SSSRda hamma narsani kim hal qilishini aytgan Stalin, kirish imtihonlarining 60 yil avvalgi shartlari, “qoqlash va tuzlash bilan hamma shug‘ullanishi kerak”. O‘zbek matbuoti 6-iyunda nimalar haqida yozgan?

Tarix — hayot takrorlardan iborat ekani haqida saboq beruvchi eng yaxshi ustoz; har kunlik bu saboqlardan doim ham vaqtida va to‘g‘ri xulosalar chiqarilmasa-da, tarix baribir beqiyos ustozligicha qolaveradi.

O‘zbekiston va jahonning bundan 90, 60 va 30 yil avvalgi manzarasiga o‘zbek matbuoti ko‘zi bilan imkon qadar nazar solish ham qiziq, ham foydali ko‘rindi. O‘n yillar muqaddam aynan bugungi sanada nimalar bo‘lgan, davr matbuoti ular haqida nima deb yozgan, ushbu voqea-hodisalarga jamoatchilikning munosabati qanday edi — bari “Kun matbuoti tarixi” rukni materiallarida.

90 yil avval. 1932-yil 6-iyun, dushanba

“Yaqin o‘rtalarda meva hosili (o‘rik va boshqalar) ham sabzavot yig‘ila boshlashi munosabati bilan”, Butunittifoq kommunistik partiyasi (BKP) O‘rta Osiyo byurosi barcha korxona va tashkilotlarga hosilni nes-nobud qilmay yig‘ib olishni taklif qilgan. “Mevalarni kuz va qish uchun tayyorlash, qoqlash va tuzlashni kengaytirish zarur. Har bir ishchi va xizmatchining oilasi bu ish bilan shug‘ullanmog‘i lozim”, — deyiladi BKP qarorida.

Germaniyalik yozuvchi Emil Lyudvig 1931-yil 13-dekabrida SSSR yetakchisi Iosif Stalindan intervyu olgan — bu Stalinning chet elliklarga bergan ilk katta intervyusi bo‘lgan. “Yosh leninchi”ning 1932-yil 6-iyun sonida shu intervyuning tarjimasi bosilgan (to‘liq emas). Stalinning so‘zlaridan bir parcha: “Siz hozirgina mendan xabar oluvdingiz: bizda hamma narsani bir kishi hal qiladirmi? Bizning ishchilarimiz hech qachon qanday sharoitda hozir bir shaxsning hokimiyatiga chidaya olmas edilar. Eng ulug‘ nufuzli kishilar ham ishchilar ommasining ishonchini yo‘qotganidan keyin, ishchilar ommasi bilan aloqani yo‘qotganidan keyin, hech darajasiga tushib ketadilar. Plexanov juda mustasno nufuzga ega edi. Nima bo‘ldi? Qachonki u siyosiy jihatdan oqsay boshladi, ishchilar uni unutdilar, undan uzoqlashdilar va uni esdan chiqardilar. Boshqa bir misol: Troskiy. Troskiy ham Plexanov qadarli bo‘lmasa ham, katta nufuzga ega edi. Nima bo‘ldi? Qachonkim u ishchilardan uzoqlashdi, uni unutdilar”.

Toshkent va shu kabi ba’zi katta shaharlarda badantarbiya masalasi bir qadar tuzuk bo‘lsa-da, “Yosh leninchi”ning yozishicha, “uzoq-uzoq rayonlar bu yo‘lda ochiqdan-ochiq opportunizm kayfiyatiga botganlar”. “G‘ijduvon, Eski Buxoro, Jarqo‘rg‘on, Pattakesar, Oyim, Quyi Chirchiq va shunga o‘xshash bir qator rayonlarda badan tarbiya ishining qaysi sistemada qo‘yilishi, bu yo‘lda komsomol tashkilotining roli mutlaqo ma’lum emas. Ba’zi komsomol tashkilotlar sog‘lom badan uchun kurash shiori ostida badan tarbiya ishini jonlantirish, bu yo‘ldagi 9-qurultoy qarorlarini to‘liq bajarish sohalarida ko‘zga ko‘rinarli konkret ishga ega emaslar”, — deyiladi “Sog‘lom tanda — sog‘lom aql” materialida.

60 yil avval. 1962-yil 6-iyun, chorshanba

Sovet Ittifoqida tashrif bilan bo‘lib turgan Senegal bosh vaziri Mamadu Dia O‘zbekistonga kelmoqda (avvalroq Mali prezidenti kelib ketgandi). “Barcha sovet kishilari kabi O‘zbekiston mehnatkashlari ham afrikalik aziz mehmon — Senegal hukumatining boshlig‘i Mamadu Diani ochiq ko‘ngil bilan kutib oladilar va bu vizit Sovet—Senegal munosabatlari ravnaqiga xizmat qilishiga ishonadilar”, — deyiladi “Qizil O‘zbekiston”dagi tanishtiruv materialida.

1962-yili abituriyentlarning oliy o‘quv muassasalariga kirish imtihonlari qanday bo‘lgan? Quyida — deyarli barcha savollarga javob:

30 yil avval. 1992-yil 6-iyun, shanba

Pokiston bosh vaziri Navoz Sharif O‘zbekistonga kelmoqda (qizig‘i, u oradan 23 yil o‘tib, yana Pokiston bosh vaziri sifatida O‘zbekistonga keladi).

Toshkentda yangi tashkil etilgan “Ekosan” xayriya jamg‘armasining taqdimoti bo‘lib o‘tgan.

Yana til masalasi (qizig‘i, bu materialda tilga olingan ayrim masalalar oradan 30 yil o‘tsa hamki dolzarb).

Suratda — Termiz hayvonot bog‘idagi zebralar. Hozir bunaqa manzarani Toshkent hayvonot bog‘ida ham ko‘rmaysiz (ehtimol, shaharlarda bunday manzara bo‘lishi kerak ham emasdir — barcha jonivorlar o‘z tabiiy muhitida yashagani ma’quldir).

 

Ushbu material huquqlari mualliflarida saqlangan holda e’lon qilish sharti bilan “Daryo” internet-nashriga taqdim etildi