Қуролли тўқнашувлар сони глобал даражада энг юқори чўққига чиқди. Иккинчи жаҳон уруши тугаганидан буён уруш ва можаролар сони бўйича энг юқори кўрсаткич 2024 йилда қайд этилди.
Норвегиянинг Осло Тинчлик тадқиқотлари институти (PRИО) томонидан эълон қилинган ҳисоботга кўра, 2024 йилда дунёнинг 36 давлатида жами 61 та қуролли тўқнашув содир бўлган. Улардан 11 таси тўлиқ миқёсдаги урушга айланиб, ҳар бири камида минг нафардан ортиқ инсонни ҳаётдан олиб кетган.
PRИО маълумотларига кўра, 2024 йилда икки уруш глобал динамикада етакчи рол ўйнади. Жумладан, Россия-Украина можароси сабаб тахминан 76 000 киши ҳалок бўлди. Исроилнинг Ғазога ҳужумлари эса 26 000 қурбон билан иккинчи ўринни банд этди. Бироқ у инсоний талафотнинг катта қисми тинч аҳоли, хусусан аёллар ва болалар ҳиссасига тўғри келиши билан ажралиб туради.
Ҳисоботда қайд этилишича, 2023 ва 2024 йилларда қуролли можаролар сабаб жами 129 000 киши ҳалок бўлган. Бу сўнгги 30 йилдаги ўртача даражадан анча юқори кўрсаткичдир.
PRИО экспертларига кўра, қуролли можаролардан энг кўп зарар кўрган минтақа Африка ҳисобланади. Тадқиқотда ички қуролли тўқнашувлар сонининг кескин ошгани алоҳида таъкидланади. Жумладан ўтган йили қитъанинг 28 та давлатида ички қуролли можаро кузатилган. Бу 10 йил аввалгидан деярли икки баробар юқорироқ кўрсаткичдир.
Яшил қитъадан кейинги ўринни 17 та можаро билан Осиё эгаллаган. Яқин Шарқда 10 та, Европада 3 та Америка қитъасида эса 2 та низо қайд этилган. Шу билан бирга, турли гуруҳлар ва маҳаллий тўдалар каби нодавлат иштирокчилар ўртасидаги қуролли тўқнашувлар 2023 йилдаги 80 тадан 2024 йилда 74 тага камайган.
PRИО директори ва ҳисоботнинг етакчи муаллифи Сири Аас Рустад глобал хавфсизлик бўйича чуқур хавотир билдирди.
“Бугунги дунё ўн йил аввалгига қараганда анча зўравон, фрагментациялашган ва барқарорликдан узоқлашган. Бундай шароитда изоляцион сиёсат юритиш инсоният ҳаёти учун жиддий ва узоқ муддатли оқибатларга олиб келадиган катта хато бўлади”, деган у.
Вашингтон ҳамда Теҳрон ўртасида ўтаётган ядровий музокаралар боши берк кўчага кириши мумкин. АҚШ президенти жараён муваффақиятли якунланишига ишончи камайиб бораётганини айтгач, Пентагон Яқин Шарқнинг қатор ҳудудларидан дипломатик ваколатхоналарни эвакуация қилиш эҳтимолига ҳозирлик кўра бошлади. Бу минтақада яна бир йирик можаро келтириб чиқариши мумкинлигидан хавотирлар бор.
Изоҳ (0)