4 январь маълумотларига қараганда, Исроил аҳолисининг 13 фоиздан ортиғи коронавирусга қарши вакцинанинг биринчи дозаси билан эмланган. Аммо яқин орада мамлакат вакцинация суръатларини пасайтиришига тўғри келиши мумкин — ғарбдаги ишлаб чиқарувчилар томонидан янги дозаларни етказиб беришда муаммо юзага келган. Meduza Исроил қандай қилиб рекорд кўрсаткичларга эришгани ва тўхтаб қолиш қандай хавф туғдириши ҳақида ёзди.
Исроил яқин кунлардаёқ коронавирусга қарши вакцинанинг биринчи дозасини тарқатиш тезлигини камайтиришни ёки ҳатто уни тўлиқ тўхтатишни режалаштирмоқда, деб ёзди Times of Israel. Айни вақтда, 4 январь ҳолатига кўра, ушбу мамлакатда эмланган одамлар сони 1,2 миллион кишига етган — бу Исроил аҳолисининг 13 фоизидан кўпроқ демакдир. Аҳоли бошига эмланганлар сони бўйича мамлакат дунёда биринчи ўринга чиқиб олди. Таққослаш учун, АҚШда аҳолининг 1 фоиздан камроқ қисми эмланган бўлса, Россия ҳукумати 800 минг киши (тахминан 0,6 фоиз) ҳақида гапирмоқда, аммо бу рақамлар катта шубҳа туғдирмоқда.
Исроил қандай қилиб рекордчига айланди?
The Washington Post ёзишича, Исроил вакцинацияда бундай муваффақиятларга эришишининг асосий сабаби — аҳолининг камлиги (9 миллион киши) ва соғлиқни сақлаш тизимининг ўзига хослиги. Мамлакатнинг ҳар бир фуқароси «касалхона кассалари»дан бирига бирикишга мажбур, улар эса ўз навбатида марказлашган ҳолда келиб тушган вакциналарни тарқатади ва ўз мижозлари ҳақида барча зарур маълумотларга эгадир.Бундан ташқари, Исроилда амалга оширилган эмлашларнинг тизимлаштирилган ҳисоби олиб борилмоқда, бунинг шарофати билан ҳукуматнинг вазиятни назорат қилиши ва бошқариши осонроқ бўлмоқда.
Ва ниҳоят, мамлакатнинг амалдаги бош вазири Биньямин Нетаньяху учун вакцинация муваффақияти — бу сиёсий масала ҳам. 2021 йил мартида мамлакатда икки йил ичидаги тўртинчи парламент сайловлари бўлиб ўтиши керак, ва пандемияга қарши кураш, афтидан, сайлов кампаниясининг асосий мавзуларидан бирига айланади. Шундай бўлса-да, WP экспертлари Нетаньяху барча эҳтимолий ютуқларни ўзиники деб кўрсата олишига шубҳа қилмоқда, чунки улар асосан социалистик тамойиллар бўйича ташкиллаштирилган тиббий тизим ишига асосланади.
Қаерда хато кетди?
Хабар берилишича, чекловлар вакцинанинг биринчи дозасини олишга улгурган исроилликларга тегишли бўлмайди — улар жоиз бўлгани каби иккинчи марта эмлана олади. Аммо маҳаллий ОАВлар маълумотларига қараганда, биринчи вакцинани оладиган одамларнинг ҳар кунлик сони аввалгидан анча пасаяди — шу пайтгача кунига 100 минг кишигача аҳоли эмланаётган эди.Мажбурий секинлашишнинг асосий сабаби — Исроилга вакцина етказиб бериш суръатларининг етарли эмаслиги. Ҳозир бу мамлакатда Pfizer/BioNTech вакцинаси билан эмлашмоқда, яқин кунларда эса Moderna вакцинасининг миллионлик партияси ҳам етиб келиши кутилмоқда. Лекин ҳатто шуни ҳисобга олганда ҳам, мамлакат Соғлиқни сақлаш вазирлиги тахмин қилишича, бирламчи эмлашда камида икки ҳафталик танаффус қилиб туришга тўғри келади.
Исроилнинг Channel 12 канали хабар беришича, айнан вакцинациянинг рекорд даражадаги суръатлари Pfizer билан музокараларда қийинчиликлар юзага келишига олиб келган. ОАВлар маълумотларига кўра, бошқа мамлакатлар ҳукуматлари компаниядан ўз вакцинасини бир текисроқ тақсимлашни талаб қилган, ишлаб чиқаришни тезкорлик билан ошириш эса унинг қўлидан келмайди. Аммо фирманинг ўзида қандайдир ташқи босим етказиб бериш ҳажмини чеклаши мумкинлигини рад этмоқда.
Бироқ вакцинация жараёнининг ўзи ҳам бутунлай силлиқ кечаётгани йўқ. Исроилдаги қоидаларга кўра, биринчи бўлиб эмланиш ҳуқуқи 60 ёшдан ошган одамларда, шунингдек, хавф гуруҳидагиларда бор. Уларнинг ҳаммаси ҳам эмланишга келмаяпти, лекин агар бешта дозалик битта флакон совиткичли камерадан чиқариб қўйилган бўлса, тез орада улар яроқсиз ҳолга келади. Қисман шу ҳолатдан қочиш учун ҳеч қайси хавф гуруҳига ҳам кирмайдиган одамлар ҳам эмланмоқда — 20-40 ёш оралиғидаги жами 100 минг исроиллик вакцина олишга улгурди. Айни вақтда, эмланганлар орасида ҳеч қайси хавф гуруҳига кирмайдиган мансабдорлар ҳам бор бўлиб чиқди.
Араб аҳоли яшайдиган жойларда эмланишдан бош тортиш фоизи айниқса юқори (40 фоизгача). Шу билан бирга Исроил Фаластин ҳудудларига — Ғазо сектори ва Иордан дарёсининг ғарбий қирғоғига вакцина етказиб беришдан бош тортмоқда, унинг таъкидлашича, аҳолини вакцинация қилиш, халқаро келишувларга мувофиқ, маҳаллий маъмурият ваколатига киради. Айни вақтда мамлакат ҳукумати эътироф этишича, қисман уларнинг ўзи ҳам фаластинликларни эмлашдан манфаатдор, чунки уларнинг минглаб нафари Исроилда яшайди.
Вакцинациянинг тўхтатиб қўйилиши мамлакатдаги эпидемиологик вазиятни янада ёмонлаштириши мумкин, у ерда сўнгги бир йил ичидаги учинчи локдаун эълон қилиниб бўлган, унинг шартлари эса кескинлаштирилиши мумкин. Фаол касалланиш ҳолатлари 49,5 мингтадан ошади, 3 январда 5135 та янги ҳолат аниқланган, мусбат тестлар улуши эса 6,6 фоизга тенг — бу сўнгги ойлардаги энг юқори кўрсаткичлардан бири. Ҳозирданоқ касалхоналар шошилинч бўлмаган операцияларнинг 10 дан 40 фоизигача бўлган қисмини кейинга қолдиришга мажбур бўлмоқда. Ҳукумат қайд этишича, коронавируснинг навбатдаги тўлқини аввалгиларидан жиддийроқ, оғир кечишлар сони юқорироқ, ва кўпроқ биноларни COVID-19’га қарши курашга мослаштиришга тўғри келмоқда.
Изоҳ (0)