Kecha Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasining 77-sessiyasi o‘z ishini boshladi. Shu munosabat bilan dunyoning mashhur siyosiy nashrlaridan biri Politico Birlashgan Millatlar Tashkilotining nufuzi tushib borayotgani haqida maqola e’lon qildi.
“Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasi hozirda Nyu-Yorkdagi ikki haftalik ezgulik festivalining qiziqarli bo‘lmagan qismiga aylangan.
Agar Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasiga kelgan har bir kishi haqiqatan ham o‘zlari qiziqtirgan narsalar haqida qayg‘ursa, hozir dunyo yaxshiroq bo‘lmasmidi?
Qashshoqlikni kamaytirish va sog‘liqni saqlash natijalarini yaxshilashda o‘nlab yillar davomida erishilgan yutuqlardan so‘ng, oxirgi yillarda dunyo hukumatlar tomonidan kelishilgan BMTning 17 Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish borasidagi sa’y-harakatlarda ancha orqada qola boshladi.
Ayrim masalalar, jumladan, gender masalalari bo‘yicha dunyo orqaga ketmoqda deb aytish mumkin.
Xo‘sh, bu hafta Nyu-Yorkda 150 ta davlat va hukumat rahbarlari yig‘ilishidan nima maqsad bor? Va bir qator sammitlar — Klinton ma’muriyati a’zolaridan tortib texnologiya faollari va Yevropa qirollik a’zolarini chaqirish - biror narsani o‘zgartira oladimi?
Sentabr oyining ikkinchi yarmida Nyu-York shahri global muammolar bilan shug‘ullanuvchilarni o‘ziga jalb etadigan ikki haftalik festivalga mezbonlik qiladi.
Bu yerdagi mashhurlar ichki partiyaviy siyosiy chegaralarni kesib o‘tmasdan, yumshoq pozitsiyani egallashlari mumkin. Koreyalik megayulduzlar BTS’dan tortib, Mett Deymon va Goldi Houn kabi amerikalik aktyorlargacha BMTni o‘z ayblovlari uchun platforma sifatida ishlatadi.
"Bir paytlar milliy yetakchilar uchun global sahnada nutq so‘zlash yoki AQSH prezidentini yo‘lakda suhbatga tortish imkonini bergan tadbir endilikda Davos forumiga o‘xshab qoldi.
BMTga kirish bir kishi uchun Jahon iqtisodiy forumi kabi 50 000 dollarga tushmaydi va Nyu-Yorkdagi shopping diktatorlarning xotinlari uchun yaxshiroqdir.
JIFning asosiy bosqichiga o'xshab, BMTning rasmiy rahbarlarining nutqlari dasturi ko‘pincha ko‘rgazmaga aylanadi.
“Bu yilgi chiqishlar 30 soatlik videoqo‘ng‘iroqqa aylangan 2020-yilgi to‘liq masofaviy BMT forumidek yomon bo‘lmasa kerak, lekin baribir umuman foydasiz bo‘ladi”, — deydi BMT taraqqiyoti jarayoni bo‘yicha ekspert, Xalqaro inqiroz guruhining BMTdagi vakolatxonasi rahbari Richard Govan.
Qisman bu liderlar bir-birlarining nutqlarini tinglamasliklari va ular mahalliy auditoriyaga o‘zlarining fikrlarini bildirishlari bilan bog'liq. “AQSH prezidenti ketgandan so‘ng boshqa prezidentlar va bosh vazirlar ikki erkak va itning diplomatik ekvivalenti bilan gaplashishadi”, — dedi Govan.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan sog‘liqni saqlash va ijtimoiy kampaniyalarga boshqa nodavlat tashkilotlarga qaraganda ko‘proq mablag‘ sarflaydigan Geyts jamg‘armasi bosh direktori Mark Suzman bu hafta Manxettenga kelayotganlarning barchasi uchun “uyg‘otish qo‘ng‘irog‘i”ni chaldi.
“Boy davlatlar yuz o‘girishmoqda. E’tibor unchalik ko‘p emas”, — deb, asosiy global kapital dasturlari bo'yicha taraqqiyot yo‘qligidan nolidi Suzman. “Biz ko‘zlagan maqsadimizdan ancha ortda qolmoqdamiz”
Juda katta va muvaffaqiyatsiz
Ushbu haftalikdagi ko‘plab ishtirokchilar BMT dunyoni ishga qaytarish uchun asos topganligiga shubha qilishmoqda.
“BMT safsatabozlikka aylandi”, — dedi Xalqaro qutqaruv qo'mitasi prezidenti va bosh direktori Devid Miliband. — “Xalqlarga bog‘liq bo‘lgan qonuniylik va mas‘uliyatni e‘tibordan chetda qoldirmaylik. Agar ko‘p tarmoqli tizim ishlamasa, uning salbiy oqibatlari har jabhada bilinadi”, — dedi u.
Kanadaning BMTdagi sobiq elchisi Luiza Bleys BMTning potensiali kamayayotgani haqidagi fikrlarga qo‘shiladi.
“Fuqarolik jamiyatiga kata ahamiyat berish juda muhim”, — dedi u. — Lekin “iloji boricha ko‘proq maqsadlarni” buni ichiga tiqishtirish asosiy g‘oyaddan chetga chiqishni anglatadi”.
