Kelajak haqida tasavvuri yo‘q, ta’limga e’tibor berilishini va xorijiy universitetlardan kvota ajratilishini xohlagan o‘quvchilar. Nogironligi bo‘lgan bitiruvchilar bilan suhbat

O‘zbekistondagi umumta’lim maktablar va maxsus internatlar 2021-yilda 450 mingga yaqin bitiruvchilarni katta hayotga kuzatadi. Xalq ta’limi vazirligining ma’lumotiga ko‘ra, ularning 1801 nafarini imkoniyati cheklangan bolalar tashkil qiladi. Nogironligi bo‘lgan bolalar uchun ixtisoslashtirilgan 86 ta davlat ta’lim muassasalarini bitirayotgan o‘quvchilarning keyingi taqdiri nima bo‘ladi? Ular katta hayotga tayyormi?

“Daryo” maxsus maktab-internat bitiruvchilari bilan ularning kelajak haqidagi tasavvurlari, orzu-maqsadlari haqida suhbatlashdi.

Burhon Rahimqulov, 19 yoshda

Eshitish va gapirishida nuqsoni bor (Burhon Rahimqulovning so‘zlarini surdo tarjimon Muattar Rahmatova tarjima qildi).

Dunyoda hech kim qiyinchilik ko‘rmasin

Men ham boshqa bolalar qatori sog‘lom dunyoga kelganman. Yaqinlarimning aytishicha, 3 yoshligimda kuchli shamollash oqibatida shu nuqsonni ortirib olganman.

Dastlab viloyatdagi umumta’lim maktabida o‘qiganman. Ammo o‘qishda, do‘stlarim bilan munosabatda qiynalganim uchun 4-sinfdan shu yerda o‘qishni boshlaganman. To‘g‘ri, Namanganda ham bunday maxsus maktablar bor edi, lekin dadam meni yaxshi tahsil olishim uchun Toshkentga olib kelganlar.

Ota-onamni juda yaxshi ko‘raman. Dadam Namangandagi akademik litsey direktori bo‘lib ishlaydi. Onam esa ona tili va adabiyot o‘qituvchisi. Oilada kenja farzandman. Akam va opam bor.

Rasm chizish va badiiy kitob o‘qishni juda yaxshi ko‘raman. Ayniqsa, Muhammad Yusufning she’rlarini sevib o‘qiyman.

Eng quvonchli kunim Namanganda o‘tgan. O‘shanda tadbirda faol ishtirok etganim uchun shahar hokimi menga ko‘p badiiy kitoblar sovg‘a qilgan. O‘sha kunni hech qachon unutmayman.

Men uchun baxt — bu ota-onamning mehrini ko‘rib, oilamda tinch, xotirjam yashayotganim, yaxshi bilim olayotganimdir.

Eng katta maqsadim, kelajakda ota-onamning kasbini davom ettirish. Ularga o‘xshab farzandlarimga yaxshi tarbiya berib, o‘qimishli qilib voyaga yetkazish.

Hozir davlat imtihonlariga tayyorgarlik ko‘ryapman. Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universitetining matemetika yo‘nalishiga o‘qishga topshirmoqchiman.

Tengdoshlarimga tilagim, o‘qishdan, bilim olishdan to‘xtamasin. Doimo baholari a’lo bo‘lsin va bu hayotda hech kim hech qachon qiyinchilik ko‘rmasin.

To‘lg‘onoy G‘aybullayeva, 20 yoshda

Tayanch harakatida nuqsoni bor.

Inson xohlasa hammasini uddalaydi

Kompyuterga va xorijiy tillarni o‘rganishga juda qiziqaman. Rus tilini yaxshi bilaman. Hozir ingliz tilini o‘rganyapman. Bu yil Jahon tillari universitetiga o‘qishga topshirmoqchiman. Ayni paytda maktabda mustaqil tayyorgarlik ko‘ryapman.

Bundan tashqari to‘rt yildan beri sportning tog‘ chang‘isi va toqqa tirmashib chiqish turi bilan shug‘ullanaman.

