“Yandeks” taqdiri endi nima bo‘ladi?
Rossiyada mamlakatning eng mashhur qidiruv tizimi “Yandeks”ning taqdirini hal qilish bo‘yicha muzokaralar olib borilmoqda. Bu haqda Bloomberg xabar bermoqda.
“Yandeks” asoschisi Arkadiy Voloj Yevropa Ittifoqi (YI) sanksiyalari tufayli iste’foga chiqqani sababli kompaniya bo‘yicha muzokaralarni Prezident ma’muriyati rahbarining birinchi o‘rinbosari Sergey Kiriyenko boshqarmoqda.
Rossiya qidiruv bozorining 60 foizdan ortig‘ini nazorat qiluvchi va shuningdek, taksidan tortib elektron tijoratgacha bo‘lgan texnologik xizmatlarni o‘z ichiga olgan Yandex, urush boshlangandan so‘ng Rossiyada ham, xorijda ham kuchli bosim ostida qoldi.
Voloj kompaniyaning bosh ijrochi direktori lavozimidan iste’foga chiqdi, chunki YI iyun oyida “Yandeks”ning Rossiya ommaviy axborot vositalarining urush haqidagi versiyasini targ‘ib qilgani uchun Volojga nisbatan sanksiya kiritgan.
Kompaniyaning egalik huquqini o‘zgartirish bo‘yicha hech qanday takliflar kiritilmagan. Muzokaralar esa kompaniyani Niderlandiyadagi korporativ bazasidan ko‘chirishga qaratilgan, chunki Rossiya uni “do‘stona” davlat deb hisoblamaydi.
“Yandeks”ni bo‘lish
Isroilda yashovchi Voloj chet elda biznesni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan intellektual mulkni saqlashga ruxsat berish evaziga o‘zining “Yandeks” ulushidan voz kechishga tayyor.
Voloj oilaviy tresti kompaniyaning 8,6 foiziga egalik qiladi va ovoz beruvchi aksiyalarining 45 foizdan ortig‘ini nazorat qiladi. Voloj bu huquqlarni sanksiyadan keyin boshqaruv kengashiga topshirgan.
Ovoz beruvchi aksiyalar — bu aksiyadorga korporativ siyosatni ishlab chiqish masalalari bo‘yicha ovoz berish huquqini beruvchi aksiyalar.
“Yandeks” 87,5 foiz ulushga ega, bu aksiyalar esa 46 foiz ovoz berish huquqiga ega.
Kompaniyaning 19 ming xodimidan 10 foizi urushga qarshi bo‘lgan professionallar orasida emigratsiya to‘lqinining bir qismi sifatida Rossiyani tark etgan.
Urush boshlanganidan beri “Yandeks” o‘zining ko‘plab xalqaro loyihalarini, shu jumladan AQSHda Grubhub bilan robotlarni yetkazib berish bo‘yicha hamkorlikni to‘xtatishga majbur bo‘ldi. Nasdaq’da uning aksiyalari savdosi noma’lum muddatga to‘xtatildi.
Rossiya bosimi
Yandeksning mulkchilik tuzilmasi o‘tmishda Rossiya bosimining nishoniga aylangan.
2019-yilda Rossiyaning hukmron partiyasi IT-kompaniyalarida xorijiy xoldinglar cheklanishi to‘g‘risida qonun taklif qilganidan so‘ng, kompaniya boshqaruv ustidan ba’zi nazorat huquqidan voz kechgan.
Hukumatning o‘z biznesiga aralashuvining oldini olishga qaratilgan ushbu bitimning bir qismi sifatida tashqi jamg‘arma unga “Yandeks” intellektual mulkini topshirishda veto huquqini beruvchi oltin ulush oldi.
Oltin ulush — ovoz berish huquqining kamida 51 foizini nazorat qiluvchi kompaniyaning ulushi.
Yandeksning hukumat ta’siridan xoli bo‘lishga urinishlari fevral oyidagi urushdan so‘ng Rossiyaning onlayn ma’lumotlarga bo‘lgan ta’siri ostida amalga oshmay qoldi.
Hukumat harbiylar haqidagi “soxta xabarlar”ni tarqatish 15 yilgacha qamoq jazosi bilan jazolanishini nazarda tutuvchi qonunni imzoladi.
Oradan ko‘p o‘tmay, “Yandeks” urush muxoliflari tomonidan inson huquqlariga oid jinoyatlar va Ukraina shaharlarining vayron qilingani haqidagi dalillarni oqlaganii uchun tanqidga uchradi.
Ko‘plab mustaqil Rossiya ommaviy axborot vositalari faoliyatini to‘xtatishga majbur bo‘ldi va boshqa manbalar hukumat tomonidan bloklandi.
Xorijiy texnologiya kompaniyalari orasida Meta Platforms’ning Facebook va Instagram’i Rossiyada taqiqlangan va Alphabet Inc’ning mahalliy Google bo‘limi bankrot deb topilgan.
Aprel oyiga kelib “Yandeks” o‘zining yangiliklar agregatori va blog saytini Rossiyadagi eng yirik ijtimoiy tarmoqqa egalik qiluvchi VK ga sotishga rozi bo‘lgan. VK davlat gaz giganti Gazprom’ga tegishli kompaniyalar tomonidan nazorat qilinadi.
