• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Afg‘onistonning “oltin davri” ortda qoldimi?

    Markaziy Osiyoda Afg‘oniston omili an’anaviy ravishda mintaqaviy xavfsizlik bilan bog‘lab kelinadi, biroq uning mintaqa davlatlari iqtisodiyotiga ta’siri ham sezilarli ekanligini e’tirof etish lozim. Iqtisodiy tadqiqotlar markazi eksperti Rustam Mahmudov shu haqda fikr yuritadi.

    Foto: AP

    Foto: AP

    Bu ayniqsa 2001-yilda toliblar hokimiyati ag‘darilganidan so‘ng yaqqol namoyon bo‘ldi va mamlakat mintaqaga bir yo‘la ikki muhim yo‘nalishda iqtisodiy ta’sir ko‘rsata boshladi. Birinchi galda 2010-yilgacha nisbatan barqarorlikka erishilgani, u yoki bu darajada mustahkam fuqaroviy ma’muriyatlarning tuzilishi Markaziy Osiyoning umumiy investitsiyaviy muhitini tubdan yaxshiladi.

    Xususan, Afg‘onistonda xavfsizlik bilan bog‘liq vaziyatning o‘nglanishi O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmanistonga investitsiyalar sohasida ijobiy aks etdi. Chet ellik investorlar ushbu mamlakatlarga, birinchi galda, tabiiy resurslarni qazib olish, qayta ishlash va transportda yetkazish, tayyor mahsulotlar yaratish bo‘yicha loyihalarga o‘nlab milliard dollar kiritdi.

    Bunga qo‘shimcha ravishda, Afg‘oniston yirik savdo-iqtisodiy sherikka aylandi. Mamlakat bozoriga mahsulotlar va xizmatlar eksporti mintaqa davlatlari tashqi iqtisodiy siyosati diversifikatsiyasi uchun muhim omil va valyuta daromadlari manbaiga aylandi.

    Masalan, O‘zbekistonning janubiy qo‘shnisi bilan tovar aylanmasi 2012-yilda salkam 1,1 milliard dollarni tashkil etdi. Bundan O‘zbekiston hissasiga 1,073 milliard, Afg‘onistonga esa atigi 0,8 million dollar to‘g‘ri keldi. Afg‘onistonning O‘zbekiston umumiy tovar aylanmasidagi hissasi 4,1 foizni tashkil etdi. Afg‘on bozoriga asosan elektr energiyasi, neft mahsulotlari, kimyoviy o‘g‘itlar va meva-sabzavot yetkazib berildi.

    Afg‘oniston iqtisodiy o‘sishi va buning natijasi o‘laroq, Markaziy Osiyo davlatlaridan importga ehtiyojning ortishiga, shubhasiz, mamlakat budjetini shakllantirgan G‘arb homiylarining moliyaviy ko‘magi, shuningdek, ularning harbiy yo‘nalishdagi xarajatlari asosiy sabab bo‘ldi.

    Buni Afg‘oniston davlat budjeti tizimida ham bemalol ko‘rish mumkin. Masalan, 7,794 milliard dollarga teng bo‘lgan 2014—2015-yillar budjetida tashqi yordamga 5,311 milliard dollar (salkam 71 foiz), ichki daromadlarga esa atigi 2,483 milliard dollar (29 foiz) to‘g‘ri keldi. Shunday holat 2017-yil budjetida ham saqlanib qoldi.

    Birgina Qo‘shma Shtatlarning o‘zi 2001-yildan beri Afg‘onistonga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yordam uchun 113 milliard dollar sarfladi. Bu Amerika Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Marshall rejasi bo‘yicha butun Yevropaga ko‘rsatgan jami ko‘makdan ham ko‘p. AQSh Afg‘onistonda jami salkam 1 trillion dollar xarajat qildi.

