Фарғона вилоятининг ҳар бир ҳудудида томорқачиликда ўзига хос мактаб яратилган. Олтиариқликлар бодринг ва узум, қуваликлар анор ва гилос, учкўприкликлар лимон, риштонликлар кўкатлар, Ўзбекистон тумани миришкорлари эса қулупнай етиштиришни ҳадисини олган. Фарғона тумани маҳаллаларида шифобахш ва мўмай даромад манбаи бўлган хўжағат — малина етиштирилади. Водил малинасининг таърифи нафақат Фарғона вилоятида, балки бутун водийда машҳур.
Айни кунларда Водил ҳудудидаги беш мингдан зиёд хонадонлар томорқасида экилган малиналар ғарқ пишган. Йилига икки марта ҳосил олинса-да, унча кўзга ташланмайдиган бу шифобахш мева — томорқадан топилган хазина, ундан келадиган даромад эса оилавий тадбиркорликнинг мўъжизасидир. Маҳаллий аҳоли томонидан «қизил олтин» дея таъриф берилган малинадан йилига ўртача 65 миллиард сўм даромад олинаётгани фарғоналикларнинг миришкорлигидан далолат.
«Дарё» мухбири Фарғона туманининг «Ҳосилот» маҳалласида бўлиб, малина етиштириш ортидан мўмай даромад топаётган деҳқонлар билан суҳбатлашди.
«Ҳосилот» маҳалласидаги 527 хонадонда 2 минг 900 нафардан зиёд аҳоли истиқомат қилади. Ҳоким ёрдамчиси Бахтиёржон Умржоновнинг айтишича, маҳалланинг драйвери — малиначилик, бу ердаги ҳар бир хонадонда оз бўлса-да, малина етиштирилади. Бу маҳаллада етиштирилган малина нафақат водий вилоятларига, балки Ўзбекистоннинг барча туман-шаҳарларига ва ҳатто Қозоғистон, Қирғизистон ҳамда Россияга етказиб берилади. Малинанинг ортидан келадиган фойда ҳам шунга яраша — 10-15 сотих томорқаси бор ҳар бир оила йилига 15 миллиондан 150 миллион сўмгача даромад қилади.
Маҳалламиз одамлари меҳнаткаш, ўз ишининг усталари. Бекор турган одамни учратмайсиз. Аҳолининг асосий даромади малиначиликдан. Маҳалламиздаги 527 та хонадонга қарашли 50 гектар томорқа майдонларида асосан малина етиштирилади. Ҳар бир оила малинадан бир мавсумда камида 10-15 миллион сўм даромад олади. Маҳсулотлар маҳаллий бозорлардан ташқари, қўшни шаҳар ва туманлар, Тошкент, Самарқанд, Бухоро вилоятларига етиб боради. Ўтган йилдан хорижга катта миқдорда малина экспорт қилина бошлади. Бу оилаларга қўшимча даромад, фаровонлик олиб кирмоқда. Шу сабабдан маҳалламизда ўзгалар кўмагига муҳтож камбағал оилалар йўқ. Доимий иш билан банд бўлмаган 245 нафар фуқарога 15 сотихдан 50 сотихгача ер ажратиб берилди. Бу ерларга ҳам малина кўчатлари экилди», — дейди Бахтиёржон Умржонов.
Раҳмонали Ёқубов «Ҳосилот» маҳалласидаги уста томорқачилардан. Томорқада малина етиштириш, кўчат тайёрлаш борасида кўпга ибрат бўлиб келмоқда. Айни кунда 15 сотих томорқасидаги малина кўчатлари қийғос ҳосилга кирган. Бир килограмм малинанинг улгуржи баҳоси 30-35 минг сўм эканлигини ҳисобга олсак, мавсум давомида олинадиган даромаднинг чўғини чамалаб олиш қийин эмас. Миришкор томорқачининг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, бу мавсумда малина ҳосилидан 50 миллион сўмдан ортиқ даромад олиш имконияти бор. Бундан ташқари, томорқада апельсин, лимон, мандарин, киви сингари цитрус мевалар ҳам парваришланмоқда.
Раҳмонали Ёқубовнинг айтишича, водилликлар қарийб 50-60 йилдан буён малина етиштириш билан шуғулланади. Водилдаги ҳар бир оила томорқадан унумли фойдаланиш ҳадисини олган – барчанинг хонадонида токда узум, остида малина етиштирилади.
Фарғона тумани малина етиштиришга ихтисослашган. Бу ўсимлик бизнинг иқлимга жуда мос, тез ривожланади. Деярли ҳар бир хонадонда малина бор. Шундан яхши даромад қиламиз. Водилда 50-60 йилдан бери малина етиштирилади. Малина кўчатлари икки-уч йилда ҳосилга киради. Йилига икки марта ҳосил олинади. Биринчи ҳосил май июнь ойларида терилса, иккинчи ҳосил август ойидан бошланиб, қор ёққунича давом этади. Яхши парваришланса, ҳосилдорлик шунча ортади. Бозорда бу мевага талаб катта. Бу йил бир кило малина 38 минг сўмгача сотилди. Консерва усулида қайта ишланса, даромад яна-да кўпаяди. Беш сотих ердан 25-30 миллион сўм даромад олиш мумкин. Томорқамизда малинадан ташқари 20 туп апельсин бор. Бир йилда ўртача бир тонна апельсин етиштириб, 25 миллион сўм даромад оламиз. Бундан ташқари, лимон, мандарин, киви, зайтун кўчатлари экканмиз. 36 йилдан бери деҳқончилик билан шуғулланамиз. Шунга яраша манфаат кўряпмиз. Фарзандларни камолга етказиш, уйли-жойли қилишда томорқадан келаётган даромаднинг ҳиссаси катта», — дейди Раҳмонали Ёқубов.
Фарғона тумани ҳокимлиги масъулларининг қайд этишича, Водилдаги аҳоли хонадонлари ва фермер хўжаликлари тасарруфидаги 500 гектардан ортиқ майдонда қарийб 4 ярим минг тонна малина етиштирилиб, Ўзбекистоннинг барча ҳудудларига етказиб берилмоқда. Бозори харидоргир маҳсулотга нафақат ўзимизда, балки чет давлатларда ҳам талаб ортиб бормоқда. Ўтган йилларда Россия, Қозоғистон ва Қирғизистон давлатларига малина етказиб берилган бўлса, энди уни Европага экспорт қилиш бошланди.
2021 йилда Фарғона вилоятидан Польша, Россия, Қозоғистон ва бошқа давлатларга 1 миллион долларлик малина экспорт қилинган бўлса, келгусида экспорт ҳажмини йиллик 3-4 миллион долларга етказиш кўзда тутилган.
Туманнинг Дилкушо маҳалласи ҳудудида 1000 та оиланинг бандлигини таъминлайдиган 300 гектарлик малина плантацияси барпо этишга киришилган. Шу тариқа Фарғона тумани Ўзбекистондаги энг катта малина плантацияларига эга ҳудудга айланмоқда. Водилликлар эса малиначилик ортидан мўл ҳосил олиб, юқори даромадга эга бўлмоқда. Шу меҳнат, машаққат туфайли уларнинг оиласига, хонадонига файз-барака, тўкинлик кирмоқда.
Изоҳ (0)