Samarqandda “snos”ga tushgan hududdan topilgan Qur’on oyatlari tushirilgan qadimiy qabrtoshlar qaysi asrga va kimga tegishli ekani aniqlandi

Samarqand aeroporti tomonlarda “snos”ga tushgan hududda 2-noyabr kuni olib borilayotgan qazish ishlari paytida tuproq ostidan qadimiy qabr toshlari topilgani haqida xabar berilgandi. Samarqandning STV telekanalining ma’lum qilishicha, ushbu qabrtoshlar qaysi asrga va kimga tegishli ekani aniqlandi.

Samarqand aeroporti direktori Sa’dullo To‘xtasinovning so‘zlariga ko‘ra, vayronalar ostidan uchi ko‘rinib turgan qabrtoshlarni dastlab ushbu hududda navbatchilik qilayotgan qo‘riqchi ko‘rib qolgan. U bilan birgalikda qabrtoshlar usti kir-chang va chiqindilardan tozalaganlaridan so‘ng unda arabcha yozuv borligini ko‘rishgan va bu qadimiy qabrtoshlar ekanini tushunib, topilma haqida tegishli mutaxassislarga xabar berishgan. Ular shu zahotiyot topilma joyiga yetib kelgan va tadqiqotning dastlabki soatlarida qabrtoshlar 16-asrga oidligini ko‘rsatgan.

Voqeaga Madaniy meros agentligi ham munosabat bildirdi. Unda aytilishicha, aeroport hududini rekonstruksiya qilish jarayonida oldingi dala hovlilar o‘rnida aniqlangan qabr toshlar Samarqand arxeologiya instituti va SamDU Tarix fakulteti xodimlari tomonidan borib o‘rganildi.

O‘rganish jarayonida o‘lchami 154x50x34 santimetrli sandiq shaklidagi qabrtosh oq marmardan ishlangani aniqlangan. Tarixchilarning so‘zlariga ko‘ra, ushbu qabrtosh 17-asr, Ashtarxoniylar sulolasining Imomqulixon hukmronligi davri va Samarqandda Yalangto‘sh Bahodir hokimligi davrida yashagan boy oilaga mansub ayol kishiga tegishlidir.

Birinchi qabrtoshning markazi va yonlarida Kalimayi shahodat va Oyatul Kursiy to‘liq o‘yib yozilgan. Old tomonida “Haza al-marqad al-mag‘furi marhumi Oqila Bibi binti So‘xiy Uvays” deb yozilgan. Orqa tomonida esa vafot etgan sanasi — 1651-yil deb yozilgan.

Qora marmar toshdan ishlangan ikkinchi qabrtosh o‘lchami 116x37x25 santimetrdir.  Yoshlar telekanalining “Davr” informatsion dasturida ma’lum qilinishicha, unda “Hazaa marqal al-munavvar Bibi Sofiya binti Ravshan” deb bitilgan. Qabrtoshning orqa uchida: “Fit-tarixi” 1061—1650-yil sanasi keltirilgan.

Tadqiqot natijalari har ikkala qabrtoshdagi yozuvlar, tosh o‘ymakorligi bir xilligini ko‘rsatgan. Mutaxassislar ushbu qabrtoshlar atalgan marhumlar qarindosh bo‘lishi mumkin, deb taxmin qilmoqda.

Qabrtoshlar dastlab Samarqand xalqaro aeroporti  tomonidan Samarqand o‘lkashunoslik muzeyiga olib kelingan. Keyin esa Samarqand shahar hokimligi tomonidan Shohizinda qabristoniga olib borilgan va ayni paytda shu yerda saqlanmoqda.