusti oxirida AQSH o‘z qo‘shinlarini Afg‘onistondan olib ketib, u yerdagi diplomatik ishtirokini to‘xtatdi. Afg‘onistondagi harbiy missiya AQSH tarixidagi eng uzoq davom etgan missiyaga aylandi va 20 yilga cho‘zildi. Bu vaqt ichida u yerda 2460 nafar amerikalik askarlar halok bo‘ldi.Shundan keyin mamlakatda hokimiyatni “Tolibon” o‘z qo‘liga oldi. Xalqaro hamjamiyat ularni qonuniy hukumat deb tan olmadi hamda o‘zlarining moliyalashtirish dasturlari va boshqa yordamlarini to‘xtatdi.
Izoh (0)