• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12654.13
    • RUB161.18
    • EUR14817.99
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +36°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Афғонистоннинг «олтин даври» ортда қолдими?

    Марказий Осиёда Афғонистон омили анъанавий равишда минтақавий хавфсизлик билан боғлаб келинади, бироқ унинг минтақа давлатлари иқтисодиётига таъсири ҳам сезиларли эканлигини эътироф этиш лозим. Иқтисодий тадқиқотлар маркази эксперти Рустам Маҳмудов шу ҳақда фикр юритади.

    Фото: AP

    Фото: AP

    Бу айниқса 2001 йилда толиблар ҳокимияти ағдарилганидан сўнг яққол намоён бўлди ва мамлакат минтақага бир йўла икки муҳим йўналишда иқтисодий таъсир кўрсата бошлади. Биринчи галда 2010 йилгача нисбатан барқарорликка эришилгани, у ёки бу даражада мустаҳкам фуқаровий маъмуриятларнинг тузилиши Марказий Осиёнинг умумий инвестициявий муҳитини тубдан яхшилади.

    Хусусан, Афғонистонда хавфсизлик билан боғлиқ вазиятнинг ўнгланиши Ўзбекистон, Қозоғистон ва Туркманистонга инвестициялар соҳасида ижобий акс этди. Чет эллик инвесторлар ушбу мамлакатларга, биринчи галда, табиий ресурсларни қазиб олиш, қайта ишлаш ва транспортда етказиш, тайёр маҳсулотлар яратиш бўйича лойиҳаларга ўнлаб миллиард доллар киритди.

    Бунга қўшимча равишда, Афғонистон йирик савдо-иқтисодий шерикка айланди. Мамлакат бозорига маҳсулотлар ва хизматлар экспорти минтақа давлатлари ташқи иқтисодий сиёсати диверсификацияси учун муҳим омил ва валюта даромадлари манбаига айланди.

    Масалан, Ўзбекистоннинг жанубий қўшниси билан товар айланмаси 2012 йилда салкам 1,1 миллиард долларни ташкил этди. Бундан Ўзбекистон ҳиссасига 1,073 миллиард, Афғонистонга эса атиги 0,8 миллион доллар тўғри келди. Афғонистоннинг Ўзбекистон умумий товар айланмасидаги ҳиссаси 4,1 фоизни ташкил этди. Афғон бозорига асосан электр энергияси, нефть маҳсулотлари, кимёвий ўғитлар ва мева-сабзавот етказиб берилди.

    Афғонистон иқтисодий ўсиши ва бунинг натижаси ўлароқ, Марказий Осиё давлатларидан импортга эҳтиёжнинг ортишига, шубҳасиз, мамлакат бюджетини шакллантирган Ғарб ҳомийларининг молиявий кўмаги, шунингдек, уларнинг ҳарбий йўналишдаги харажатлари асосий сабаб бўлди.

    Буни Афғонистон давлат бюджети тизимида ҳам бемалол кўриш мумкин. Масалан, 7,794 миллиард долларга тенг бўлган 2014—2015 йиллар бюджетида ташқи ёрдамга 5,311 миллиард доллар (салкам 71 фоиз), ички даромадларга эса атиги 2,483 миллиард доллар (29 фоиз) тўғри келди. Шундай ҳолат 2017 йил бюджетида ҳам сақланиб қолди.

    Биргина Қўшма Штатларнинг ўзи 2001 йилдан бери Афғонистонга тўғридан-тўғри ёрдам учун 113 миллиард доллар сарфлади. Бу Америка Иккинчи жаҳон урушидан сўнг Маршалл режаси бўйича бутун Европага кўрсатган жами кўмакдан ҳам кўп. АҚШ Афғонистонда жами салкам 1 триллион доллар харажат қилди.

    Бироқ Афғонистоннинг «олтин даври» ортда қолганга ўхшайди ва бу энг камида унинг Марказий Осиё давлатлари билан савдо айланмаси суръатлари сусайишига олиб келиши мумкин. Хорижий сармояларнинг камайиши, қўшинлар олиб чиқиб кетилишидан ташқари, муҳожирликнинг кескин ортиши ҳам иқтисоддаги муаммоларнинг бевосита омилига айланди. Греция манбаларига кўра, 2015 йили мамлакатга денгиз орқали етиб келган афғон қочоқлари сони бўйича фақат сурияликлардан ортда қолган.

    Афғонистоннинг иқтисодий муаммолари АҚШнинг янги маъмурияти Эрон билан сиёсий-иқтисодий муносабатларни таранглаштиришни режалаштираётгани туфайли янада газак олиши мумкин. Чунки ушбу мамлакат Кобулнинг энг муҳим иқтисодий шерикларидан бири ҳисобланади.

    Шу боис 2017—2018 йилларда Афғонистон мавзуси яна Марказий Осиё мамлакатлари ташқи сиёсий стратегияси кун тартибининг биринчи қаторига чиқиши мумкин. Бундан минтақавий ташкилотлар, биринчи галда Шанхай ҳамкорлик ташкилоти ҳам истисно эмас. Афғонистон ШҲТга Покистон ва Ҳиндистон аъзо бўлиши кутилаётгани сабабли яқин келажакда ҳудудий, ички муаммога айланади.

