Ўзбекистонда уй-жой бозори айни пайтда унча яхши бўлмаган паллани бошдан кечирмоқда — ўтган йилга нисбатан сотувлар камайган ва нархлар ўсиши секинлашган, деб ёзмоқда таҳлилчи Тимурмалик Элмурадов.
Унинг билдиришича, буларнинг барчаси вақтинчалик, чунки уй-жойга бўлган талаб аввалдан юқори бўлган ва ҳозир ҳам шундайлигича қолмоқда.
Марказий банк ҳисоб-китобларига кўра, сўнгги 7 йилда Ўзбекистонда тузилган янги никоҳлар сони фойдаланишга топширилган хонадонлар сонидан 3,5 баробар кўп бўлди.
“Оддий қилиб айтганда, ўз турар жойига эга бўлишни истовчи кўплаб янги оилалар пайдо бўлди, уйлар эса етарли эмас”, дейди таҳлилчи.
БМТнинг Европа иқтисодий комиссияси маълумотларига кўра, 2015—2025 йилларда Ўзбекистонда ҳар йили 150 мингта янги квартиралар пайдо бўлиши керак эди. Амалда эса 2015—2023 йилларда уларнинг сони анча кам эди — йилига 91,2 мингта. Шу сабабли, аҳоли сони ўсиши ва уй-жойлар сони ўртасида номутаносиблик юзага келди.
Статистика агентлиги маълумотларига кўра, 2024 йил 1 июлда республиканинг доимий аҳолиси 37,1 миллион нафарни ташкил этди. Халқаро валюта жамғармаси прогнозларига кўра, бу кўрсаткич 2029 йилга бориб 41 миллион нафарга етади.
“Шундай экан, квартираларга бўлган талаб ўсиб боради, у билан бирга нархлар ҳам. Айрим ҳолларда бу жараён 2022—2023 йиллардаги каби шиддатли, баъзида эса 2024 йилдаги каби суст боради”, дейди Тимурмалик Элмурадов.
Сунъий танқислик
Таҳлилчининг фикрича, квартиралар аксар ҳолларда яшаш учун эмас, пулларни “қўйиб туриш” учун сотиб олинаётгани сабабли ҳам қимматламоқда.
“Бу унчалик яхши эмас, чунки квартираларнинг ўзи кам, сотиладиганлари бундан ҳам камроқ. Бошқа томондан эса, Ўзбекистонда одамлар катта маблағни яна қаерга қўйишлари керак? Танлов кўп бўлмаса... Шунинг учун ҳам уй-жой пулни тежаш ёки пул топишнинг кенг тарқалган усулига айлангани ажабланарли эмас. Бу ҳамма жойда, ҳатто ипотекада ҳам намоён бўлади”, дейди у.
Оддий мисол — 2017 йилда кредитга икки марта ёки ундан ортиқ квартира сотиб олганлар улуши 3,7 фоизни ташкил этди. Етти йил ўтгач, бу кўрсаткич 6,5 фоизга кўтарилди.
Шу боис 1 майдан бошлаб бюджет маблағлари ҳисобидан ипотека фақат ундан фойдаланмаганларга берилади. Таҳлилчининг таъкидлашича, шу тариқа давлат қайта сотиш учун эмас, балки ўзлари учун квартирага муҳтож бўлганларни кўпроқ қамраб олмоқчи.
- Маълумот учун, 2024 йилда 2 152 та кўп қаватли уй-жой барпо қилиб, 100 мингдан зиёд хонадонни фойдаланишга топшириш режа қилинган.
- Август ойида Ўзбекистонда ипотека кредитининг йиллик фоиз ставкаси 0,5 фоизга туширилди.
- Уй-жой шароитини яхшилашга муҳтож бўлган шахсларга якка тартибдаги уй-жой қуриш, реконструкция қилиш ва таъмирлаш учун 120 миллион сўмгача ипотека кредитлари ажратилади.
- Бундай фуқароларга бюджет маблағлари ҳисобидан 30 миллион сўм миқдорида субсидия ҳам тўланади.
Изоҳ (0)