• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘zbekistonning “yong‘oq” potensiali: uni qanday ro‘yobga chiqarsa bo‘ladi?

    UzAnalytics “O‘zbekistonning “yong‘oq” potensiali: uni qanday ro‘yobga chiqarsa bo‘ladi?” nomli maqola chop etdi. Unda O‘zbekistonda yong‘oq plantatsiyalari tomon ilk qadamlar, eksport bo‘yicha nega yetakchi mamlakatlar qatorida emasligi va yong‘oqchilikni rivojlantirish dasturi haqida so‘z boradi. Quyida maqola to‘lig‘icha keltirilgan.

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Dunyoda har yili 2 million tonnadan ziyod yong‘oq yetishtiriladi va iste’mol qilinadi. So‘nggi 4 yilda ushbu mahsulotni iste’mol qilish 20 foiz o‘sdi. AQSh, Chili, Ukraina, Xitoy va Moldova eng ko‘p yong‘oq eksport qiluvchi mamlakatlar sirasiga kiradi. Chili, Ukraina va Moldova singari rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy eksport hajmida yong‘oqning ahamiyati katta. Masalan, 2017/2018-yilgi mavsumda Ukrainaning yong‘oq eksportidan tushgan daromadi 131,5 million AQSh dollarini tashkil etdi. Taqqoslash uchun 2017-yilda O‘zbekiston avtosanoati umumiy miqdori 143 million dollarlik yengil, yuk mashinalari va avtobuslarni eksport qildi. Yana bir misol: Chili yong‘oqzorlarni 5 baravarga ko‘paytirib, eksport hajmini qariyb 1 milliard dollarga yetkazishni rejalashtirmoqda.

    O‘zbekiston ushbu mahsulotni yetishtirish bo‘yicha qulay iqlim sharoitiga ega bo‘lishiga qaramay, yong‘oq eksport qiluvchi asosiy mamlakatlar qatoriga kirmaydi. Buning sababi nima?

    Yong‘oq plantatsiyalari tomon ilk qadamlar

    Yong‘oq yetishtirish va qayta ishlash korxonasi rahbari Tolibjon Abdujalilov har kuni erta tongdan yong‘oqzoriga yo‘l oladi. Joriy yil bahorida 30 gektar maydonga Amerikaning Chandler navli 5 ming dona yong‘oq ko‘chatini ekkan edi. Bu Samarqand viloyatida tajriba tariqasida yaratilgan dastlabki yong‘oq plantatsiyasidir.

    “Chandler tez hosil beradigan nav bo‘lib, uchinchi yildan hosilga kira boshlaydi. Yana 500 gektar maydonni yong‘oqzorga aylantirishni rejalashtiryapman. Boshqa navlarni ekib ko‘rmoqchimiz. Bu mahsulotga talab katta. Biz butun respublika bo‘ylab yong‘oq xarid qilamiz. Ularni qayta ishlab, qadoqlab, so‘ngra Turkiya, Ozarbayjon, Belarus, Birlashgan Arab Amirliklari, Iroq va Eronga eksport qilamiz”, – deydi 21 yildan buyon yong‘oq biznesi bilan shug‘ullanib kelayotgan Tolibjon.

    O‘tgan yili Tolibjon Abdujalilovning korxonasi 1,1 million dollarlik yong‘oqni chetga sotdi.

    Yong‘oq – chiqindisiz mahsulot. Tolibjon aytishicha, uning nafaqat mag‘zi, maydalangani va uni, shuningdek, po‘stlog‘i va ichidagi parda devorlari ham xaridorgir.

    Fermer yong‘oq klasteri tashkil etishni rejalashtirmoqda: davlat ajratib bergan 2 gektar yerda logistika markazi barpo etyapti.

    O‘zbekiston Yong‘oq ishlab chiqaruvchilari va eksport qiluvchilari uyushmasi mutaxassisi Elboy Bozorov so‘zlariga ko‘ra, hozirgi kunda mamlakatimizdagi yong‘oqzorlar (sanoat ko‘lamida yetishtirilayotgan yong‘oq plantatsiyalari) maydoni 7,5 ming gektarni tashkil etadi. 2021-yildan boshlab, ushbu yong‘oqzorlarda yetishtiriladigan mahsulot chetga eksport qilina boshlaydi.

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Nega O‘zbekiston yong‘oqni eksport qiluvchi asosiy mamlakatlar ro‘yxatiga kirmagan?

    “ Yong‘oq – namlikni yoqtiradigan daraxt. O‘zbekistonning ayrim joylarida, masalan, Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumanida uni sug‘ormay o‘stirish mumkin. Bunda yog‘ingarchilik miqdori 800—900 millimetrdan kam bo‘lmasligi kerak”, – deydi biologiya fanlari nomzodi, O‘rmon xo‘jaligi ilmiy-tadqiqot instituti xodimi, respublikadagi yong‘oqzorlarni rivojlantirish loyihasi rahbari Yevgeniy Butkov.