Bleysning so‘zlariga ko‘ra, BMT ko‘plab tashkilotlar, hatto yirik hukumatlar uchun ham boshqarib bo‘lmaydigan holatga kelmoqda.
Rokfeller jamg‘armasining innovatsiyalar bo‘yicha katta vitse-prezidenti Ziyo Xonning aytishicha, BMT huquqiy muammolarga e’tibor qaratadi, biroq BMT ichidagilar ham, tashqi faollar ham ko‘pincha o‘zlarining kuchli tomonlarini birlashtira olmaydilar. “Innovatsiya qila oladigan tadbirkorlar va kengayishi mumkin bo‘lgan institutlar o‘rtasida uzilish bor”, — dedi u.
“Ko‘pgina ijtimoiy tadbirkorlar miqyosga kirishda qiynalmoqda. Ular jasoratli va shijoatga to‘la, lekin bu Bruklinda hipster pishloq do‘konini tashkil qilish orqali odamlarning pishloq iste’mol qilishini ko‘paytirishga urinishga o‘xshaydi. Siz undan ko‘ra yirik oziq-ovqat tarmoqlariga borishni ma’qul ko‘rishingiz aniq, — dedi Xon.
Yirik biznes ham o‘z ishini bajarishga kirishmoqda. Ilgari asosan donor sifatida ko‘rilgan korporatsiyalar (UNICEF har yili xususiy manbalar hisobidan 2 milliard dollarga yaqin mablag‘ to‘playdi) BMTning yirik tadbirlarida g‘oyalar manbai va hamkor bo‘lish uchun o‘z rolini kengaytirdi.
Microsoft noyabr oyida Sharm ash-Shayxda (Misr) o‘tkazilishi rejalashtirilgan iqlim sammitining “strategik bosh homiysi” hisoblanadi. Shuningdek, kompaniya sentabr oyi o‘rtalarida BMTning yangi ofisini ochdi, bu BMTning ko‘plab elchixonalaridan, jumladan, Manxetten markazidagi BMT shtab-kvartirasiga qaragan osmono‘par binoning 34-qavatidagi ofisidan kattaroq.
Microsoft rahbarlarining ta’kidlashicha, ularning asosiy e’tibori kompaniya dasturiy ta‘minot va boshqa raqamli bozorlar uchun qilgan global muammolarni hal qilish uchun keng ko‘lamli o‘zgarishlarni amalga oshirish maqsadida yig‘ilgan kuchlardan foydalanishga qaratilgan.
“Kecha bu yerda Bosh assambleya prezidenti bizni kelgusi yilgi BMT sammitiga olib borish rejalarini bayon qildi. Ma’lumotlar va barqaror rivojlanishning ahamiyati haqida gapirishdan oldin kechqurun Bosh kotib o‘rinbosari bilan suhbatlashdik. Bu joy ochiq bo‘lgan dastlabki uch kun ichida biz juda muhim suhbatlar o‘tkazayotgandek bo‘lamiz”, — dedi Microsoft kompaniyasining BMT va xalqaro tashkilotlar ishlari bo‘yicha vitse-prezidenti Kris Sharrok.
“Ulkan Petri idishi”
BMT Bosh assambleyasi atrofidagi qo‘shimcha festival o‘z muvaffaqiyatining qurboni bo‘ldi.
“Barchamiz bu mutlaq shou ekanligini bilamiz”, — dedi global xayriya tashkilotining rahbarlaridan biri, ular ommaviy axborot vositalari bilan gaplashish huquqiga ega bo‘lmagani uchun anonim qolishni so‘ragancha. “Ammo bu ham shunday o‘sishda davom etmoqda: biz tartibsiz shoudan qochish uchun ko‘plab ishlarni erta bajarishga harakat qilamiz, lekin barchasi muddatni uzaytirish bilan tugaydi”, dedi u.
“Bu ulkan petri idishi bo'lib, u yerda hamma to‘qnashadi, lekin aslida nimadir qilish uchun BMT shovqini so‘nganidan keyingi reja va muddat kerak”, — dedi Xon.
“Haqiqatan ham qiyin global muammolar ko‘lamini hisobga olsak, bir hafta ichida yechimlarni yetkazib bera olaman deb o‘ylash to‘g‘ri emas”, — deydi Xonning so‘zlariga qo‘shilgan Sharrok.
Agar ishtirokchilarni jonlantiradigan bitta tushuncha bor bo‘lsa, u ham bo‘lsa hamkorlikdir: “Odamlar BMTda aqlli ko‘rinishni xohlashadi. Men har doim “Bizga ko‘proq hamkorlik kerak” va “bo‘linishlarning oldini olishimiz lozim” degan va’zlarni eshitaman”,— dedi Xon.
“Yaxshiroq hamkorlik iqlim o‘zgarishini cheklashda yoki pandemiyaga adolatli javob berishda avtomatik ravishda ko‘proq muvaffaqiyatga erishishni anglatmaydi, lekin bunday mentalitet odamlarga biror narsa qilish uchun vaqt, e‘tibor va resurslarni qaratishga olib keladi”, — dedi u.
Izoh (0)