O‘zbekistonda uy-joy bozori ayni paytda uncha yaxshi bo‘lmagan pallani boshdan kechirmoqda — o‘tgan yilga nisbatan sotuvlar kamaygan va narxlar o‘sishi sekinlashgan, deb yozmoqda tahlilchi Timurmalik Elmuradov.
Uning bildirishicha, bularning barchasi vaqtinchalik, chunki uy-joyga bo‘lgan talab avvaldan yuqori bo‘lgan va hozir ham shundayligicha qolmoqda.
Markaziy bank hisob-kitoblariga ko‘ra, so‘nggi 7 yilda O‘zbekistonda tuzilgan yangi nikohlar soni foydalanishga topshirilgan xonadonlar sonidan 3,5 barobar ko‘p bo‘ldi.
“Oddiy qilib aytganda, o‘z turar joyiga ega bo‘lishni istovchi ko‘plab yangi oilalar paydo bo‘ldi, uylar esa yetarli emas”, deydi tahlilchi.
BMTning Yevropa iqtisodiy komissiyasi maʼlumotlariga ko‘ra, 2015—2025-yillarda O‘zbekistonda har yili 150 mingta yangi kvartiralar paydo bo‘lishi kerak edi. Amalda esa 2015—2023-yillarda ularning soni ancha kam edi — yiliga 91,2 mingta. Shu sababli, aholi soni o‘sishi va uy-joylar soni o‘rtasida nomutanosiblik yuzaga keldi.
Statistika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yil 1-iyulda respublikaning doimiy aholisi 37,1 million nafarni tashkil etdi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi prognozlariga ko‘ra, bu ko‘rsatkich 2029-yilga borib 41 million nafarga yetadi.
“Shunday ekan, kvartiralarga bo‘lgan talab o‘sib boradi, u bilan birga narxlar ham. Ayrim hollarda bu jarayon 2022—2023-yillardagi kabi shiddatli, ba’zida esa 2024-yildagi kabi sust boradi”, deydi Timurmalik Elmuradov.
Sun’iy tanqislik
Tahlilchining fikricha, kvartiralar aksar hollarda yashash uchun emas, pullarni “qo‘yib turish” uchun sotib olinayotgani sababli ham qimmatlamoqda.
“Bu unchalik yaxshi emas, chunki kvartiralarning o‘zi kam, sotiladiganlari bundan ham kamroq. Boshqa tomondan esa, O‘zbekistonda odamlar katta mablag‘ni yana qayerga qo‘yishlari kerak? Tanlov ko‘p bo‘lmasa... Shuning uchun ham uy-joy pulni tejash yoki pul topishning keng tarqalgan usuliga aylangani ajablanarli emas. Bu hamma joyda, hatto ipotekada ham namoyon bo‘ladi”, deydi u.
Oddiy misol — 2017-yilda kreditga ikki marta yoki undan ortiq kvartira sotib olganlar ulushi 3,7 foizni tashkil etdi. Yetti yil o‘tgach, bu ko‘rsatkich 6,5 foizga ko‘tarildi.
Shu bois 1-maydan boshlab byudjet mablag‘lari hisobidan ipoteka faqat undan foydalanmaganlarga beriladi. Tahlilchining ta’kidlashicha, shu tariqa davlat qayta sotish uchun emas, balki o‘zlari uchun kvartiraga muhtoj bo‘lganlarni ko‘proq qamrab olmoqchi.
- Ma’lumot uchun, 2024-yilda 2 152 ta ko‘p qavatli uy-joy barpo qilib, 100 mingdan ziyod xonadonni foydalanishga topshirish reja qilingan.
- Avgust oyida O‘zbekistonda ipoteka kreditining yillik foiz stavkasi 0,5 foizga tushirildi.
- Uy-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj bo‘lgan shaxslarga yakka tartibdagi uy-joy qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash uchun 120 million so‘mgacha ipoteka kreditlari ajratiladi.
- Bunday fuqarolarga budjet mablag‘lari hisobidan 30 million so‘m miqdorida subsidiya ham to‘lanadi.
Izoh (0)