    Uning aytishicha, Sovet davrida hamma e’tibor paxtaga qaratilgani sababli bunday ekinlarni yetishtirish uchun sug‘oriladigan yerlar ajratilmagan. Shu bois O‘zbekistonda yong‘oq plantatsiyalari rivojlanmagan.

    “Shunday bo‘lsa-da, respublikada yong‘oqdan 40 ming tonnaga yaqin hosil olinadi. Biroq u eksportga yaramaydi. Chetga sotish uchun bir xil nav va katta partiyadagi yong‘oq kerak. Bunga faqat yong‘oq plantatsiyalari yaratish yo‘li bilan erishish mumkin. Yevropa bilan Amerikada yong‘oqning sariq qobiqli va sarg‘imtir mag‘izli naviga talab katta. Bizda esa ko‘proq jigarrang va qizg‘ish rangli yong‘oq navlari yetishtiriladi. Garchi ular sariq tusdagi yong‘oq navidan ancha mazali bo‘lsa-da, xorijda boshqa nav standartlari qabul qilingan. Shu bois biz mag‘zi sariq rangli navlarni eksport uchun yetishtirishimiz kerak,” – deydi Butkov.

    Uning fikricha, prezidentning 2016-yilda “O‘zbekistonda yong‘oqchilikni rivojlantirish to‘g‘risida”gi qarori qabul qilingandan so‘ng respublikaga Amerikaning Chandler navli yong‘oq ko‘chatlarini olib kirish yo‘lga qo‘yildi. Afsuski, biz hali ushbu nav ko‘chatlarini plantatsiyalarda o‘stirish bo‘yicha yetarli tajribaga ega emasmiz. Hozirgi kunda yong‘oqni sanoat miqyosida ishlab chiqarish bo‘yicha ilk qadamlar tashlanyapti.

    O‘zimizda ham tez hosil beradigan yong‘oq navlari bor. Masalan, 1947-yilda olim Semyon Kolmogorov butun SSSRda mashhur bo‘lgan “Ideal” navini yetishtirgan edi. Hatto o‘sha paytlarda yong‘oq ko‘p yetishtirilgan Ukrainada ham ushbu nav ko‘chatlariga talab bo‘lgan.

    Kaliforniyadan keltirilgan Chandler yong‘og‘i ko‘chatlari hali iqlim sharoitimizga moslashib ulgurmadi. U yerning iqlimi biznikidan butunlay farq qiladi. Kaliforniyada bizdagi bahorgi sovuq ob-havo yoki jazirama yoz yo‘q. Shu bois bu nav O‘zbekistonga qanday moslashib ketadi, qanaqa hosil beradi va qanday kasalliklarga chalinadi – oldindan bir narsa deyish qiyin.

    Yangi yong‘oqzorlar tashkil qilinganiga endi uch yil to‘ldi. Ular Samarqand viloyatining Jomboy va Bulung‘ur, Qashqadaryo viloyatining Yakkabog‘ tumanida barpo etildi.

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Foto: UzAnalytics

    Ukraina tajribasi: har bitta ekilgan yangi ko‘chat uchun kompensatsiya beriladi

    Ukraina dunyoda yong‘oq yetishtirish bo‘yicha to‘rtinchi, eksport qilish bo‘yicha esa uchinchi o‘rinni egallaydi. Ushbu mamlakatda yong‘oqzorlar maydoni yil sayin ortib bormoqda. Ukraina hukumati har bir yangi ekilgan ko‘chat uchun 330 grivna (qariyb 12 dollar) kompensatsiya berish orqali fermerlarga yordam ko‘rsatmoqda.

    Ukraina agrar konfederatsiyasi tahlilchisi Nelya Onishenkoning ma’lum qilishicha, 2018-yilda yong‘oqzorlar maydoni 3 foiz o‘sib, 18,9 ming gektarga yetdi. Ayni damda hosilning atigi 14 foizi sanoat miqyosida yetishtiriladi.

    Ukrainada yetishtirilgan yong‘oqning qariyb 70 foizi eksport qilinadi. 2017-2018 yilgi mavsumda ushbu mamlakatning yong‘oq eksportidan olgan daromadi 131,5 mln. dollar bo‘ldi. Joriy yilda esa ushbu ko‘rsatkich qariyb 180 mln. dollarga yetishi kutilmoqda.

    Qo‘shni mamlakatlarda-chi?

