4-yanvar ma’lumotlariga qaraganda, Isroil aholisining 13 foizdan ortig‘i koronavirusga qarshi vaksinaning birinchi dozasi bilan emlangan. Ammo yaqin orada mamlakat vaksinatsiya sur’atlarini pasaytirishiga to‘g‘ri kelishi mumkin — g‘arbdagi ishlab chiqaruvchilar tomonidan yangi dozalarni yetkazib berishda muammo yuzaga kelgan. Meduza Isroil qanday qilib rekord ko‘rsatkichlarga erishgani va to‘xtab qolish qanday xavf tug‘dirishi haqida yozdi.
Isroil yaqin kunlardayoq koronavirusga qarshi vaksinaning birinchi dozasini tarqatish tezligini kamaytirishni yoki hatto uni to‘liq to‘xtatishni rejalashtirmoqda, deb yozdi Times of Israel. Ayni vaqtda, 4-yanvar holatiga ko‘ra, ushbu mamlakatda emlangan odamlar soni 1,2 million kishiga yetgan — bu Isroil aholisining 13 foizidan ko‘proq demakdir. Aholi boshiga emlanganlar soni bo‘yicha mamlakat dunyoda birinchi o‘ringa chiqib oldi. Taqqoslash uchun, AQShda aholining 1 foizdan kamroq qismi emlangan bo‘lsa, Rossiya hukumati 800 ming kishi (taxminan 0,6 foiz) haqida gapirmoqda, ammo bu raqamlar katta shubha tug‘dirmoqda.
Isroil qanday qilib rekordchiga aylandi?
The Washington Post yozishicha, Isroil vaksinatsiyada bunday muvaffaqiyatlarga erishishining asosiy sababi — aholining kamligi (9 million kishi) va sog‘liqni saqlash tizimining o‘ziga xosligi. Mamlakatning har bir fuqarosi “kasalxona kassalari”dan biriga birikishga majbur, ular esa o‘z navbatida markazlashgan holda kelib tushgan vaksinalarni tarqatadi va o‘z mijozlari haqida barcha zarur ma’lumotlarga egadir.Bundan tashqari, Isroilda amalga oshirilgan emlashlarning tizimlashtirilgan hisobi olib borilmoqda, buning sharofati bilan hukumatning vaziyatni nazorat qilishi va boshqarishi osonroq bo‘lmoqda.
Va nihoyat, mamlakatning amaldagi bosh vaziri Binyamin Netanyaxu uchun vaksinatsiya muvaffaqiyati — bu siyosiy masala ham. 2021-yil martida mamlakatda ikki yil ichidagi to‘rtinchi parlament saylovlari bo‘lib o‘tishi kerak, va pandemiyaga qarshi kurash, aftidan, saylov kampaniyasining asosiy mavzularidan biriga aylanadi. Shunday bo‘lsa-da, WP ekspertlari Netanyaxu barcha ehtimoliy yutuqlarni o‘ziniki deb ko‘rsata olishiga shubha qilmoqda, chunki ular asosan sotsialistik tamoyillar bo‘yicha tashkillashtirilgan tibbiy tizim ishiga asoslanadi.
Qayerda xato ketdi?
Xabar berilishicha, cheklovlar vaksinaning birinchi dozasini olishga ulgurgan isroilliklarga tegishli bo‘lmaydi — ular joiz bo‘lgani kabi ikkinchi marta emlana oladi. Ammo mahalliy OAVlar ma’lumotlariga qaraganda, birinchi vaksinani oladigan odamlarning har kunlik soni avvalgidan ancha pasayadi — shu paytgacha kuniga 100 ming kishigacha aholi emlanayotgan edi.Majburiy sekinlashishning asosiy sababi — Isroilga vaksina yetkazib berish sur’atlarining yetarli emasligi. Hozir bu mamlakatda Pfizer/BioNTech vaksinasi bilan emlashmoqda, yaqin kunlarda esa Moderna vaksinasining millionlik partiyasi ham yetib kelishi kutilmoqda. Lekin hatto shuni hisobga olganda ham, mamlakat Sog‘liqni saqlash vazirligi taxmin qilishicha, birlamchi emlashda kamida ikki haftalik tanaffus qilib turishga to‘g‘ri keladi.
Isroilning Channel 12 kanali xabar berishicha, aynan vaksinatsiyaning rekord darajadagi sur’atlari Pfizer bilan muzokaralarda qiyinchiliklar yuzaga kelishiga olib kelgan. OAVlar ma’lumotlariga ko‘ra, boshqa mamlakatlar hukumatlari kompaniyadan o‘z vaksinasini bir tekisroq taqsimlashni talab qilgan, ishlab chiqarishni tezkorlik bilan oshirish esa uning qo‘lidan kelmaydi. Ammo firmaning o‘zida qandaydir tashqi bosim yetkazib berish hajmini cheklashi mumkinligini rad etmoqda.
Biroq vaksinatsiya jarayonining o‘zi ham butunlay silliq kechayotgani yo‘q. Isroildagi qoidalarga ko‘ra, birinchi bo‘lib emlanish huquqi 60 yoshdan oshgan odamlarda, shuningdek, xavf guruhidagilarda bor. Ularning hammasi ham emlanishga kelmayapti, lekin agar beshta dozalik bitta flakon sovitkichli kameradan chiqarib qo‘yilgan bo‘lsa, tez orada ular yaroqsiz holga keladi. Qisman shu holatdan qochish uchun hech qaysi xavf guruhiga ham kirmaydigan odamlar ham emlanmoqda — 20-40 yosh oralig‘idagi jami 100 ming isroillik vaksina olishga ulgurdi. Ayni vaqtda, emlanganlar orasida hech qaysi xavf guruhiga kirmaydigan mansabdorlar ham bor bo‘lib chiqdi.
Arab aholi yashaydigan joylarda emlanishdan bosh tortish foizi ayniqsa yuqori (40 foizgacha). Shu bilan birga Isroil Falastin hududlariga — G‘azo sektori va Iordan daryosining g‘arbiy qirg‘og‘iga vaksina yetkazib berishdan bosh tortmoqda, uning ta’kidlashicha, aholini vaksinatsiya qilish, xalqaro kelishuvlarga muvofiq, mahalliy ma’muriyat vakolatiga kiradi. Ayni vaqtda mamlakat hukumati e’tirof etishicha, qisman ularning o‘zi ham falastinliklarni emlashdan manfaatdor, chunki ularning minglab nafari Isroilda yashaydi.
Vaksinatsiyaning to‘xtatib qo‘yilishi mamlakatdagi epidemiologik vaziyatni yanada yomonlashtirishi mumkin, u yerda so‘nggi bir yil ichidagi uchinchi lokdaun e’lon qilinib bo‘lgan, uning shartlari esa keskinlashtirilishi mumkin. Faol kasallanish holatlari 49,5 mingtadan oshadi, 3-yanvarda 5135 ta yangi holat aniqlangan, musbat testlar ulushi esa 6,6 foizga teng — bu so‘nggi oylardagi eng yuqori ko‘rsatkichlardan biri. Hozirdanoq kasalxonalar shoshilinch bo‘lmagan operatsiyalarning 10 dan 40 foizigacha bo‘lgan qismini keyinga qoldirishga majbur bo‘lmoqda. Hukumat qayd etishicha, koronavirusning navbatdagi to‘lqini avvalgilaridan jiddiyroq, og‘ir kechishlar soni yuqoriroq, va ko‘proq binolarni COVID-19’ga qarshi kurashga moslashtirishga to‘g‘ri kelmoqda.
Izoh (0)