Sarlavha biroz erish tuyulishi mumkin. “Kim bo‘lardi, o‘zining yuqori tashkiloti-da”, dersiz. Afsuski, bu javob maorif tizimiga taalluqli emasdek ko‘rinadi.
Kattaqo‘rg‘onda hasharga olib chiqilgan 23 yoshli o‘qituvchining o‘limidan so‘ng u ishlagan maktab direktori va tuman xalq ta’limi bo‘limi mudiri ishdan olindi. Ularning ham bu fojiaga dahli bor, biroq “tuman ko‘chalarini supurib-sidiramiz” deya shaxsiy tashabbus ko‘rsatmagan bo‘lsa kerak? Nega haqiqiy aybdorlarni jazolash, ular qayta bunday ishlarga qo‘l urmasligiga erishish o‘rniga “gunohsiz gunohkorlar”ni qidiramiz?
Xalq ta’limi vazirligi mutasaddilari majburiy mehnatga qarshi ekanligi haqida ko‘p gapiradi. Biroq negadir vazirlik shunday holatlar yuz bergan hududlar rasmiylari, aytaylik, Kattaqo‘rg‘on tumani yoki Andijon shahar hokimligiga rasman e’tiroz bildirgani, o‘qituvchilarni o‘z holiga qo‘yishni talab qilganini eslolmayman.
Biz ko‘p sohalarda, xususan, ta’lim borasida Janubiy Koreyadan o‘rnak olishga intilyapmiz. Bu davlatda o‘qituvchilar shifokor va advokatlar qatori eng obro‘li kasb egalari uchligiga kiradi. Maktab o‘qituvchisi malakasi, ish staji va shartnoma asosida yoki muqim ishlashiga qarab, 2 mingdan 3,5 ming dollargacha maosh oladi.
Janubiy Koreyada o‘qituvchilarning kasaba uyushmalari shu qadar kuchli, tizimidagilarni shunday tish-tirnog‘i bilan himoya qiladiki, ish beruvchilar ulardan cho‘chib, mutaxassislarni ko‘proq shartnoma asosida ishga olishga urinadi. Maktab o‘qituvchilarini boshqa ishga jalb etish hech kimning xayoliga kelmaydi, to‘g‘rirog‘i, qo‘lidan kelmaydi. Chunki avvalo qonun, qolaversa, kasaba uyushmasi ularning huquqini tog‘dek himoya qiladi.
Savol tug‘iladi: bizning kasaba uyushmalari, xususan, ta’lim xodimlari kasaba uyushmasi nima bilan band? Ularning ishi faqat bolalarni oromgohga, kattalarni sanatoriyga yo‘llashdan iborat bo‘lmasa kerak? Tarmoq kasaba uyushmalari qachon muallimlarni obodonlashtirish yoki dalaga olib chiqishdan himoya qildi? Yoki biz jurnalistlar buni eshitmay qoldikmi?
Yana bir mulohaza. Har bir hududda obodonlashtirish boshqarmalari faoliyat ko‘rsatadi. Shaharda bu tizimda 1200 ga yaqin odam ishlaydi. Ulardan 1000 dan ortig‘i bevosita ishchi-xodimlar, ya’ni ko‘cha tozalovchilar, qabriston xodimlari, favvoralarga qarovchilar, gul ekuvchilar, drenajchi va irrigatorlar hisoblanadi. 600 ming so‘mdan oshiq maosh oladi.
Tumandagi obodonlashtirish boshqarmalarida 250 kishi mehnat qiladi. Ulardan 200 nafarga yaqini obodonlashtirish-ko‘kalamzorlashtirishga mas’ul. Ularga ham 500 ming so‘mdan ko‘proq maosh to‘lanadi.
Qolaversa, har bir shahar, tumanda jamoat ishlari jamg‘armasi tuzilgan. Shaharda 150, tumanda 100 ga yaqin kishi har oyda bu tizim orqali turli jamoat ishlariga jalb etiladi. Ularga 450-550 ming so‘m atrofida ish haqi to‘lanadi.
Demak, viloyat markazida hokimning ixtiyorida 1200 dan ortiq, tumanda esa 300 ga yaqin obodonlashtirish ishlari bevosita vazifasi bo‘lganlardan iborat “armiya” bor ekan. Unda nega o‘qituvchi ko‘chada o‘t yulib, binolarni oqlab yuribdi? Agar shuncha ishchi kuchi ham yetmayotgan bo‘lsa, demak, yo ishlarimiz ko‘lami shu qadar katta yoki obodonlashtirish tizimida “o‘lik jonlar” ko‘p.
OAVda o‘quvchisi yoki tarbiyalanuvchiga qo‘l ko‘tarayotgan o‘qituvchilar, tarbiyachilarga bot-bot ko‘zimiz tushadigan bo‘lib qoldi. Lavhalarni kuzata turib, balki ular ta’lim muassasalariga kanadek yopishib olgan komissiyalar, hali dala, hali ko‘chaga chiqarishlardan zada bo‘lgan, asabi qaqshagandir, degan xayolga boraman...
Shoir Bobur Bobomurod aytmoqchi:
Kecha o‘qituvchi chiqardi to‘rga,Bugun poygakka ham ilinar zo‘rg‘a.Muallimni qo‘ying endi holiga,Qarashsin maktabda yurt iqboliga...
Izoh (0)