    Qozog‘iston sanoat miqyosida yong‘oq yetishtirish yo‘lidan bormoqda

    So‘nggi ikki yilda Qozog‘istonning Turkiston viloyatida yong‘oq xo‘jaliklarini rivojlatirmoqda. Hozirgi kunda viloyatdagi yong‘oqzorlar maydoni – 257 gektar. 2018-yilda ushbu yong‘oqzorlardan 627 tonna hosil olindi.

    Tuman markazlari bozorlarida qabul punktlari ochilgan bo‘lib, u yerda bir kilogramm yong‘oq o‘rtacha 400—500 tengega (1,04—1,30 dollar) sotib olinadi. Tadbirkorlar yong‘oqni qayta ishlab (po‘stlog‘idan tozalab), bir kilogrammini 1200—1500 tengedan (3,12—3,9 dollar) sotadi.

    Olmaota, Jambil, Turkiston viloyatlarida mamlakatning qarib 85 foiz yong‘og‘i yetishtiriladi. Yaqin 2—3 yilda Qozog‘istonda yong‘oqzorlar maydonini 5 ming gektarga yetkazish mo‘ljallanmoqda.

    O‘zbekistonda yong‘oqchilikni rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturi

    2017-yil iyunida O‘zbekistonda 2017—2020-yillarda yong‘oq ishlab chiqarish hajmini oshirish bo‘yicha davlat dasturi qabul qilingan edi. Ushbu dastur 4 ta bosqichni qamrab oladi:

    • birinchi bosqich (2017–2019-yillar) – yong‘oq ko‘chatlarini respublikaga olib kelish;
    • ikkinchi bosqich (2018—2019-yillar) – yong‘oqni payvandlash uchun payvandtaglarni keltirish;
    • uchinchi bosqich (2020-yil) – laboratoriya sharoitida yong‘oqning tegishli mintaqa tabiiy-iqlim sharoitlariga mos yuqori hosildor navlarini ishlab chiqarish;
    • to‘rtinchi bosqich (2018–2020-yillar) – yong‘oq yetishtirish va uni ichki hamda tashqi bozorda sotishni yo‘lga qo‘yish.
    Yong‘oq plantatsiyalarini barpo etish uchun qariyb 10 ming gektar yer ajratiladi. Respublika bo‘yicha Andijon, Qashqadaryo, Jizzax, Namangan, Samarqand, Surxondaryo, Toshkent va Farg‘ona viloyatlarida yong‘oqzorlar barpo etiladi. Bundan tashqari, ana shunday plantatsiyalarni yaratishga qaratilgan loyihalarni moliyalashtirish uchun 50 million dollargacha kreditlar ajratiladi.

    24.07.2019, 10:07   Izoh (0)   22057
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Toshkentda buzilgan “Ezidyor” to‘yxonasi egasi va’da qilingan restoranni olishga urinmoqda

    24.07.2019, 09:49

    Samarqandda sodir bo‘lgan YTH oqibatida ikki kishi halok bo‘ldi

    24.07.2019, 09:45

    Toshkent viloyatida to‘rt mingga yaqin haydovchi jarimalarni to‘lash muddatini o‘tkazib yuborgani ma’lum bo‘ldi

    24.07.2019, 09:34

    O‘zbekistonda mikroqarzning eng yuqori miqdori 50, mikrokreditning esa 300 mln so‘mgacha oshirildi

    24.07.2019, 08:37

    O‘zbekistonlik ayol Istanbuldagi kasalxonada vafot etdi

    24.07.2019, 08:25

    Mahmud Istamov Markaziy saylov komissiyasi raisining o‘rinbosari etib saylandi

    24.07.2019, 08:10
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Bektemir Residence — oilaviy turmush uchun mo‘ljallangan uy-joy majmuasi


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi

     

    Tavsiya etamiz

    Sevgi yoxud KGB maxsus operatsiyasi — grek milliarderiga uylangan sovet xizmatchisi

    7 iyun, 16:20

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    “Barselona” xorvat futbolchisini Yamal uchun munosib o‘rinbosar sifatida ko‘rmoqda

    Sport | 8 iyun, 09:49

    Qirg‘iziston O‘sh markazidagi Lenin haykalini olib tashladi

    Qirg‘iziston | 8 iyun, 09:40

    Slovakiya bosh vaziri O‘zbekistonga rasmiy tashrif bilan keladi

    O‘zbekiston | 8 iyun, 09:12

    Toshkentning ayrim ko‘chalari velomarafon sabab vaqtincha yopiladi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 22:52

    Mark-Andre ter Shtegen “Barselona”dan ketishi mumkin

    Sport | 7 iyun, 22:50

    Shavkat Mirziyoyev va Pokiston bosh vaziri Shahboz Sharif bir-birini Qurbon hayiti bilan tabrikladi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 21:19

    Italiya A Seriyasida 2025/26-yilgi mavsum uchun taqvim eʼlon qilindi

    Sport | 7 iyun, 21:17
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.