«Яндекс» тақдири энди нима бўлади?

Россияда мамлакатнинг энг машҳур қидирув тизими «Яндекс»нинг тақдирини ҳал қилиш бўйича музокаралар олиб борилмоқда. Бу ҳақда Bloomberg хабар бермоқда.

«Яндекс» асосчиси Аркадий Волож Европа Иттифоқи (ЕИ) санкциялари туфайли истеъфога чиққани сабабли компания бўйича музокараларни Президент маъмурияти раҳбарининг биринчи ўринбосари Сергей Кириенко бошқармоқда.

Россия қидирув бозорининг 60 фоиздан ортиғини назорат қилувчи ва шунингдек, таксидан тортиб электрон тижоратгача бўлган технологик хизматларни ўз ичига олган Yandex, уруш бошлангандан сўнг Россияда ҳам, хорижда ҳам кучли босим остида қолди.

Волож компаниянинг бош ижрочи директори лавозимидан истеъфога чиқди, чунки ЕИ июнь ойида «Яндекс»нинг Россия оммавий ахборот воситаларининг уруш ҳақидаги версиясини тарғиб қилгани учун Воложга нисбатан санкция киритган.

Компаниянинг эгалик ҳуқуқини ўзгартириш бўйича ҳеч қандай таклифлар киритилмаган. Музокаралар эса компанияни Нидерландиядаги корпоратив базасидан кўчиришга қаратилган, чунки Россия уни «дўстона» давлат деб ҳисобламайди.

«Яндекс»ни бўлиш

Исроилда яшовчи Волож чет элда бизнесни ривожлантириш учун зарур бўлган интеллектуал мулкни сақлашга рухсат бериш эвазига ўзининг «Яндекс» улушидан воз кечишга тайёр.

Волож оилавий трести компаниянинг 8,6 фоизига эгалик қилади ва овоз берувчи акцияларининг 45 фоиздан ортиғини назорат қилади. Волож бу ҳуқуқларни санкциядан кейин бошқарув кенгашига топширган.

Овоз берувчи акциялар — бу акциядорга корпоратив сиёсатни ишлаб чиқиш масалалари бўйича овоз бериш ҳуқуқини берувчи акциялар.

«Яндекс» 87,5 фоиз улушга эга, бу акциялар эса 46 фоиз овоз бериш ҳуқуқига эга.

Компаниянинг 19 минг ходимидан 10 фоизи урушга қарши бўлган профессионаллар орасида эмиграция тўлқинининг бир қисми сифатида Россияни тарк этган.

Уруш бошланганидан бери «Яндекс» ўзининг кўплаб халқаро лойиҳаларини, шу жумладан АҚШда Grubhub билан роботларни етказиб бериш бўйича ҳамкорликни тўхтатишга мажбур бўлди. Nasdaq’да унинг акциялари савдоси номаълум муддатга тўхтатилди.

Россия босими

Яндекснинг мулкчилик тузилмаси ўтмишда Россия босимининг нишонига айланган.

2019 йилда Россиянинг ҳукмрон партияси IT-компанияларида хорижий холдинглар чекланиши тўғрисида қонун таклиф қилганидан сўнг, компания бошқарув устидан баъзи назорат ҳуқуқидан воз кечган.

Ҳукуматнинг ўз бизнесига аралашувининг олдини олишга қаратилган ушбу битимнинг бир қисми сифатида ташқи жамғарма унга «Яндекс» интеллектуал мулкини топширишда вето ҳуқуқини берувчи олтин улуш олди.

Олтин улуш — овоз бериш ҳуқуқининг камида 51 фоизини назорат қилувчи компаниянинг улуши.

Яндекснинг ҳукумат таъсиридан холи бўлишга уринишлари февраль ойидаги урушдан сўнг Россиянинг онлайн маълумотларга бўлган таъсири остида амалга ошмай қолди.

Ҳукумат ҳарбийлар ҳақидаги «сохта хабарлар»ни тарқатиш 15 йилгача қамоқ жазоси билан жазоланишини назарда тутувчи қонунни имзолади.

Орадан кўп ўтмай, «Яндекс» уруш мухолифлари томонидан инсон ҳуқуқларига оид жиноятлар ва Украина шаҳарларининг вайрон қилингани ҳақидаги далилларни оқлагании учун танқидга учради.

Кўплаб мустақил Россия оммавий ахборот воситалари фаолиятини тўхтатишга мажбур бўлди ва бошқа манбалар ҳукумат томонидан блокланди.

Хорижий технология компаниялари орасида Меta Platforms'нинг Facebook ва Instagram’и Россияда тақиқланган ва Alphabet Inc'нинг маҳаллий Google бўлими банкрот деб топилган.

Апрель ойига келиб «Яндекс» ўзининг янгиликлар агрегатори ва блог сайтини Россиядаги энг йирик ижтимоий тармоққа эгалик қилувчи ВК га сотишга рози бўлган. ВК давлат газ гиганти Газпромга тегишли компаниялар томонидан назорат қилинади.