Saylovga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazishda ayollar yuqori faollik ko‘rsatdi. “Dunyo” AAning ma’lum qilishicha Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi taqdim etgan dastlabki hisobotda shunday xulosaga keldi.
Missiya bergan ma’lumotga ko‘ra, okrug saylov komissiyalarining 266 nafar a’zosining 39 foizini ayollar tashkil etdi, uchastka saylov komissiyalarida 54 foiz ayollar qatnashgan. Shu bilan birga, uchastka saylov komissiyalarining 45 foizida ayollar raislik qilgan.
Hisobotda O‘zbekistonda ayollarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishdagi ishtirokini ta’minlash masalasi davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgani qayd etilgan. Ta’kidlanishicha, 2030-yilga qadar O‘zbekistonda gender tenglikka erishish strategiyasi qabul qilingan va amalga oshirilmoqda. Unda ijtimoiy-siyosiy jarayonlarda ayollarning ishtirokini ta’minlash, ayollarni rahbarlik lavozimiga tayinlash amaliyotini kengaytirish muhim yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.
“Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida O‘zbekiston tarixida ilk marotaba parlamentda xotin-qizlar soni BMT tomonidan belgilangan tavsiyalarga mos darajaga yetib, parlamentdagi xotin-qizlar soni qariyb 32 foizga yetdi va dunyodagi 190 ta parlament orasida 37-o‘ringa ko‘tarildi. 5 yil oldin O‘zbekiston ushbu reytingda 128-o‘rinni egallagan edi. Ayni paytda parlament Quyi palatasidagi deputat xotin-qizlar soni jami deputatlar orasida 32 foizni, Senatda 25 foizni tashkil etmoqda”, — deyiladi hujjatda.
Qayd etilganidek, Markaziy saylov komissiyasi tomonidan saylovning barcha bosqichlarida ayollar ishtirokidagi nomutanosiblikni bartaraf etish chora-tadbirlari ko‘rildi. Komissiya tomonidan saylov barcha bosqichlarida ayollar va erkaklarning teng ishtirok etishini kuzatishga qaratilgan 11 ta indikator ishlab chiqildi.
Ular O‘zbekiston prezidenti saylovini o‘tkazayotgan okrug saylov komissiyalari a’zolari, uchastka saylov komissiyalari a’zolari, siyosiy partiyalarning vakolatli vakillari, O‘zbekiston prezidentligiga nomzodlarning ishonchli vakillari, siyosiy partiyalar kuzatuvchilari, fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari kuzatuvchilari, akkreditatsiyadan o‘tgan OAV vakillari, respublika bo‘yicha murabbiylar, viloyatlar murabbiylari va saylovchilar indikatorlaridir.
Eslatib o‘tamiz, MSKning taklifiga binoan, YeXHT DIIHB, YeXHT Parlament assambleyasi va Yevropa parlamentining qo‘shma missiyasi ilk marotaba O‘zbekistondagi prezident saylovini kuzatdi.
Irlandiyalik diplomat Ouen Myorfi boshchiligidagi YeXHT DIIHB kuzatuvchilari 2021-yil 15-sentabridan buyon saylovni kuzatdi. Missiya 17 kishidan iborat asosiy guruh, 28 nafar uzoq muddatli kuzatuvchi hamda YeXHTga a’zo 26 mamlakatdan tashrif buyurgan 207 nafar qisqa muddatli kuzatuvchi saylov kuni ovoz berish jarayonini kuzatdi. Shu bilan birga, Prezident saylovini kuzatish uchun YeXHT DIIHB rahbariyati, xususan, byuro direktori Matteo Mekachchi ham keldi.
Bundan tashqari, 27 mamlakatdan 98 nafarga yaqin deputat-kuzatuvchidan iborat YeXHT Parlament assambleyasi delegatsiyasi va YeXHT PA prezidenti Margareta Sederfelt va bosh kotibi Roberto Montella ham ilk marotaba O‘zbekiston prezidenti saylovini kuzatish uchun mamlakatga tashrif buyurdi.
Shu bilan birga, 12 nafar deputatdan iborat Yevropa parlamenti kuzatuvchilari ham YeXHT DIIHB missiyasiga qo‘shildi. O‘zbekistonda bo‘lib o‘tgan saylovlarni kuzatish uchun 44 mamlakatdan jami 365 ta kuzatuvchi keldi.
Ekspertlarning fikricha, O‘zbekiston prezidenti saylovida YeXHT delegatsiyasining to‘liq tarkibda ilk marotaba qatnashishi tashkilot tomonidan mamlakatda amalga oshirilayotgan demokratik islohotlarning e’tirof etilishi va qo‘llab-quvvatlashidan dalolatdir.
Avvalroq YeXHTning maxsus koordinatori Reynxold Lopatka O‘zbekistondagi saylov jarayonining yaxshilanganini qayd etgandi. “Sizlar to‘g‘ri yo‘ldasizlar, lekin bu oxirgi qadam emas, navbatdagi qadamlarni ham qo‘yish kerak”, — degan edi u.
Rossiya Federal Kengashi qo‘mitasi raisi o‘rinbosari Farit Muxametshin O‘zbekistonda prezident saylovlari xalqaro standartlarga mos o‘tkazilganini ta’kidlagan edi. Uning fikriga ko‘ra, nomzodlar ilgari surgan dasturlar umuman olganda “o‘zbek xalqining kutilmalariga javob beradi”.