Har chorak tugaganda Chimyonga borib, mashg‘ulotlar o‘tamiz. Murabbiyimning aytishicha, shu paytgacha maktabimizdan hech kim bu sport turlari bilan shug‘ullanmagan.

Hozir 2022-yilda Rossiyaning Qozon shahrida bo‘lib o‘tadigan maxsus olimpiadaga tayyorgarlik ko‘ryapmiz. Paraolimpiadada qatnashib, g‘olib bo‘lish niyatim bor. Yana jahon chempioni bo‘lishni ham istayman.

Hayotdagi katta maqsadim esa onamni Hajga yuborish, dunyo kezish va mohir tarjimon bo‘lish. O‘zimga ishonaman. Xudo xohlasa, hammasini uddalayman.

Urinib ko‘rishdan to‘xtamang

Mana bu yil maktabni bitirib, katta hayotga qadam qo‘ymoqdamiz. Shuncha yillik do‘stlarimiz, sinfdoshlarimiz bilan xayrlashamiz. Hamma o‘z

yo‘lidan ketadi. Kimdir o‘qishga kiradi, kimdir uyda qoladi.

Tengdoshlarimga aytadiganim shuki, hayot kurashlardan iborat. Ko‘pchilik bir marta imtihondan yiqilsa, “Bo‘ldi, endi topshirmayman” deb tushkunlikka tushadi. Biroq qayta topshirib, yana urinib ko‘rishdan to‘xtamaslik kerak.

O‘zim misolimda aytadigan bo‘lsam, sport bilan shug‘ullanayotib, ko‘p yiqilganman. Avvallari ko‘rib, uchish oson, mazza deb o‘ylardim, lekin bunda yiqilishlar, ko‘karishlar ko‘p ekan.

Inson hech qachon nolimasligi kerak. Inson qancha nolisa, yomonlik kelaveradi. Alloh nolimagan bandasiga ko‘proq beradi, shuning uchun doimo shukrona keltirishi kerak.

Men uchun baxt — sog‘liq va ota-onamning yonimda bo‘lishi. Ko‘proq mehr berilsa yanada baxtli bo‘laman.

Biz kabi yoshlar uchun oliygohlarda kvotalar ajratilgan. O‘tgan yili maktabimizdan ko‘pchilik o‘qishga kirgan. Ammo faqat mahalliy ta’lim muassasalariga maxsus o‘rinlar ajratilgan. Men chet el oliygohlarida ham biz uchun shunday imkoniyatlar yaratilishini xohlardim. Nasib qilsa, kelajakda magistraturani Vestminster yoki Singapur menejmentni rivojlantirish institutida davom ettirish niyatim bor.

Otabek Choriyev, 18 yoshda

Hayotga bo‘lgan qiziqishim pasayib ketgan

Eng katta niyatim universitetga kirib, rus tili fani o‘qituvchisi bo‘lish edi. Bir necha yil oldin astoydil harakat qilib, rus tilini o‘rganayotgandim. Ammo hozir to‘g‘risini aytsam, hayotga bo‘lgan qiziqishim pasayib ketgan.

Siz nimagadir intilaversangiz, ammo yo‘lingizda to‘siqlar uchrayversa odam harakat qilmay qo‘yarkan. Ochiqroq aytadigan bo‘lsam, maktabimizda rus tili bilan qo‘shimcha shug‘ullanish imkoni yo‘q. Aslida maktabimizda rus tili o‘qituvchilari bor. Ammo ba’zilarining vaqti yo‘q, ba’zilarining esa dars bergisi kelmaydi.

Ko‘p marta universitetga kirgunimizcha bizni tayyorlanglar, kerak bo‘lsa, pulini ham to‘laymiz dedim. Lekin inobatga olishmadi.

Bir o‘qituvchi bilan 120 ming so‘mga repetitorlik qilish bo‘yicha kelishgandim. Boshida yaxshi edi, uch kun dars o‘tdik, ammo keyin “uyimga kel” deb aytganidan so‘ng bormay qo‘ydim. Sababi birovning uyiga borib o‘rganmaganman. Shaxsan men uchun qiyinchilik tug‘diradi.

