2026-yilga kelib Xitoyning megapolislarida istiqomat qiluvchi aholi soni 250 million kishiga yetadi. 2014-yilda e’lon qilingan “Yangi turdagi urbanizatsiya milliy rejasi (2014–2020)”ga muvofiq, qishloqlardan va kichik shaharlardan megapolislarga shu davr ichida 100 million kishi ko‘chiriladi.
Ammo bu keng miqyosli loyihani amalga oshirish shaharlarni kengaytirish, infrastrukturani rivojlantirishni talab etadi.
Xitoy boshlagan ushbu loyihaning ilk odimlarini, shuningdek, mamlakatning shaharchilik tarixini aks ettiruvchi suratlar TechInsider tomonidan taqdim etildi.
Xenan viloyati, 1867-yil. Mamlakat aholisi 363 million kishini tashkil qilardi.
Oradan bir asr o‘tib, Xitoy elektron tovarlar va ishlab chiqarish asbob-uskunalarini eksport qila boshladi.
Xitoy hukumati 1991-yildan toza shahar muhiti konsepsiyasini shakllantira boshladi. Gongkongdagi Devorli shaharni buzish bilan hukumat 30 ming kishini ko‘chirdi va uning o‘rniga bog‘ qurdi.
1995-yili avj olgan toshqinlar Xitoyda infrastrukturani yanada rivojlantirish kerakligini ko‘rsatib qo‘ydi. Jumladan, eskirgan quvurlarni almashtirish masalasi o‘rtaga tashlandi.
Dunyodagi eng yirik McDonald’s (Pekin) atrofidagi binolarning buzilishi. Ulkan kranlar yirik shaharlar uchun odatiy manzara bo‘lib qoldi.
XX asr oxirida G‘arb kompaniyalari Xitoyga kirib kela boshladi. Mamlakat yetakchisi Den Syaopin kapitalistik davlatlar tajribasidan foydalangan holda ishlab chiqarishni rivojlantira olgani tufayli shaharlar soni va hajmi keskin o‘sdi.
XXI asr arafasida butun Xitoy bo‘ylab yangi binolar shiddat bilan o‘sib chiqa boshladi. Muammolar ham bo‘ldi. Jumladan, davlat uylarining qurilishi bilan bog‘liq janjal tufayli ikkita yirik bino buzib tashlandi. Bu Xitoyga 199 million yuan yoki 32 million dollar ziyon keltirdi.
Taxminan o‘sha paytlarda mamlakatda Uch dara to‘g‘oni qurilishi boshlandi. Yanszi daryosini kesib o‘tadigan to‘g‘on bugungi kunda dunyoning eng yirik elektr stansiyasi hisoblanadi. Xitoyda odat bo‘lgan tezkorlikka qaramay, uning qurilishi 18 yil vaqt oldi.
O‘n yildan kamroq vaqt ichida Xitoy to‘g‘on atrofida infrastruktura yaratib, bir vaqtlar mamlakatni azoblagan tabiiy ofatlar va suv toshqinlarining oldini oldi. 2006-yilda to‘g‘on yuqorisidagi ulkan suv ombori nihoyat to‘ldirildi.
1973-yili sun’iy yo‘ldoshdan tushirilgan surat. Qizil bilan o‘rmonzor va flora bilan qoplangan hudud, kulrang bilan aholi istiqomat qiluvchi yerlar ko‘rsatilgan.
2003-yilda Xitoy sanoatlashgan mamlakatga aylandi. Shu bilan birga, o‘simliklar dunyosi yildan yilga qisqarmoqda, daryolar sarhadlari ichkariroqqa surilib, bo‘shagan yerlarda qishloqlar va aholi yashovchi punktlar barpo etilmoqda.
Xitoyning Pekin va Gongkong singari shaharlarni atrofdagi hududlar bilan birlashtirib, aholisi 10 million kishidan oshadigan megapolislar yaratish rejasi sekin-asta amalga oshirilmoqda. Suratda — Chjutszyan daryosi deltasidan o‘tish yo‘lini qisqartirib, uch shaharni birlashtiruvchi Gongkong–Chjuxay–Makao ko‘prigining qurilishi.
Transport megapolislarni birlashtirishda muhim o‘rin tutadi. Temir yo‘llar va avtomobil yo‘llarining ko‘payishi ishchilarning yo‘lga ketadigan vaqtini qisqartirishi ko‘zda tutilgan.
Xitoyda eski binolarni buzib tashlash odatiy holga aylandi. Yuz millionlab odamlarga joy bo‘shatish uchun Xitoy hukumati keskin choralar ko‘rmoqda. Uylari buzilgan odamlar megapolislarga ko‘chiriladi, buzilgan uylarning o‘rnida esa yo‘llar quriladi.
Uyi buzib tashlangan ayol ishchiga g‘isht bilan tashlandi.
Uyi buzilgani tufayli aqlini yo‘qotayozgan Xuan Sufan ismli ayol tomdan sakradi. Bunday holatlar kamdan-kam kuzatiladi, lekin hukumatning rejalari oddiy aholiga har xil ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi ma’lum bo‘lmoqda.
Shaharlardan tashqarida yashovchi millionlab dehqonlar va fermerlar uchun hali-hanuz holat noma’lumligicha qolmoqda. Xitoyda fermerlarning mulkiy huquqlari cheklangan, Kommunistik partiya esa shart-sharoitlarni yaxshilash maqsadida shahar va qishloq bozorini qo‘shish taklifini ko‘pdan beri ilgari surib keladi.
Ulkan kranlar yordamida qurilayotgan osmono‘par binolar fonida erkak dala orqali suv tashimoqda. Xefey, Anxoy provinsiyasi.
Ko‘plab osmono‘par binolar qad ko‘tarib ulgurganiga qaramay, ularning aksariyati hali sotilgani yo‘q. Shaharlarga ko‘chib kelishni orzu qilgan millionlab odamlarning moddiy ahvoli bunga yo‘l qo‘ymaydi.
Yirik shaharlarga ko‘chib kelgan mehnat muhojirlari eski binolarda istiqomat qiladi. Ulkan biznes markazlari va ofis binolari yaqinida turgan bunday inshootlar aholining daromadidagi farqlarni yanada yaqqolroq ko‘rsatadi.
Ba’zida mehnat muhojirlari uchun mana bu kabi vaqtinchalik uylar quriladi. Guanchjou, Guandun provinsiyasi.
Bu to‘siqlar va kamchiliklarga qaramay, loyiha jiddiy yutuqlarga erishmoqda. Xitoy butun boshli shosse tizimlari yaratishga, ular bo‘ylab ulkan binolar qurishga muvaffaq bo‘ldi. Yaratilgan infrastruktura bir kuni albatta kerak bo‘ladi.
1867-yildagi toshloq tepaliklar va qo‘lbola chaylalardan iborat Xitoy butunlay qaytadan qurib chiqildi, deb aytish mumkin. Shaharlar shiddat bilan o‘sib bormoqda. Binolar yelkama-yelka o‘sib chiqmoqda.
Ammo Xitoy endi boshladi.
Izoh (0)