Тарвуз — инсон организми учун энг фойдали полиз экинларидан бири. Айниқса, ёзнинг иссиқ кунларида тамадди учун ушбу резавор жуда фойдали ва енгил ҳазм бўлувчи маҳсулотдир. Тарвузнинг ўзи соғлиқ учун зарарли эмас. У 90% дан ортиқ сувдан иборат бўлиб, 100 грамм тарвузда тахминан 6 грамм шакар ва фойдали микроэлементлар мавжуд. Бироқ уни етиштириш, ташиш ва сақлаш пайтида соғлиқ учун зарарли моддалар тарвузнинг ичига тушиши ва натижада заҳарланишга олиб келиши мумкин.
Хавфли бактериялар
Тарвузнинг устки қатлами ичак инфекциясини келтириб чиқарадиган бактериялар мавжуд бўлиши мумкин. Улар ёзда заҳарланишининг энг катта сабабидир. Бундан ташқари, Салмонелла Enterитидис ва Campилобактер каби бактериялар тарвузни ташиш ва сақлаш пайтида унинг пўстлоғида пайдо бўлиш эҳтимоли мавжуд. Тарвузни кесиш вақтида патоген флора экин ичига ўтиши ва шу орқали организмга тушиши мумкин. Бундай ҳолатда қуйидаги аломатлар пайдо бўлади:
- диарея;
- кўнгил айниши;
- қорин оғриғи;
- иситма;
- бош оғриғи.
Касаллик бир неча соатдан бир неча кунгача давом этиши ва сувсизланишга олиб келиши мумкин. Сувсизланиш айниқса болалар, қариялар ва организми аввалдан заиф одамлар учун хавфлидир.
Нитратлар
Азот кислотаси тузлари барча ўсимликларда мавжуд бўлиб, оқсил синтези учун зарурдир. Фермерлар ҳосилдорликни ошириш мақсадида нитратлардан оғит сифатида фойдаланадилар. Аммо тупроқ, сув ва меваларда ушбу модданинг миқдори баъзан ошиб кетиши мумкин. Бу қуйидаги аломатларга олиб келади:
- терининг кўкариши, бу айниқса лаблар атрофида сезиларли бўлади;
- нафас олиш қийинлашиши;
- кўнгил айниши, диарея ва қусиш;
- сувсизланиш;
- юракнинг тез уриши;
- заифлик;
- онгда чалкашлик бўлиши;
- баданни титроқ босиши;
- комага тушиш.
Катталар нитратларни кунига ўртача 200-300 миллиграмм миқдорда истеъмол қилиши мумкин. Оғир заҳарланиш эса кўпинча натрий нитрит ёки нитрит тузидан содир бўлади. У кукун шаклида озиқ-овқат саноатида консервант сифатида ишлатилади. Нитратни соф шаклида истеъмол қилиш ўлимга олиб келиши мумкин. Аммо нитрат билан заҳарланиш жуда кам учрайди ва тозаланмаган сув ичиш туфайли юзага келади. Нитратлар айниқса чақалоқлар ва болалар, ҳомиладорликнинг 30 ҳафтасидан кейинги вақтдаги аёллар учун хавфлидир. Хулоса қилиш мумкинки, тарвуз таркибидаги нитратлар миқдори нормадан ошмаса, улар зарар етказмайди.
Тарвуздан заҳарланишда биринчи тез ёрдам
Яқинларингиз ёки ён-атрофдаги инсонларда заҳарланиш аломатларини кўрсангиз, тез ёрдамга мурожаат қилинг. Улар етиб келгунга қадар бемор аҳволини юмшатишнинг қуйидаги усулларини қўллаш керак:
Сувсизланишнинг олдини олиш учун кўпроқ сув ичириш, агар ёш бола ёки кекса одам заҳарланган бўлса, сув ўрнига регидратация эритмасидан фойдаланиш мумкин. У ўз ичига глюкоза ва электролитларни олади ва ҳар қандай дорихонада сотилади.
Бемор аҳволини кузатиб боринг ва қуйидаги аломатлар пайдо бўлса, шифокор билан маслаҳатлашинг:
- асабийлик, жисмонан заифлик, фикрларнинг чалкашлиги;
- юқори ҳарорат;
- тез-тез қайт қилиш;
- кунига олти ёки ундан ортиқ диарея;
- суюқ ахлатнинг уч кундан ортиқ келиши;
- қорин ёки ичакларда кучли оғриқ;
- ахлатда қора ранг ёки қон бўлиши;
- сувсизланиш.
Шифокорга тарвуз истеъмол қилганингизни айтишни унутманг. Бу унга керакли даволанишни буюришга ёрдам беради.
Тарвуз билан заҳарланишнинг олдини олиш
Тарвузни фақат сертификати бор сотувчилардан сотиб олинг. Юк машинасининг пастки қисмида ёки ерда сотиладиган полиз меваларини сотиб олишдан чекланинг, меваларни фақат дўконлардан ёки бозорлардан харид қилинг.
Устки қисмига шикаст етмаган ва аввал кесилмаган тарвузларни олинг. Сотувчилардан сизга тарвузни кесиб кўришларини сўраманг, чунки пичоқ орқали зарарланган тарвуз зарралари бошқа меваларга ўтиши мумкин.
Тарвузни сўйишдан аввал яхшилаб ювиб ташланг. Хом гўшт ва парранда гўштини кесиш учун ишлатадиган тахтачада меваларни кесманг.
Тарвузни кесгандан кейин 2 соат ичида музлатгичга қўйинг. Кесилган бўлаклар ёпиқ идишда ёки целлофан пакетда 5-7 кун сақланиши мумкин.
Изоҳ (0)