Maktabning o‘zida dars o‘tishini so‘radim, u esa boshqa o‘qituvchi topishim kerakligiga shama qildi. Shundan keyin harakatim to‘xtab qoldi.

Hozir o‘zim algebra, ingliz tili va rus tilidan imtihonlarga tayyorlanyapman.

Yana bir muammo maktabimizda dars qilish uchun sharoit yo‘q. Avvallari tushlikdan keyin bemalol bo‘shagan xonalarda tayyorlanardik. Maktabimizda o‘quvchi ko‘payib ketgani hisobiga o‘qish ikki smenada bo‘lyapti. Dars qilishimiz uchun stol-stul yo‘q. Bitta xonada sakkiz kishi yotamiz. Imkon qilgan tumbochkasi ustida dars qiladi.

O‘qishga kirolmaslikdan yomoni yo‘q

Biz kabilar maktabni bitirgandan keyin o‘qishga kirsa, hayotda o‘z o‘rnini topishi mumkin. Agar kirolmay qolsangiz, uyda qolib ketasiz. Diplomingiz bo‘lmasa, qayerga ham ishga kirardingiz?

Misol uchun, 1996-yilda tug‘ilgan akam ham shu maktabni bitirgan. Universitetga kirolmadi. Hozir uyda o‘tiradi.

Menimcha, ko‘zi ojiz odam o‘qituvchilikdan boshqa kasbda ishlashi qiyin. O‘qishga kirolmaslikdan yomoni yo‘q. Agar kirolmasa, ishlolmaydi va uyda davlat tarafidan berilayotgan pulga kuni o‘tadi.

Ba’zan rus tili yo‘nalishini tanlab adashdimmikin, deb o‘ylab qolaman. Chunki o‘z fanini zo‘r o‘tadigan o‘qituvchilar bor. Agar rus tili bilan emas, ular bilan shug‘ullanganimda balki boshqacharoq bo‘larmidi? Bilmadim.

Ta’lim sohasiga ko‘proq e’tibor qaratilishini, har kim o‘z ishini chin dildan bajarishini xohlayman. Ukam ham bir necha yildan keyin shu maktabga keladi. Uni bunday sharoitda o‘qishini istamasdim.

Meni ko‘zim ojiz, o‘qishga kirib biror ishning boshidan tutishni istayman. Agar o‘qishga kirsam, ishlarim ham joyiga tushadi deb o‘ylayman. Ko‘p narsa o‘qishga kirish bilan bog‘liq. Mana bu yil o‘qishga topshiraman, lekin universitetga kirishimga ochig‘i, ishonmayman.

Dilnoza Soliyeva, 19 yoshda

Eshitish va gapirishida nuqsoni bor (Dilnoza Soliyevaning so‘zlarini surdo tarjimon Muattar Rahmatova tarjima qildi).

Kelajagim haqida o‘ylab ko‘rmaganman

Men “nulivoy” sinfdan boshlab shu maktabda tahsil olaman. Bu yerda hamma yotoqxonada qolib o‘qiydi. Shanba kuni uyga ketib, dushanbada yana ortga qaytamiz.

Biz ham xuddi umumta’lim maktablaridagidek tahsil olamiz. Bir xil fanlar o‘tiladi. Faqat birgina farqi bizga rus tilidan boshqa xorijiy tillar o‘tilmaydi. Chunki ingliz tili bo‘yicha bizda mutaxassis yo‘q.

Oilada besh kishimiz: ota-onam, ikki opam va men. Birinchi opam sog‘lom, ikkinchisi xuddi men kabi. Ular turmushga chiqib ketgan. Hozirda ikkisi ham farzand tarbiyasi bilan band.

