«Зубочистка»си йўқ Ўзбекистон, Тошкентдан Қўқон ва Бекободга авиарейслар, Фарғонанинг Озодлик майдонида 1989 йил шаҳидлари учун Каримов номидан ёдгорлик. Ўзбек матбуоти 9 июнда нималар ҳақида ёзган?

Тарих — ҳаёт такрорлардан иборат экани ҳақида сабоқ берувчи энг яхши устоз; ҳар кунлик бу сабоқлардан доим ҳам вақтида ва тўғри хулосалар чиқарилмаса-да, тарих барибир беқиёс устозлигича қолаверади.

Ўзбекистон ва жаҳоннинг бундан 90, 60 ва 30 йил аввалги манзарасига ўзбек матбуоти кўзи билан имкон қадар назар солиш ҳам қизиқ, ҳам фойдали кўринди. Ўн йиллар муқаддам айнан бугунги санада нималар бўлган, давр матбуоти улар ҳақида нима деб ёзган, ушбу воқеа-ҳодисаларга жамоатчиликнинг муносабати қандай эди — бари «Кун матбуоти тарихи» рукни материалларида.

90 йил аввал. 1932 йил 9 июнь, пайшанба

Ўзбекистон ҳукумати бундан 90 йил аввал узоқ жойларда ишловчилар учун айрим қулайликлар жорий этган: меҳнат таътили бир ярим ой, иш бошлагач, олти ойдан сўнг маоши 10 фоизга оширилади, уларга квартиралар берилади. Квартира йўқ бўлса, у ҳолда ойлик яна 10 фоизга оширилади.

Тошкентда аэропорт қуриш ҳаракати бошланган (орадан 30 йил ўтиб, шаҳардаги аэропортлар сонига иккита бўлади):

Фашистлар томонидан бошқарилаётган Италияда иш ҳақи оммавий равишда камайтирилмоқда:

Германияда эса аҳоли ҳукуматни фашистлар эгаллаб олишига қарши «Сиз меҳнаткаш халқнинг раҳбарлари эмас, балки гўрковларисиз» каби шиорлар остида намойишлар ўтказмоқда:

60 йил аввал. 1962 йил 9 июнь, шанба

Сенегал бош вазири Мамаду Диа бошлиқ делегация Тошкентдан Бокуга учиб кетган:

«Қизил Ўзбекистон» газетасида берилган «Яна бир ҳаво дарвозаси» хабаридан иқтибос: «Кейинги пайтларда ҳаво транспортининг ривожланиши узоқни яқин қиладиган самолётларнинг хизматидан фойдаланувчиларнинг тобора кўпайиб бориши натижасида Тошкент аэропорти бироз торли қилиб қолди. Шу сабабли Тошкент яқинида — Сергели посёлкаси ёнида янги ҳаво дарвозаси — иккинчи Тошкент аэропорти очилди... Бу ерда республикамиздаги барча маҳаллий ҳаво линияларига — Фарғона, Қўқон, Андижон, Самарқанд, Бухоро, Наманган, Бекобод ва бошқа шаҳарларга, қардош Тожикистон ССРнинг Ленинобод, Қозоғистон ССРнинг Чимкент, Чордара шаҳарларига — ҳаммаси бўлиб 31 маршрут бўйича самолётлар қатнайди. Анча яқин маршрутлар — Тошкент областидаги ‘Далварзин‘ совхози, Оққўрғон, Гулистон ва бошқа раёнларга боришни истаган кишилар ҳам самолётлар хизматидан фойдаланишлари мумкин».

Ишониш қийин, лекин факт: Тошкентда улкан самолётлар ва ўз даври учун етук ҳисобланган тракторлар ишлаб чиқарилгани ҳолда, бутун Ўзбекистонда оддий тиш ковлагич («зубочистка») йўқ. Хоразмлик муштарийлар ёзяпти: «Кўпинча қариялар Москва, Ленинград ва бошқа марказий шаҳарларга борадиган кишиларга тиш тозалагич ола келинг, дейишади».

30 йил аввал. 1992 йил 9 июнь, сешанба

Фарғона шаҳрида Ўзбекистоннинг Андижон, Наманган, Фарғона, Қирғизистоннинг Ўш, Жалолобод, Тожикистоннинг Хўжанд вилоятлари ҳокимлари учрашиб, «Фарғона водийсидаги вилоятлар раҳбарлари учрашув аҳдномаси»ни имзолаган:

Март—апрель ойларида бутун Ўзбекистонни ҳаяжонда ушлаб турган Намангандаги Мингбулоқ нефть кони — тамом. Лекин конни ўзлаштиришга жалб қилинганлар ҳали ҳам умидвор:

Ўзбекистон бош вазири Абдулҳошим Муталов ҳукумат тил комиссиясининг навбатдаги мажлисини ўтказган. Шу тадбир ҳақидаги ахборотдан бир иқтибос: «Қарор ва фармойишлар жойларга ҳамон рус тилида юборилаётир. Масалан, ўтган тўрт ой мобайнида Фарғона вилояти ҳокимлигига рус тилида 218 та хат ва кўрсатма жўнатилган. Шундан 197 таси Вазирлар Маҳкамасидан юборилганини қандай изоҳлаш мумкин?».

Фарғона шаҳридаги Озодлик майдонида 1989 йилги Фарғона воқеалари вақтида ҳалок бўлган аҳоли хотираси учун «Президент Ислом Каримов номидан ёдгорлик лавҳаси ўрнатилган».

1992 йилги аҳволни тасаввур қилиш учун «Халқ сўзи» газетасидан бир хабар: «Хом ашё тақчиллиги туфайли зарур дори-дармонлар раёнларга етиб келмаяпти. Шу боис, Қўшработ марказий шифохонаси ва раён мутахассислари маслаҳатлашиб, дорилар ўрнини босадиган гиёҳлардан фойдаланишни лозим топишди».

Айни вақтда, бир гуруҳ фаоллар Тошкент марказидаги Карл Маркс монументи ўрнига Амир Темур ҳайкалини ўрнатишни таклиф қилмоқда (қайта-қайта), ташаббускорлар бунга пулни қаердан олиш мумкинлигини ҳам билади.

Тўрткўлда қизиқ воқеа: буқа уни ўғирламоқчи бўлган ўғрини жароҳатлаб, унинг қўлга олинишига ёрдам берган.

Дунёда нима гап? Ўзини мустақил деб эълон қилган Чеченистон Россия қўшинларини ўз ҳудудидан ташқарига чиқариб ташлаган.

Ушбу материал ҳуқуқлари муаллифларида сақланган ҳолда эълон қилиш шарти билан «Дарё» интернет-нашрига тақдим этилди