Farg‘ona viloyatining har bir hududida tomorqachilikda o‘ziga xos maktab yaratilgan. Oltiariqliklar bodring va uzum, quvaliklar anor va gilos, uchko‘prikliklar limon, rishtonliklar ko‘katlar, O‘zbekiston tumani mirishkorlari esa qulupnay yetishtirishni hadisini olgan. Farg‘ona tumani mahallalarida shifobaxsh va mo‘may daromad manbai bo‘lgan xo‘jag‘at — malina yetishtiriladi. Vodil malinasining ta’rifi nafaqat Farg‘ona viloyatida, balki butun vodiyda mashhur.
Ayni kunlarda Vodil hududidagi besh mingdan ziyod xonadonlar tomorqasida ekilgan malinalar g‘arq pishgan. Yiliga ikki marta hosil olinsa-da, uncha ko‘zga tashlanmaydigan bu shifobaxsh meva — tomorqadan topilgan xazina, undan keladigan daromad esa oilaviy tadbirkorlikning mo‘jizasidir. Mahalliy aholi tomonidan “qizil oltin” deya ta’rif berilgan malinadan yiliga o‘rtacha 65 milliard so‘m daromad olinayotgani farg‘onaliklarning mirishkorligidan dalolat.
“Daryo” muxbiri Farg‘ona tumanining “Hosilot” mahallasida bo‘lib, malina yetishtirish ortidan mo‘may daromad topayotgan dehqonlar bilan suhbatlashdi.
“Hosilot” mahallasidagi 527 xonadonda 2 ming 900 nafardan ziyod aholi istiqomat qiladi. Hokim yordamchisi Baxtiyorjon Umrjonovning aytishicha, mahallaning drayveri — malinachilik, bu yerdagi har bir xonadonda oz bo‘lsa-da, malina yetishtiriladi. Bu mahallada yetishtirilgan malina nafaqat vodiy viloyatlariga, balki O‘zbekistonning barcha tuman-shaharlariga va hatto Qozog‘iston, Qirg‘iziston hamda Rossiyaga yetkazib beriladi. Malinaning ortidan keladigan foyda ham shunga yarasha — 10-15 sotix tomorqasi bor har bir oila yiliga 15 milliondan 150 million so‘mgacha daromad qiladi.
Mahallamiz odamlari mehnatkash, o‘z ishining ustalari. Bekor turgan odamni uchratmaysiz. Aholining asosiy daromadi malinachilikdan. Mahallamizdagi 527 ta xonadonga qarashli 50 gektar tomorqa maydonlarida asosan malina yetishtiriladi. Har bir oila malinadan bir mavsumda kamida 10-15 million so‘m daromad oladi. Mahsulotlar mahalliy bozorlardan tashqari, qo‘shni shahar va tumanlar, Toshkent, Samarqand, Buxoro viloyatlariga yetib boradi. O‘tgan yildan xorijga katta miqdorda malina eksport qilina boshladi. Bu oilalarga qo‘shimcha daromad, farovonlik olib kirmoqda. Shu sababdan mahallamizda o‘zgalar ko‘magiga muhtoj kambag‘al oilalar yo‘q. Doimiy ish bilan band bo‘lmagan 245 nafar fuqaroga 15 sotixdan 50 sotixgacha yer ajratib berildi. Bu yerlarga ham malina ko‘chatlari ekildi”, — deydi Baxtiyorjon Umrjonov.
Rahmonali Yoqubov “Hosilot” mahallasidagi usta tomorqachilardan. Tomorqada malina yetishtirish, ko‘chat tayyorlash borasida ko‘pga ibrat bo‘lib kelmoqda. Ayni kunda 15 sotix tomorqasidagi malina ko‘chatlari qiyg‘os hosilga kirgan. Bir kilogramm malinaning ulgurji bahosi 30-35 ming so‘m ekanligini hisobga olsak, mavsum davomida olinadigan daromadning cho‘g‘ini chamalab olish qiyin emas. Mirishkor tomorqachining dastlabki hisob-kitoblariga ko‘ra, bu mavsumda malina hosilidan 50 million so‘mdan ortiq daromad olish imkoniyati bor. Bundan tashqari, tomorqada apelsin, limon, mandarin, kivi singari sitrus mevalar ham parvarishlanmoqda.
Rahmonali Yoqubovning aytishicha, vodilliklar qariyb 50-60 yildan buyon malina yetishtirish bilan shug‘ullanadi. Vodildagi har bir oila tomorqadan unumli foydalanish hadisini olgan – barchaning xonadonida tokda uzum, ostida malina yetishtiriladi.
Farg‘ona tumani malina yetishtirishga ixtisoslashgan. Bu o‘simlik bizning iqlimga juda mos, tez rivojlanadi. Deyarli har bir xonadonda malina bor. Shundan yaxshi daromad qilamiz. Vodilda 50-60 yildan beri malina yetishtiriladi. Malina ko‘chatlari ikki-uch yilda hosilga kiradi. Yiliga ikki marta hosil olinadi. Birinchi hosil may-iyun oylarida terilsa, ikkinchi hosil avgust oyidan boshlanib, qor yoqqunicha davom etadi. Yaxshi parvarishlansa, hosildorlik shuncha ortadi. Bozorda bu mevaga talab katta. Bu yil bir kilo malina 38 ming so‘mgacha sotildi. Konserva usulida qayta ishlansa, daromad yana-da ko‘payadi. Besh sotix yerdan 25-30 million so‘m daromad olish mumkin. Tomorqamizda malinadan tashqari 20 tup apelsin bor. Bir yilda o‘rtacha bir tonna apelsin yetishtirib, 25 million so‘m daromad olamiz. Bundan tashqari, limon, mandarin, kivi, zaytun ko‘chatlari ekkanmiz. 36 yildan beri dehqonchilik bilan shug‘ullanamiz. Shunga yarasha manfaat ko‘ryapmiz. Farzandlarni kamolga yetkazish, uyli-joyli qilishda tomorqadan kelayotgan daromadning hissasi katta”, — deydi Rahmonali Yoqubov.
Farg‘ona tumani hokimligi mas’ullarining qayd etishicha, Vodildagi aholi xonadonlari va fermer xo‘jaliklari tasarrufidagi 500 gektardan ortiq maydonda qariyb 4 yarim ming tonna malina yetishtirilib, O‘zbekistonning barcha hududlariga yetkazib berilmoqda. Bozori xaridorgir mahsulotga nafaqat o‘zimizda, balki chet davlatlarda ham talab ortib bormoqda. O‘tgan yillarda Rossiya, Qozog‘iston va Qirg‘iziston davlatlariga malina yetkazib berilgan bo‘lsa, endi uni Yevropaga eksport qilish boshlandi.
2021-yilda Farg‘ona viloyatidan Polsha, Rossiya, Qozog‘iston va boshqa davlatlarga 1 million dollarlik malina eksport qilingan bo‘lsa, kelgusida eksport hajmini yillik 3-4 million dollarga yetkazish ko‘zda tutilgan.
Tumanning Dilkusho mahallasi hududida 1000 ta oilaning bandligini ta’minlaydigan 300 gektarlik malina plantatsiyasi barpo etishga kirishilgan. Shu tariqa Farg‘ona tumani O‘zbekistondagi eng katta malina plantatsiyalariga ega hududga aylanmoqda. Vodilliklar esa malinachilik ortidan mo‘l hosil olib, yuqori daromadga ega bo‘lmoqda. Shu mehnat, mashaqqat tufayli ularning oilasiga, xonadoniga fayz-baraka, to‘kinlik kirmoqda.
Izoh (0)