To‘g‘risi, hali kelajagim haqida o‘ylab ko‘rmaganman. Yozgi ta’tilda 200 dollarga manikyur-pedikyurlikni o‘rgandim. Ochig‘ini aytsam, bu hunarni o‘zim xohlab emas,  ota-onamning xohishi bilan o‘rgangandim. Lekin vaqt o‘tib qiziqish paydo bo‘ldi. Ta’til paytida Chirchiqdagi salonda ishlayman.

Ishimda odatda mijozlar bilan imo-ishoralar orqali gaplashamiz. Agar qandaydir qiyinchilik tug‘ilsa, yozma muloqot qilamiz.

Hozircha oyiga 200—300 ming so‘m ishlab topyapman. Kelajakda yana sartaroshlikka ham o‘qish niyatim bor.

Bahromxo‘ja Olimov, 19 yoshda

Tayanch harakatida nuqsoni bor.

Hayotda qiyinchiliklar bo‘ladi, lekin qoqilib, suqilib, o‘z yo‘limizni topib olamiz

To‘rtinchi sinfdan boshlab bu internatda tahsil olyapman. Ungacha Zangiota tumanidagi 16-umumta’lim maktabida o‘qiganman.

Dushanba kuni kelib shanba kuni uyga ketamiz. Bu bizning ikkinchi uyimizga aylanib qolgan. Sinfdoshlarimiz bilan juda qadrdon bo‘lib ketganmiz.

Do‘stlarimni yaxshi ko‘raman, ularga jonimni beraman. Nafaqat bu yerdagi, balki avval o‘qigan umumta’lim maktabimdagi sinfdoshlarimni ham hurmat qilaman.

Sumalak va “gap”larga doim chaqirishadi, hecham ajratishmaydi. Men u yerdan 4-sinf boshida ketganman, lekin bo‘ldi ketdi kerakmas chaqirmaylik deyishmagan. Borsam doim bag‘rini ochib, hurmatimni joyiga qo‘yishadi.

Niyatlarimga kelsak, onam buxgalter bo‘lib ishlaydilar. Men ham kelajakda onamning kasbini egallamoqchiman. Maktabni bitirib, ularga shogirdlikka tushaman.

Hozir bizning qiladigan birinchi ishimiz o‘qishga kirish. Ko‘p oliygohlarga topshirish imkoniyatimiz bor ekan. Men Qishloq xo‘jaligi institutining buxgalteriya fakultetiga kirmoqchiman.

Bundan tashqari bir necha biznes rejalarim bor. Xudo xohlasa, hammasini zinama-zina amalga oshiraman. Dastlab, “Muhayyo” nomli oziq-ovqat do‘konini ochaman. Chunki bolaligimda buvimga sizni nomingizga katta supermarket ochaman deb va’da berganman. Keyinroq oldiga sartaroshxona, novvoyxona ochaman. Lekin ularni o‘zim yurgizmayman. Chunki biznes bilan band bo‘lsam, yaxshi ko‘rgan ishim, bugalterlik qolib ketadi. Shuning uchun ijaraga berib qo‘yaman, pul kelib turadi.

Niyatlarim juda katta. To‘g‘ri, qiyinchiliklar bo‘ladi, lekin qoqilib, suqilib, o‘z yo‘limizni topib olamiz. Xudoyim “ol, bandam” desa hech gap emas.

Tengdoshlarimga aytar so‘zim, inson hayotga bir marta keladi. Vaqtingizni qadrlang. Chunki hozirgi daqiqani yarim soatdan keyin million dollar berib ham topolmaysiz. Ertaga hammasi boshqacha bo‘ladi.

Besh qo‘l barobar emas. Hayotda o‘zini xafa ko‘rsatib, ichi xursand bo‘ladiganlar, yoki aksincha, ichidagi dardini hech kimga aytolmaydiganlar bor. Birovning dilini og‘ritdingizmi, darrov kechirim so‘rang. Ertaga nima bo‘lishini hech kim bilmaydi. Shunday ekan vaqtdan unumli foydalaning va odamlarni qadrlang.

Muallif: Xonzodabegim A’zamova

Muharrir: Dilshod Sharipov