Shavkat Mirziyoyev shu yil 26-sentabrda “O‘zbekiston Respublikasining soliq siyosatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmonni imzoladi. Davlat soliq qo‘mitasi raisi Behzod Musayev O‘zA muxbiri bilan suhbatda mazkur hujjat mazmun-mohiyatiga izoh berdi.
— Mutaxassislar soliq siyosati bo‘yicha o‘z fikrlarini bildirgan va qo‘shilgan qiymat solig‘i stavkasi yuqori ekanini ta’kidlagandi. Ammo O‘zbekiston Respublikasi davlat budjetiga tushumning uchdan birini qo‘shilgan qiymat solig‘i tashkil etadi. Bu mamlakat oldida turgan ko‘plab xarajatlar uchun muhim manba hisoblanadi.
Bugun budjet tashkilotlarida 1,7 million aholi doimiy ish bilan band, 3 milliondan ortiq pensiya yoshidagi fuqarolar bor. Davlat tomonidan ularga har oy maosh va nafaqalar beriladi. Davlat o‘z oldida turgan ana shunday majburiyatlarni to‘la bajarishi uchun o‘tgan vaqt davomida qo‘shilgan qiymat solig‘ini 20 foizda ushlab turishga to‘g‘ri keldi.
O‘tgan yilgi soliq konsepsiyasida 2019-yil 1-yanvardan ish haqi fondiga bo‘lgan soliq yukini kamaytirish ko‘zda tutilgandi. Natijada ushbu sanadan boshlab jismoniy shaxslarning daromad solig‘i 22 foizdan yagona 12 foizga tushirildi. Sakkiz foizlik ish haqidan sug‘urta badali olish umuman bekor qilindi. Bu bir qaraganda, budjetga tushumning sezilarli kamayishiga olib kelishini anglatadi. Shu bois mutaxassislar bu o‘zgarishni katta tavakkal, deya baholagandi.
Ammo tadbirkorlar yaratilgan soliq imtiyozlaridan oqilona foydalanib, o‘z faoliyatini yanada jonlantirdi. Buning natijasida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining davlat budjetiga tushumi ikki baravarga ortishi kuzatildi. Yilning birinchi yarmida qo‘shimcha 571 ming soliq to‘lovchi aniqlandi. Daromad solig‘i davlat budjetini shakllantiruvchi uchinchi soliq turi ekanini inobatga olsak, bu muhim ahamiyatga ega ekani oydinlashadi.
Ayni shu natijalar qo‘shilgan qiymat solig‘i stavkasini pasaytirish qarorini qabul qilishga turtki bo‘ldi. Biz 15 foizlik stavkani 2020-yil 1-yanvardan joriy etish taklifini ilgari surgandik. Ammo davlat rahbari bu amaliyotni 1-oktabrdan joriy qilish va iqtisodiyotda biznes uchun yengilliklar yaratish bo‘yicha topshiriqlar berdi.
Qo‘shilgan qiymat solig‘i stavkasining tushirilishi natijasida respublika miqyosida xo‘jalik yurituvchi subyektlar ixtiyorida 10 trillion so‘mdan ortiq aylanma mablag‘ tejab qolinadi.
Qayd etish joizki, shu kungacha nazorat-kassa apparatlari xotirasiga yozilgan formulaga muvofiq, xarid qilingan mahsulotlar uchun 20 foizlik qo‘shilgan qiymat solig‘i saqlab qolinardi. 1-oktabrdan bu amaliyot 15 foiz etib belgilangani bois nazorat-kassa apparatlarini qayta tizimlash zarurati tug‘iladi. Muddati tugamagan shartnomalarga esa tuzatish kiritiladi. Shuningdek, biznes subyektlari imzolagan har bir shartnomani qayta inventarizatsiya qilishi kerak.
Farmonga muvofiq, yagona ijtimoiy to‘lov stavkasi 25 foizdan 12 foizga tushirildi. Bu yildan boshlab yagona ijtimoiy to‘lov Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi daromadini shakllantiruvchi asosiy to‘lov manbai hisoblanadi. Shu bois yil boshidan mehnat haqiga soliq yukini kamaytirish jarayonida yagona ijtimoiy to‘lovni saqlab qolish va ulardan tushadigan tushumlarni keskin xavf ostiga qoldirmaslik maqsadida ustav kapitalida davlat ulushi bo‘lgan korxonalar uchun avvalgi 25 foizlik stavka saqlab qolingan edi. Qolgan xo‘jalik yurituvchi subyektlar uchun ushbu raqamlar 12 foizgacha kamaytirildi. Hozirgi kunda mamlakatda davlat ulushi bo‘lgan 4 ming 609 korxona mavjud. Ularda qariyb 665 mingga yaqin kishi ish bilan band. Yangi amaliyot sabab ular hisobida 2,7 trillion so‘m mablag‘ jamg‘arib qolinadi. Shu tariqa korxona o‘z faoliyatini rivojlantirish, xodimlarga qo‘shimcha maosh to‘lash imkoniga ega bo‘ladi.
Shu kunga qadar tadbirkor topgan daromadi haqidagi ma’lumotlarni soliq idoralariga taqdim etmagan taqdirda, soliq kodeksiga ko‘ra, ular mablag‘larining bankda aylanishiga chek qo‘yilardi. Bunday vaziyatda tadbirkor soliq idoralariga murojaat qilmasa, taqiq belgilanmagan muddatgacha davom etardi.
Hozirgi kunda 18 mingdan ortiq xo‘jalik yurituvchi subyektning bankdagi amaliyotlari to‘xtatilgan. Bu iqtisodiyotda pul mablag‘larining harakatlanishiga chek qo‘yish demakdir.
Prezident farmoni bilan endilikda soliq idoralari va tadbirkor o‘zaro hamkorlikda ishlashi belgilandi. Shunda ham tadbirkor daromadlarini yashirishda davom etsa, oxirgi chora sifatida cheklov belgilanadi va bu muddat 30 kundan ortiqni tashkil qilmaydi.
Izoh (0)