    Biroq Afg‘onistonning “oltin davri” ortda qolganga o‘xshaydi va bu eng kamida uning Markaziy Osiyo davlatlari bilan savdo aylanmasi sur’atlari susayishiga olib kelishi mumkin. Xorijiy sarmoyalarning kamayishi, qo‘shinlar olib chiqib ketilishidan tashqari, muhojirlikning keskin ortishi ham iqtisoddagi muammolarning bevosita omiliga aylandi. Gretsiya manbalariga ko‘ra, 2015-yili mamlakatga dengiz orqali yetib kelgan afg‘on qochoqlari soni bo‘yicha faqat suriyaliklardan ortda qolgan.

    Afg‘onistonning iqtisodiy muammolari AQShning yangi ma’muriyati Eron bilan siyosiy-iqtisodiy munosabatlarni taranglashtirishni rejalashtirayotgani tufayli yanada gazak olishi mumkin. Chunki ushbu mamlakat Kobulning eng muhim iqtisodiy sheriklaridan biri hisoblanadi.

    Shu bois 2017—2018-yillarda Afg‘oniston mavzusi yana Markaziy Osiyo mamlakatlari tashqi siyosiy strategiyasi kun tartibining birinchi qatoriga chiqishi mumkin. Bundan mintaqaviy tashkilotlar, birinchi galda Shanxay hamkorlik tashkiloti ham istisno emas. Afg‘oniston ShHTga Pokiston va Hindiston a’zo bo‘lishi kutilayotgani sababli yaqin kelajakda hududiy, ichki muammoga aylanadi.

    “Daryo”ning Telegram’dagi rasmiy kanali — @toshqindaryo’ga a’zo bo‘ling!

    17.02.2017, 10:05   Izoh (0)   21127
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    OAV: AQSh HDK vitse-admirali Garvard prezidentning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi lavozimidan bosh tortdi

    17.02.2017, 09:56

    Suriya qurolli muxolifati IShID guruhidan butkul ajralganini ma’lum qildi

    17.02.2017, 09:23

    OAV: Tramp immigratsiyani cheklash haqida yangi farmon imzolashga qaror qildi

    17.02.2017, 08:01

    Bag‘dodda minalashtirilgan avtomobilning portlashi oqibatida 48 kishi halok bo‘ldi

    16.02.2017, 22:49

    Venesuela rasmiylari Oq uy ko‘rsatmalariga ergashish niyatida emas

    16.02.2017, 21:22

    Xitoy Kim Chon Namni 2000-yildan beri qo‘riqlab kelgan

    16.02.2017, 19:56
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


    Suv — bebaho neʼmat: Agrobankdan fermerlar uchun yangi metodik to‘plam


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi

     

    Tavsiya etamiz

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10

    Ko‘zi o‘tkir, qulog‘i sezgir temir qushchalar. Razvedkachi dronlarning “katta akalari”

    3 iyun, 20:40
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Ukrainalik bolalar dam olish va reabilitatsiya uchun Toshkentga keldi (foto)

    O‘zbekiston | 6 iyun, 17:46

    Yaponiyadagi “EXPO-2025” ko‘rgazmasidagi suvda bakteriyalar aniqlandi

    Dunyo | 6 iyun, 16:58

    Isroil uzoq tanaffusdan so‘ng Bayrut hududiga zarba berdi

    Dunyo | 6 iyun, 16:00

    O‘zbekiston milliy terma jamoasi a’zolari va murabbiylarini mukofotlash to‘g‘risidagi prezident farmoni e’lon qilindi

    O‘zbekiston | 6 iyun, 15:25

    Muhabbat va nafrat orasi bir qadam. “Yolg‘onchi” Tramp va “telba” Mask o‘rtasidagi mojaro ijtimoiy tarmoqlarni portlatdi

    Dunyo | 6 iyun, 14:00

    Jahon chempionati yo‘llanmasiga ega chiqqan O‘zbekiston terma jamoasi a’zolariga mashina sovg‘a qilinadi

    Sport | 6 iyun, 13:54

    Osiyodan yana bir terma jamoa ilk marta mundial yo‘llanmasiga ega chiqdi

    Sport | 6 iyun, 12:36
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.