Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori Obid Hakimov “Kun.uz”ga bergan intervyusida kambag‘allik va uni aniqlash mezonlariga to‘xtalib o‘tgandi. Jahon banki ma’lumotiga tayangan holda u kunlik 3,2 dollar daromadga ega shaxs kambag‘al emasligini bildirgan. Bu esa ijtimoiy tarmoqlarda qizg‘in muhokamalarni keltirib chiqardi. “Daryo” muxbiri Mirolim Isajonovning xabar qilishicha, 5-noyabr kuni AOKAda o‘tkazilgan matbuot anjumanida Obid Hakimov 3,2 dollar qanday qilib 5600 so‘m bo‘lganiga izoh berdi.
Tadbirda ta’kidlanishicha, Jahon banki tomonidan dunyo bo‘yicha har bir mamlakat pulining to‘lov qobiliyati, o‘sha mamlakatlarda yaratilayotgan tovar, xizmatlarning boshqa davlatlarga nisbatan solishtirish uchun dastur ishlab chiqilgan. Bu dastur orqali mamlakatlardagi holatga baho beriladi.
“Kambag‘allikni o‘lchash deganda bir narsani aytish kerakki, kambag‘allikning ta’rifiga qarab uning o‘lchovi ham o‘zgaradi. Qanday ta’rif bo‘lsa, uning o‘lchovi ham o‘zgaradi. Masalan, qaysidir ta’rifda kambag‘allik 5 foiz bo‘lsa, boshqa ta’rifga asosan kambag‘allik 10 foiz bo‘lishi mumkin. Mamlakatning u yoki bu holatidan, ijtimoiy, iqtisodiy odatlaridan kelib chiqqan holda har xil o‘lchovlar bo‘ladi.
Shuning uchun kambag‘allik o‘lchovi ikki turga bo‘linadi: global kambag‘allik o‘lchovlari va milliy kambag‘allik o‘lchovlari. Global kambag‘allik o‘lchovlarini o‘z mandatiga ko‘ra, Jahon banki belgilaydi. Jahon banki past, o‘rta daromadli mamlakatlar daromadi o‘sishidan kelib chiqqan holda global kambag‘allik chegarasini 3,2 AQSh dollari miqdorida belgilagan. Agar mamlakat yuqori o‘rta daromadli mamlakatlar qatoriga kiradigan bo‘lsa, u mamlakat kambag‘allik chegarasini 5,5 AQSh dollari miqdorida belgilagan.
Dollar nominal kurs bo‘yicha o‘tkazilganida 30 ming so‘mdan oshiqroq pul bo‘ladi-ku, degan ko‘p fikrlar bo‘ldi. Jahon banki tomonidan dunyo bo‘yicha har bir mamlakat pulining to‘lov qobiliyati, o‘sha mamlakatlarda yaratilayotgan tovar, xizmatlarning boshqa mamlakatlarga nisbatan solishtirish uchun dastur ishlab chiqilgan. Bu dasturga asosan, mamlakatlardagi holatga baho beriladi”, — dedi Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori.
Matbuot anjumanida ta’kidlanishicha, ayni paytda O‘zbekistondagi milliy kambag‘allik chegarasini ishlab chiqish bo‘yicha bir qator tegishli tashkilotlar tomonidan muayyan ishlar amalga oshirilmoqda.
“3,2 dollar qanday qilib 5600 so‘mga o‘tkazildi, degan gapga keladigan bo‘lsak, o‘sha yerda to‘lov qobiliyati pariteti bo‘yicha, deb aniq qilib aytdik. To‘lov qobiliyati pariteti bo‘yicha 3,2 dollar qiymatdagi mahsulotlar, masalan, AQShda bu qiymatga nima mahsulotlar ola olasiz, shu pulning qancha kuchi bor va shu mahsulotlarni O‘zbekistonda qanchaga olsa bo‘ladi? Mana shu paritet koeffitsiyenti bo‘yicha hisoblanadi. U nominal bo‘yicha hisoblanmaydi.
Masalan, Amerikada bir dona nonni 2 dollarga oladigan bo‘lsangiz, O‘zbekistonda bir dona non 20 sent bo‘ladi. O‘n barobar farqi bor. Bu koeffitsiyent bitta non, benzin yoki boshqa narsaga emas, bir nechta, mingdan ortiq mahsulotlar orqali hisoblab chiqiladi. Bundan tashqari, 2020-yilda ham Jahon banki bilan birgalikda 2011-yildan beri to‘lov qobiliyati pariteti bo‘yicha bo‘lgan summani hisoblab chiqqanimizda ham bu summa chiqqan.
5600 so‘m deganim, bu summa ayrim koeffitsiyentlar bo‘yicha 6 ming, 5,5 ming, 6,5 ming atrofida turadi. Unchalik ham katta farq qilmaydi. Bir narsani aytib o‘tishim kerak: bu global kambag‘allik ko‘rsatkichi. Buni O‘zbekistonda amal qiladi, deb hech kim aytgani yo‘q, hech kim aytmaydi ham. Shuning uchun bizning asosiy maqsadimiz – O‘zbekistondagi milliy kambag‘allik chegarasini ishlab chiqish. Uni ishlab chiqish uchun hozir tadqiqotlar olib borilmoqda va ayni paytda tegishli tashkilotlar bilan tadbirlar ishlab chiqilyapti. Kecha aytilgan narsa O‘zbekistonda shunday ekan, degani emas. Bu kambag‘allikni o‘lchash bo‘yicha bir o‘lchov sifatida aytildi. Bu o‘rta, past daromadli mamlakatlarning holatidan kelib chiqqan ko‘rsatkich edi”, — dedi Obid Hakimov.
Izoh (0)