Дунё бўйича камида 123,2 миллион киши ёки дунёдаги ҳар 67 кишидан бири мажбурий кўчирилган. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Қочқинлар бўйича олий комиссари бошқармаси маълумотларига таяниб, Al Jazeera хабар берди.
Можаролар, зўравонлик, таъқиблар ва инсон ҳуқуқлари бузилиши натижасида бундай мажбурий кўчирилишлар содир бўлмоқда. Кўчирилганлар сони 2023 йил охирига нисбатан 7 миллион кишига ёки 6 фоизга ошган. Бу 13 йиллик тенденцияни давом эттирмоқда, чунки дунё бўйлаб кўчирилганлар сони йилдан йилга ортиб бормоқда.
Бироқ комиссарлик ҳисоб-китобларига кўра, 2025-йилнинг дастлабки 4 ойида мажбурий кўчиришлар камайиб, 2025 йил апрель ойи охирига келиб 122,1 миллион кишини ташкил этган.
“Биз халқаро муносабатлардаги кескин беқарорлик даврида яшамоқдамиз. Замонавий урушлар инсоннинг ўткир азоб-уқубатлари билан ажралиб турадиган нозик, даҳшатли манзарани яратмоқда. Биз тинчлик излаш ва қочқинлар ҳамда ўз уйларини ташлаб кетишга мажбур бўлган бошқа одамлар учун узоқ муддатли ечим топиш бўйича саъй-ҳаракатларимизни икки баравар оширишимиз керак”, деди УNHCР олий комиссари Филиппо Гранди.
Мажбурий кўчирилган жами 123,2 миллион кишидан 73,5 миллиони можаролар ёки бошқа инқирозлар туфайли ўз мамлакатлари ичида кўчишга мажбур бўлган. Бу 2023 йилга нисбатан 6,3 миллионга кўпдир. Дунё бўйлаб қочишга мажбур бўлганларнинг аксариятининг 60 фоизини ички кўчирилганлар ташкил қилади.
Ғазода БМТнинг Фаластин қочқинлари бўйича агентлиги (UNRWA) ҳисоб-китобларига кўра, Исроилнинг давом этаётган ҳужуми натижасида аҳолининг қарийб 90 фоизи ёки 2 миллиондан ортиқ киши кўчирилган.
2024 йил ҳолатига кўра, қочқинлар сони 42,7 миллион кишини ташкил этиб, 2023 йилга нисбатан 613,6 минг кишига камайган. Улардан 31 миллиони УNHCР олий комиссари бошқармаси мандати остида, 5,9 миллиони UNRWA мандати остидаги фаластинлик қочқинлар, яна 5,9 миллиони халқаро ҳимояга муҳтож.
Бошқа давлатдан ҳимоя излаётганлар сони 8,4 миллионни ташкил этди, бу 2024 йилга нисбатан 22 фоизга кўпдир.
1951 йилда БМТ Иккинчи жаҳон урушидан кейин Европадаги қочқинлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун Қочқинлар тўғрисидаги конвенцияни таъсис этган. 1967 йилда конвенция дунёнинг қолган қисмида кўчиш муаммосини ҳал қилиш учун кенгайтирилганди.
Қочоқлар тўғрисидаги конвенция тузилган пайтда 2,1 миллион қочоқ қайд этилганди. 1980 йилга келиб БМТ томонидан қайд этилган қочоқлар сони биринчи марта 10 миллиондан ошган. 1980 йилларда Афғонистон ва Эфиопиядаги урушлар натижасида қочқинлар сони 1990 йилга келиб икки баравар кўпайиб, 20 миллионга етган.
2001 йилда АҚШ ва 2003 йилда Ироқнинг Афғонистонга бостириб кириши, Жанубий Судан ва Суриядаги фуқаролик урушлари натижасида 2021 йил охирига келиб қочқинлар сони 30 миллиондан ошган.
2022 йилда бошланган Украинадаги уруш Иккинчи жаҳон урушидан бери энг тез ўсиб бораётган қочқинлар инқирозига олиб келди. Бир йилдан камроқ вақт ичида 5,7 миллион киши Украинани тарк этишга мажбур бўлган. 2023 йил охирига келиб, 6 миллион украиналик мажбурий кўчирилгани қайд этилган.
2024 йилда дунёдаги барча мажбурий кўчирилганларнинг 1/3 қисмидан кўпроғи суданликлар (14,3 миллион), сурияликлар (13,5 миллион), афғонлар (10,3 миллион) ва украиналиклар (8,8 миллион) бўлган. Шу йили 1,6 миллион қочқин ўз ватанига қайтган.
Изоҳ (0)