Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti ekspertlari O‘zbekistondan eksport qilinadigan mahsulot guruhlari uchun yangi istiqbolli bozorlarni aniqladi.
Tahlil qilish uchun go4WorldBusiness xalqaro bozori ma’lumotlaridan foydalanildi, ular 2022-yil aprel—iyul oylari uchun 3000 dan ortiq xalqaro yuk tashishlar haqidagi ma’lumotlarni qamrab oldi.
Istiqbolli bozorlarni aniqlash metodologiyasi 3 bosqichdan iborat:
- ma’lumotlar bazasidagi barcha mamlakatlar orasidan so‘nggi 5 yil ichida mahsulot importi pasaygan davlatlar chiqarib tashlandi;
- O‘zbekiston ushbu mahsulotlarni eksport qilayotgan davlatlar bundan mustasno;
- ushbu toifadagi tovarlar importi o‘rtacha hajmining O‘zbekistondan import qiluvchi mamlakatgacha bo‘lgan geografik masofaga nisbati hisoblanib, indeksda eng yuqori o‘rinda turgan, istiqbolli bozorga ega mamlakatlar tanlab olindi.
Tahlil shuni ko‘rsatdiki, quyidagi mamlakatlar istiqbolli bozorlar bo‘lib xizmat qilishi mumkin:
- don mahsulotlari — Yaponiya, Bangladesh;
- o‘simlik yog‘lari — Hindiston, Xitoy, Bangladesh;
- metallar — Bangladesh;
- meva va sabzavotlar — Bangladesh, Singapur, O‘mon;
- ziravorlar — Hindiston, Buyuk Britaniya, Bangladesh;
- to‘qimachilik mahsulotlari — Hindiston, Bangladesh, Singapur.
Aniqlangan istiqbolli bozorlarda eng ko‘p talab qilinadigan tovarlar qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hisoblanadi.
Shu munosabat bilan ma’lumotlarning qo‘shimcha tahlili o‘tkazilib, bunda mavsumiy omil mavjudligini aniqlandi ya’ni xalqaro yuk tashuvlarning katta qismi yoz oylarida amalga oshirilgan va umumiy yuk tashuvlar sonining yarmidan ko‘pini tashkil etgan.
Quyidagi tavsiyalar ishlab chiqildi:
- tashqi iqtisodiy faoliyatni shakllantirishda O‘zbekistonda ishlab chiqarilayotgan ayrim turdagi mahsulotlarga yuqoridagi davlatlarda katta talab mavjudligi uchun ularning bozoriga alohida e’tibor qaratish lozim;
- ushbu davlatlar bilan potensial savdo yo‘llari, tarif va notarif baryerlar holatini o‘rganish va potensial eksportyorlarga yetkazish;
- eksport qilish imkoniyati mavjudligi ko‘rsatilgan davlatlar bilan ishlab chiqarishni oshirishda qo‘shma korxonalar, savdo uylari va onlayn-marketpleyslarni tashkil etish.
Izoh (0)