Shavkat Mirziyoyev gidroenergetikani rivojlantirish to‘g‘risidagi qarorni imzoladi

Prezident Shavkat Mirziyoyev 10-dekabr kuni “Gidroenergetikani yanada rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorni imzoladi.

Hujjat bilan respublikada gidroenergetikani yanada rivojlantirish, mavjud gidrosalohiyatdan unumli foydalanishning asosiy muhim yo‘nalishlari belgilab olingan. Xususan:

• elektr energetika sohasida ekologik toza energiya manbalaridan keng foydalanish hisobiga izchil yangi quvvatlar tashkil etishni jadallashtirish hamda amaldagi ishlab chiqarish quvvatlarini bosqichma-bosqich modernizatsiya qilish orqali 2030-yilda respublikadagi gidroelektr stansiyalari quvvatini 3416 megavattga (+66,5 foiz) yetkazish;
• xususiy sektor va aholini tabiiy suv oqimlaridan foydalangan holda elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun keng jalb etish, ularni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish, yagona elektr energetikasi tizimiga kafolatli ulanishini ta’minlash, ishlab chiqilgan elektr energiyasini kafolatli xarid qilish tizimini yaratish.

Qaror bilan investitsiya loyihalarining ro‘yxati, xususiy sektor ishtirokida kichik gidroelektr stansiyalarini qurish taklif etilayotgan loyihalar ro‘yxati, 2022—2025-yillarda kooperatsiya asosida mahalliylashtirish uchun taklif etilayotgan kichik gidroelektr stansiyalarini qurishga oid 2021—2030-yillarda gidroenergetikani yanada rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar dasturi ham tasdiqlangan.

Shuningdek, Energetika vazirligiga xalqaro tarjibadan kelib chiqib uch oy muddatda qonunchilikka quyidagilarni nazarda tutuvchi o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish bo‘yicha takliflarni Vazirlar Mahkamasiga kiritish vazifasi yuklangan:

• O‘rnatilgan quvvati 0,5 megavattgacha bo‘lgan giroelektr stansiyalarini — mikro, 5 megavattgacha bo‘lgan gidroelektr stansiyalarini — kichik, 30 megavattgacha bo‘lgan gidroelektr stansiyalarini — o‘rta, 30 megavattdan yuqori bo‘lgan gidroelektr stansiyalarini — yirik girdoelektr stansiyalari tasnifiga kiritish hamda ushbu gidroelektr stansiyalarini qayta tiklanuvchi energiya manbalari deb hisoblash;
• Mikro va kichik gidroelektr stansiyalarini (suv yig‘ish inshootlarini qurishni ko‘zda tutmagan holda) davlat-xususiy sheriklik hamda bozor tamoyili asosida tashabbus bildirgan xususiy investorlar tomonidan qurish.

2022-yil 1-yanvardan boshlab “O‘zbekgidroenergo” AJ tarkibidagi gidroelektr stansiyalari tomonidan ishlab chiqariladigan elektr energiyasi faoliyat turiga ko‘ra kafolatlangan tarzda davlat tomonidan elektr energiyasini xarid qiluvchi funksiyasi (vakolati) berilgan organ tomonidan qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisobga olgan holda II tarif guruhi iste’molchilari uchun belgilangan tarifga nisbatan:

• Suv oqimi bo‘yicha ishlaydigan gidroelektr stansiyalarida — 70 foiz miqdorda;
• Elektr energetikasi tizimining rejimiga bog‘liq holda dispetcher tomonidan tartibga solinadigan, rostlovchi gidroelektr stansiyalarida — 100 foiz miqdorda;
• Gidroto‘plash elektr stansiyalarida — 150 foiz miqdorda sotib olinadi.

Bundan tashqari, davlat tomonidan elektr energiyasini xarid qiluvchi funksiyasi (vakolati) berilgan organ tomonidan elektr energiyasini yangi ishga tushiriladigan quyosh, shamol, biogaz elektr stansiyalaridan (bundan sanoat ko‘lamidagi 1 megavatt yoki undan ortiq quvvatlar mustasno), quvvati 5 megavattgacha bo‘lgan gidroelektr stansiyalaridan o‘z ehtiyojlari uchun ishlab chiqarilgandan ortiqcha elektr energiyasini kafolatlangan tarzda sotib olish II guruh iste’molchilari uchun belgilangan tarifning 80 foizi miqdorida amalga oshiriladi.Hujjatga muvofiq xususiy investorlar quvvati 1 megavattgacha bo‘lgan quyosh, shamol, biogas va quvvati 5 megavattgacha bo‘lgan gidroelektr stansiyalarida ishlab chiqarilgan elektr energiyasini yuridik va jismoniy shaxslarga yagona elektr energetikasi tizimiga ulanmagan holda, lokal tarmoq qurish orqali shartnoma asosida o‘zaro kelishilgan narxlarda to‘g‘ridan to‘g‘ri yetkazib berish huquqiga ega.

Avvalroq yaqin besh yil ichida O‘zbekistonda umumiy quvvati 740 megavatt bo‘lgan 21 ta yirik GESlarni qurish rejalashtirilayotgani to‘g‘risida xabar berilgandi. 2017-yilda Prezident farmoni bilan “O‘zbekgidroenergo” aksiyadorlik jamiyati tashkil etilgan edi. O‘tgan davrda 11 ta yangi gidroelektr stansiyasi qurilib, 8 tasi modernizatsiya qilindi. Natijada 244 megavattlik qo‘shimcha quvvat yaratildi.

GES loyihalari bo‘yicha asosiy pudratchilar “To‘palang HPD Holding” tarkibiga kiruvchi kompaniyalar hisoblanadi. Uning direktori va asoschisi “O‘zbekgidroenergo” rahbarining o‘g‘li.