Ўзбекистон банкларида муаммоли кредитлар миқдори бир йилда 3,5 триллион сўмга ортди. Бу ҳақда Марказий банк маълумот берди.

2025 йил 1 март ҳолатига кўра, Ўзбекистондаги тижорат банкларининг муаммоли кредитлари (NPL) 24 триллион 348 миллиард сўмга етди. Таққослаш учун, 2024 йил мос даврида муддати ўтган қарзлар улуши 20 триллион 850 миллиард сўм бўлган.
Жорий йил февраль ойи якунида банкларнинг жами кредит қолдиғи 540 триллион сўмдан ошган (370,6 триллион сўми давлат банклариники). Шундан муаммоли кредитлар улуши 4,5 фоизга тенг.
Қайтарилмаётган кредитларнинг 17 триллион сўмдан ортиқ қисми давлат улуши мавжуд банкларга тегишли (2024 йил 1 мартда 16,1 триллион сўм бўлган). Қолган 7,3 триллион сўм хусусий банклар ажратган маблағлардир (ўтган йил мос даврида 4,7 триллион сўм эди). Кўриш мумкинки, сўнгги бир йилда хусусий банклардаги муаммоли кредитлар миқдори тез ўсиб, 2,6 триллион сўмга кўпайган.
Давлат банклари орасида энг кўп ундирилмаётган қарзларни Ўзмиллийбанк берган — 4 триллион сўм. Бир йил аввал бу рақам 3,4 триллион сўм бўлган.
Кейинги йирик миқдор Ўзсаноатқурилишбанкида — 2,95 триллион сўм. Ўтган йили 1 мартда 2,5 триллион сўм эди.
Агробанк ундира олмаётган қарзлар ҳам деярли 2,9 триллион сўмга яқин. 2024 йил февраль якунида бу кўрсаткич 2 триллион сўмни ташкил этган.
Бизнесни ривожлантириш банкининг муаммоли кредитлари 2,1 триллион сўмга яқин. Бир йил аввал мазкур рақам 2,9 триллион сўм эди. Қарзларни ундириш ҳисобига, вақтида қайтарилмаётган пуллар 800 миллиард сўм атрофида камайган.
Хусусий банклардан Ипотека банк муаммоли кредитлари ҳамон энг кўп бўлиб қолмоқда — 3,8 триллион сўм. Ўтган йилнинг мартида мазкур рақам 3 триллион сўмни ташкил этган. Яъни 12 ой ичида қайтарилмаётган қарзлар 800 миллиард сўмга кўпайган.
Шу билан бирга, Kapitalbank муаммоли кредитлари 1,5 триллион сўмдан ошди. Бир йил илгари бу рақам 490 миллиард сўм эди. Қолган барча хусусий банклар муаммоли кредитларининг жами миқдори икки триллион сўмдан кам.
Маълумот учун, муаммоли кредит (NPL) термини тўлов муддати 90 кундан ўтган ва қайтарилмаётган кредит қарздорлигига нисбатан ишлатилади. Сўнги йилларда Ўзбекистонда мазкур турдаги қарздорлик улуши сезиларли ўсиб борди.
Марказий банк ҳисоб-китобларига кўра, 2020 йил якунида мамлакатда муаммоли кредитлар жами 5,8 триллион сўм бўлган. 2021 йил охирига келиб, мазкур миқдор деярли уч баробарга — 17 триллион сўмгача ошган. Кейинги ўсиш тўлқини 2024 йилга тўғри келган. Ўтган йилнинг 1 январида муддати ўтган кредитлар 16,6 триллион сўм эди. Бир ой ичида мазкур кўрсаткич 20 триллион сўмгача чиққан, май ойи аввалида эса 23,3 триллион сўмгача ўсган.
Аввалроқ Марказий банк масъули муаммоли кредитларнинг 25 фоизи жисмоний, 85 фоизи юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар ҳиссасига тўғри келишини маълум қилганди.
Ҳисоб-китобларга қараганда, давлат дастурлари учун берилган кредитлардан қайтарилмаётган қисми ҳам сезиларли юқори. Масалан, 2024 йил якунидаги умумий 21,2 триллион сўмлик муаммоли кредитларнинг 1,3 триллион сўми “Оилавий тадбиркорлик” дастури учун берилган. Дастурга йил давомида йўналтирилган кредитларнинг 8 фоизи муаммога айланган.
Изоҳ (1)
Демак, иктисодий сиёсат нотугри йуналишга тобора чукуррок кириб кетмокда деб хулоса килиш мумкин.