Amerika Qo‘shma Shtatlari va Fransiya olimlari COVID-19 pandemiyasining 2021-yildagi rivojlanish modelini ishlab chiqdi. Ularning prognozlariga ko‘ra, navbatdagi to‘lqin yozning boshida yuzaga keladi. Tadqiqot natijalari medRxiv saytida e’lon qilindi, deb yozmoqda “RIA Novosti”.
COVID-19 pandemiyasining birinchi to‘lqinida aksariyat mamlakatlar epidemiyaga qarshi jiddiy choralarni ko‘rdi, xususan, korxona va ta’lim muassasalarini yopish, virus yuqish manbasini aniqlash va ijtimoiy masofani saqlash singari. Mazkur cheklovlar vaksinasiz ham virusga chalinish ustidan nazorat o‘rnatishga yordam bergan bo‘lsa-da, ular takroriy infeksiya to‘lqinlarining oldini olish uchun yetarli emas.
Aksariyat mamlakatlarda ommaviy emlash allaqachon boshlanganiga qaramay, boshqa bir jiddiy muammo — virusning yangi, yuqumliroq variantlari ham paydo bo‘ldi. Jumladan, Britaniyada B.1.1.7 deb ataladigan shtamm aniqlandi, Braziliya va Janubiy Afrikada xavflilik darajasi undan kam bo‘lmagan shtammlar paydo bo‘ldi.
Sietldagi Fred Xattinson nomli saraton tadqiqotlari markazi va Fransiyaning Grenobl-Alp universiteti mutaxassislari 2021-yildagi pandemiya rivojlanishini bashorat qiluvchi model ishlab chiqdi.
Tadqiqot mualliflarning ta’kidlashicha, SARS-CoV-2 virusi to‘liq o‘rganilganligiga qaramay, yangi shtammlarning yuqumlilik darajasini baholashdagi tafovutlar va ularga qarshi vaksinalarning qay darajada samaradorligi to‘g‘risida ma’lumotlarning yetishmasligi tufayli kelgusi to‘lqinlarning yuz berish vaqti va ko‘lami borasida katta noaniqliklar mavjud. Biroq simulyatsiya natijalari shuni ko‘rsatdiki, navbatdagi to‘lqin qachon yuz bersa ham tezkor emlash va izolyatsiya rejimini ertaroq joriy etish o‘limlar sonini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.
Mualliflar vaksinatsiya jarayonida yuzaga keladigan qiyinchiliklarni alohida tahlil qildi. Ular Vashington shtatining King okrugini sinov hududi sifatida oldi va aholining emlanish darajasi, vaksinaning samaradorligi va izolyatsiya choralarini joriy etish yoki yengillashtirish chegaralari kabi o‘zgaruvchan parametrlar bilan har xil ssenariylarni modellashtirishdi.
Maqsad o‘zgarishlardan qay biri infeksiya va o‘lim darajasiga katta ta’sir ko‘rsatishini aniqlash va izolyatsiyada o‘tadigan optimal vaqtni hisoblash edi. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, ularning modeli kasallik darajasi pastroq yoki yuqori, emlash dasturlari turlicha bo‘lgan boshqa hududlarda ham ishlaydi.
Barcha ssenariylarga ko‘ra, yozning boshida virusning yangi, yuqumliroq variantlari dominant bo‘lib qoladi. Shu bilan birga, o‘lim darajasi, kasalxonaga yotqizish va kasalliklarning umumiy soni o‘tgan yilga nisbatan past bo‘ladi (karantin cheklovlari o‘z vaqtida o‘rnatilish sharti bilan). “Modellashtirish natijalariga ko‘ra, yuqumliroq shtammlarda qisman izolyatsiya joriy qilinishi uchun yuqori raqamlar belgilanishi sababli jon boshiga infeksiya va o‘limlarning umumiy soni ortishi mumkin deb taxmin qilinmoqda”,— deb yozadi tadqiqot mualliflari.
Shuningdek, aholini emlash darajasi hamda yangi shtammlarga qarshi vaksinalarning samaradorligi infeksiya tarqalishining oldini olish hamda ko‘plab odamlarning hayotini saqlab qolishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Avvalroq Bloomberg koronavirus pandemiyasi qachon tugashini hisoblab chiqqani haqida xabar berilgandi. Hisob-kitoblar uchun vaksinalar hajmi asos qilib olindi, chunki ilmiy jamoatchilik fikriga ko‘ra, pandemiyani yengish uchun dunyo aholisining 70-85 foizi emlanishi kerak.
Izoh (0)