    «Дарё»нинг Telegram’даги расмий канали — @toshqindaryo’га аъзо бўлинг!

    17.02.2017, 10:05   Изоҳ (0)   21147
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    ОАВ: АҚШ ҲДК вице-адмирали Гарвард президентнинг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси лавозимидан бош тортди

    17.02.2017, 09:56

    Сурия қуролли мухолифати ИШИД гуруҳидан буткул ажралганини маълум қилди

    17.02.2017, 09:23

    ОАВ: Трамп иммиграцияни чеклаш ҳақида янги фармон имзолашга қарор қилди

    17.02.2017, 08:01

    Бағдодда миналаштирилган автомобилнинг портлаши оқибатида 48 киши ҳалок бўлди

    16.02.2017, 22:49

    Венесуэла расмийлари Оқ уй кўрсатмаларига эргашиш ниятида эмас

    16.02.2017, 21:22

    Хитой Ким Чон Намни 2000 йилдан бери қўриқлаб келган

    16.02.2017, 19:56
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    American University of Technology (AUT)  28 июнь - Очиқ эшиклар кунига таклиф этади


    “S&P” Ўзбекистон Миллий Банкининг рейтинг прогнозини “ижобий”га кўтарди 


    Фақат текширилган фойдаланувчилар: нима учун тўлов иловалари  шахсни тасдиқлашни сўрайди


    Қашқадарё ва Бухорода амалга оширилган қуёш энергияси лойиҳаларига 1 йил тўлиши муносабати билан расмий тадбир бўлиб ўтди


    Қашқадарёнинг Чимёни – Мираки ҳақида сиз билмаган фактлар


    Қаерга инвестиция киритиш мумкин? Қандай актив турлари мавжуд? 


    Маркет Yandex Go Самарқандда ишга тушди


     Навоий инновациялар университети: замонавий билим сари ишончли қадам 


    Савдо, финтех ва “яшил” лойиҳалар: Octobank Хитой билан ҳамкорликни қандай йўлга қўймоқда


    Тошкентда Стинг бренди ҳомийлигида "Формула-1" фильмининг премераси бўлиб ўтди


    “Kia Го!”: Kia Sonet эгаларининг учрашуви – йил давомида бирга


    Ёз осмоннинг ўзидаёқ бошланади: Silk Avia Тошкентдан Иссиқкўлга кунлик авиақатновларни йўлга қўймоқда


    Тошкент ва Бангкок ўртасида тўғридан-тўғри авиақатнов: Centrum Air янги халқаро йўналишни ишга туширади 


    BI Group ва Асакабанк Ўзбекистонда тижорат кўчмас мулки учун бизнес ипотекасини ишга туширди


    “Wyndham Garden Чарвак” курорт мажмуаси қурилиши қандай кечаётганини кўрсатди

     

    Тавсия этамиз

    НАТО тарихи – дунёдаги энг қудратли ҳарбий ташкилотнинг обрўси пасаймоқдами?

    26 июн, 20:31
    Audio Icon

    Жой ҳаммага етарди: Жеймс Кемеронга кўра, “Титаник” йўловчиларининг омон қолиш имконияти бўлган

    25 июн, 23:50

    “Трампнинг Титаниги тўхтайди” — Эрон элчиси

    25 июн, 13:39

    АҚШнинг Яқин Шарқдаги ҳарбий базалари сони нечта ва қаерда жойлашган?

    24 июн, 19:05
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Ливандаги қишлоқда хўроз боқиш тақиқланди

    Дунё | 30 июн, 13:31

    “Президент Садир Жапаров уч кундан буён самолётда ухламоқда” — Қамчибек Ташиев

    Қирғизистон | 30 июн, 13:22

    Роналду: “Мураббийлик мен учун эмас”

    Спорт | 30 июн, 13:04

    “Ёшларимизга ҳаётда муносиб ўрин топиши учун зарур шароитлар яратиш бурчимизга айланган” — Шавкат Мирзиёев

    Ўзбекистон | 30 июн, 12:57

    “ ‘Форсаж’нинг якуний қисмида марҳум актёр Пол Уокер қайтади” — Вин Дизель

    Кино | 30 июн, 12:40

    Фақат текширилган фойдаланувчилар: нима учун тўлов иловалари шахсни тасдиқлашни сўрайди

    Реклама | 30 июн, 12:00

    Эрон 9 та атом бомбаси учун етарли уран захирасини яширган бўлиши мумкин — Reuters

    Дунё | 30 июн, 12:10

    Покистонда сел ва кучли ёмғир оқибатида ҳалок бўлганлар 32 нафарга етди

    Дунё | 30 июн, 11:56

    Термизда 219 туп дарахт ноқонуний кесиб ташланди

    Ўзбекистон | 30 июн, 11:53
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.