“Zubochistka”si yo‘q O‘zbekiston, Toshkentdan Qo‘qon va Bekobodga aviareyslar, Farg‘onaning Ozodlik maydonida 1989-yil shahidlari uchun Karimov nomidan yodgorlik. O‘zbek matbuoti 9-iyunda nimalar haqida yozgan?

Tarix — hayot takrorlardan iborat ekani haqida saboq beruvchi eng yaxshi ustoz; har kunlik bu saboqlardan doim ham vaqtida va to‘g‘ri xulosalar chiqarilmasa-da, tarix baribir beqiyos ustozligicha qolaveradi.

O‘zbekiston va jahonning bundan 90, 60 va 30 yil avvalgi manzarasiga o‘zbek matbuoti ko‘zi bilan imkon qadar nazar solish ham qiziq, ham foydali ko‘rindi. O‘n yillar muqaddam aynan bugungi sanada nimalar bo‘lgan, davr matbuoti ular haqida nima deb yozgan, ushbu voqea-hodisalarga jamoatchilikning munosabati qanday edi — bari “Kun matbuoti tarixi” rukni materiallarida.

90 yil avval. 1932-yil 9-iyun, payshanba

O‘zbekiston hukumati bundan 90 yil avval uzoq joylarda ishlovchilar uchun ayrim qulayliklar joriy etgan: mehnat ta‘tili bir yarim oy, ish boshlagach, olti oydan so‘ng maoshi 10 foizga oshiriladi, ularga kvartiralar beriladi. Kvartira yo‘q bo‘lsa, u holda oylik yana 10 foizga oshiriladi.

Toshkentda aeroport qurish harakati boshlangan (oradan 30 yil o‘tib, shahardagi aeroportlar soniga ikkita bo‘ladi):

Fashistlar tomonidan boshqarilayotgan Italiyada ish haqi ommaviy ravishda kamaytirilmoqda:

Germaniyada esa aholi hukumatni fashistlar egallab olishiga qarshi “Siz mehnatkash xalqning rahbarlari emas, balki go‘rkovlarisiz” kabi shiorlar ostida namoyishlar o‘tkazmoqda:

60 yil avval. 1962-yil 9-iyun, shanba

Senegal bosh vaziri Mamadu Dia boshliq delegatsiya Toshkentdan Bokuga uchib ketgan:

“Qizil O‘zbekiston” gazetasida berilgan “Yana bir havo darvozasi” xabaridan iqtibos: “Keyingi paytlarda havo transportining rivojlanishi uzoqni yaqin qiladigan samolyotlarning xizmatidan foydalanuvchilarning tobora ko‘payib borishi natijasida Toshkent aeroporti biroz torli qilib qoldi. Shu sababli Toshkent yaqinida — Sergeli posyolkasi yonida yangi havo darvozasi — ikkinchi Toshkent aeroporti ochildi... Bu yerda respublikamizdagi barcha mahalliy havo liniyalariga — Farg‘ona, Qo‘qon, Andijon, Samarqand, Buxoro, Namangan, Bekobod va boshqa shaharlarga, qardosh Tojikiston SSRning Leninobod, Qozog‘iston SSRning Chimkent, Chordara shaharlariga — hammasi bo‘lib 31 marshrut bo‘yicha samolyotlar qatnaydi. Ancha yaqin marshrutlar — Toshkent oblastidagi ‘Dalvarzin‘ sovxozi, Oqqo‘rg‘on, Guliston va boshqa rayonlarga borishni istagan kishilar ham samolyotlar xizmatidan foydalanishlari mumkin”.

Ishonish qiyin, lekin fakt: Toshkentda ulkan samolyotlar va o‘z davri uchun yetuk hisoblangan traktorlar ishlab chiqarilgani holda, butun O‘zbekistonda oddiy tish kovlagich (“zubochistka”) yo‘q. Xorazmlik mushtariylar yozyapti: “Ko‘pincha qariyalar Moskva, Leningrad va boshqa markaziy shaharlarga boradigan kishilarga tish tozalagich ola keling, deyishadi”.

30 yil avval. 1992-yil 9-iyun, seshanba

Farg‘ona shahrida O‘zbekistonning Andijon, Namangan, Farg‘ona, Qirg‘izistonning O‘sh, Jalolobod, Tojikistonning Xo‘jand viloyatlari hokimlari uchrashib, “Farg‘ona vodiysidagi viloyatlar rahbarlari uchrashuv ahdnomasi”ni imzolagan:

Mart—aprel oylarida butun O‘zbekistonni hayajonda ushlab turgan Namangandagi Mingbuloq neft koni — tamom. Lekin konni o‘zlashtirishga jalb qilinganlar hali ham umidvor:

O‘zbekiston bosh vaziri Abdulhoshim Mutalov hukumat til komissiyasining navbatdagi majlisini o‘tkazgan. Shu tadbir haqidagi axborotdan bir iqtibos: “Qaror va farmoyishlar joylarga hamon rus tilida yuborilayotir. Masalan, o‘tgan to‘rt oy mobaynida Farg‘ona viloyati hokimligiga rus tilida 218 ta xat va ko‘rsatma jo‘natilgan. Shundan 197 tasi Vazirlar Mahkamasidan yuborilganini qanday izohlash mumkin?”.

Farg‘ona shahridagi Ozodlik maydonida 1989-yilgi Farg‘ona voqealari vaqtida halok bo‘lgan aholi xotirasi uchun “Prezident Islom Karimov nomidan yodgorlik lavhasi o‘rnatilgan”.

1992-yilgi ahvolni tasavvur qilish uchun “Xalq so‘zi” gazetasidan bir xabar: “Xomashyo taqchilligi tufayli zarur dori-darmonlar rayonlarga yetib kelmayapti. Shu bois, Qo‘shrabot markaziy shifoxonasi va rayon mutaxassislari maslahatlashib, dorilar o‘rnini bosadigan giyohlardan foydalanishni lozim topishdi”.

Ayni vaqtda, bir guruh faollar Toshkent markazidagi Karl Marks monumenti o‘rniga Amir Temur haykalini o‘rnatishni taklif qilmoqda (qayta-qayta), tashabbuskorlar bunga pulni qayerdan olish mumkinligini ham biladi.

To‘rtko‘lda qiziq voqea: buqa uni o‘g‘irlamoqchi bo‘lgan o‘g‘rini jarohatlab, uning qo‘lga olinishiga yordam bergan.

Dunyoda nima gap? O‘zini mustaqil deb e‘lon qilgan Checheniston Rossiya qo‘shinlarini o‘z hududidan tashqariga chiqarib tashlagan.

Ushbu material huquqlari mualliflarida saqlangan holda e‘lon qilish sharti bilan “Daryo” internet-nashriga taqdim etildi